Αντιευρωπαϊσμός και πατριωτισμός

 Όταν το μίσος των φανατικών υποστηρικτών του Πούτιν για την Ευρώπη ξεπερνά την (όποια) αγάπη για τη χώρα τους...

Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ιδιαίτερα παρατηρητικός για να προσέξει ότι οι Έλληνες αντιευρωπαϊστές, που τώρα υποστηρίζουν φανατικά τον Πούτιν και τον πόλεμό του στην Ουκρανία, είναι στη συντριπτική πλειοψηφία τους (αν όχι στο σύνολό τους) οι ίδιοι που αποτέλεσαν τον σκληρό πυρήνα του "αντι-μνημονιακού αγώνα" τα χρόνια της μεγάλης οικονομικής κρίσης (βλ., π.χ., [1]). Οι άνθρωποι εκείνοι, δηλαδή, που οραματίστηκαν μία περίκλειστη και απομονωμένη Ελλάδα, ακόμα και αν το τίμημα που θα έπρεπε να πληρώσει η χώρα ήταν η άτακτη χρεοκοπία και η μαζική φτωχοποίηση του λαού της. (Θυμάται κανείς τα "κατοχικά" συσσίτια που το 2015, εν μέσω capital controls, έριξε ως ιδέα στο τραπέζι ο τότε κυβερνητικός βουλευτής, καθηγητής Κώστας Λαπαβίτσας;)

Με την ναζιστικού τύπου εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία, οι δυσαρεστημένοι της μνημονιακής περιόδου είδαν μία μοναδική ευκαιρία να πάρουν τη ρεβάνς από την "κακή Ευρώπη". Και έσπευσαν να βγάλουν από τα μπαούλα τις παθιασμένα αντιευρωπαϊκές και, γενικότερα, αντι-δυτικές στολές τους. (Τα γενικότερα αντι-δυτικά αισθήματα περιλαμβάνουν μόνο τις σημερινές Δημοκρατικές ΗΠΑ, όχι τις Ρεπουμπλικανικές που προηγήθηκαν, αφού ο ημι-φασίστας τέως πλανητάρχης Ντόναλντ Τραμπ αποτέλεσε - και εξακολουθεί να είναι - ίνδαλμα των περισσότερων Ελλήνων αντιευρωπαϊστών.) Το ερώτημα, τώρα, είναι αν οι ρωσόφιλες αυτές "ελληνικές" στολές περιέχουν, έστω προσχηματικά, κάποια υποψία ελληνικών διακριτικών...

Τον καιρό των μνημονίων, οι αντιευρωπαϊστές προέβαλλαν τους εαυτούς τους ως τους μόνους γνήσιους Έλληνες πατριώτες (οι άλλοι ήταν "ευρωλιγούρηδες", "γερμανοτσολιάδες", "Τσολάκογλου" και - σαρκαστικά - "μενουμευρώπη"). Την ίδια "ακραιφνή ελληνικότητα" συνεχίζουν να προβάλλουν με αφορμή την ουκρανική κρίση. Υπάρχει, όμως, ένα ερώτημα που ως σήμερα δεν έχει τεθεί επαρκώς: Οι άνθρωποι αυτοί αγαπούν την Ελλάδα περισσότερο απ' όσο μισούν την Ευρώπη (και τη Δύση, γενικότερα), ή μήπως ισχύει ακριβώς το αντίστροφο;

Θέλοντας κάποιος να πάρει μία ιδέα για τις σκέψεις και τις προτεραιότητές τους, θα μπορούσε να απευθύνει μερικές ερωτήσεις προς όλους εκείνους που υποστηρίζουν τον Πούτιν και τον επιθετικό πόλεμο που διεξάγει στην Ουκρανία. Για παράδειγμα:

1. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το προσδοκώμενο όφελος για την Ελλάδα από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την οποία εισβολή εξαρχής χειροκροτήσατε ενθουσιωδώς;

2. Σας έχει απασχολήσει το ότι το πολιτικο-στρατιωτικό κατεστημένο στην Τουρκία αντλεί επιχειρήματα "νομιμοποίησης" μίας ενδεχόμενης εισβολής στα ελληνικά νησιά, επικαλούμενο τα ακριβώς(!) αντίστοιχα επιχειρήματα με τα οποία ο Πούτιν "δικαιολόγησε" την εισβολή του στην Ουκρανία; Έχετε ή όχι εντοπίσει τις (προφανείς) ομοιότητες ανάμεσα στις ρητορείες Πούτιν και Ερντογάν;

3. Θα θεωρούσατε "κακή" την Ευρώπη αν έσπευδε να συντρέξει (οικονομικά ή και στρατιωτικά) την Ελλάδα σε περίπτωση τουρκικής εισβολής, για τους ίδιους ακριβώς λόγους που τώρα η Ευρώπη βοηθά την Ουκρανία;

4. Ας κάνουμε την σεναριακή υπόθεση ότι ο Πούτιν εισβάλλει στα Βαλκάνια με στόχο να εντάξει όλες τις χώρες της περιοχής στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, εγκαθιστώντας κυβερνήσεις φιλικές προς τη Μόσχα. Ειδικά για την Ελλάδα, η υπόσχεση που δίνει στον λαό της είναι να απαλλάξει τη χώρα από την φιλο-δυτική κυβέρνηση που βρίσκεται στην εξουσία. Θα τον υποδεχθείτε ως εισβολέα (πράγμα που σημαίνει ότι θα τον πολεμήσετε), ή ως λυτρωτή (άρα θα συνεργαστείτε μαζί του);

Θυμάμαι, λίγο μετά την έναρξη του πολέμου, μία ανάρτηση στο Facebook που, με εμφανές το αίσθημα άγριας χαράς, προειδοποιούσε ότι "ο Πούτιν θα κάνει σκόνη την Ευρώπη με τα πυρηνικά του". Χωρίς, μάλιστα, να εξαιρείται από τους λόγους της χαιρεκακίας ο σίγουρος αφανισμός της ίδιας της Ελλάδας, αφού κι αυτή "δικαίως" θα εισέπραττε το τίμημα του φιλοευρωπαϊκού προσανατολισμού της. Και θυμάμαι κάποιους που αναπαρήγαν σε καθημερινή βάση στα social media τα ανθελληνικά παραληρήματα της κυρίας... Φαρμάκοβα, εκπροσώπου Τύπου του Πούτιν (ας μου επιτραπεί το χιούμορ, αφού το "Ζαχάροβα" την αδικεί κατάφωρα), κουνώντας σε απόλυτη ταύτιση με εκείνην το δάχτυλο στην ελληνική κυβέρνηση για την (μάλλον συμβολική) αποστολή αμυντικού υλικού στην Ουκρανία. Για τόσο "Έλληνες" μιλάμε!

Οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν μία έκφραση που δηλώνει ότι οι αδικίες που διαπράττουμε μπορεί να ξαναγυρίσουν σε εμάς: "What goes around comes around". Εκείνοι που μιλούσαν κάποτε για "μνημονιακούς προδότες" - λες και υπήρχε Έλληνας που, κυριολεκτικά, να αγαπά τα μνημόνια και όχι να τα βλέπει ως αναγκαίο κακό! - ας μετρήσουν τώρα τον δικό τους πατριωτισμό σε σχέση με το αντιευρωπαϊκό τους μένος και τις φιλορωσικές τους εμμονές. Κι ας έχουν στο νου τους ότι η λεπίδα "Τσολάκογλου", με την οποία κάποτε κατακρεούργησαν αμέτρητες υπολήψεις συνελλήνων, είναι δίκοπη. Μπορεί να κόβει εξίσου καλά και το ίδιο το χέρι που την κρατά!

[1] https://www.klik.gr/gr/el/brain-storm/apo-to-mnimonio-sto-embolio-kai-ton-poutin-ena-chroniko-ellinikou-paralogismou/

KLIK

Η διαδικτυακή πίσω από τη γηπεδική αλητεία στην ΑΕΚ

Ακούμε και διαβάζουμε συχνά για την αλητεία των χούλιγκαν που έδιωξαν τις οικογένειες από τα γήπεδα. Κουνάμε το κεφάλι με αποτροπιασμό κάθε φορά που μαθαίνουμε για ένα καινούργιο φαινόμενο βίας στους αθλητικούς χώρους. Και αντιμετωπίζουμε τους κάφρους του ποδοσφαίρου περίπου σαν μυστηριώδεις, ανώνυμους εξωγήινους που έρχονται από το πουθενά για να βιαιοπραγήσουν και να καταστρέψουν, και χάνονται πάλι στο πουθενά ως το επόμενο ντέρμπι...

Όσο για εμάς τους οπαδούς αλλά «αληθινούς φιλάθλους», που η βία των ανθρωποειδών μάς απομάκρυνε κάποια στιγμή από τα γήπεδα, βολευόμαστε διαβάζοντας τα νέα της ομάδας μας στα αντίστοιχα οπαδικά sites του Διαδικτύου. Ξεχνώντας – ή και μη γνωρίζοντας ίσως – ότι πολλά από αυτά (ευτυχώς όχι όλα) τα έστησαν και τα διευθύνουν άνθρωποι που βγάζουν το ψωμί τους καλλιεργώντας τον οπαδικό φανατισμό και συντηρώντας και διοχετεύοντας το οπαδικό μίσος!

Αν θέλουμε αληθινά, όχι προσχηματικά, να εξαλείψουμε τη βία από τα γήπεδα, θα πρέπει να αναζητήσουμε τους «πνευματικούς» καθοδηγητές πίσω από τους ανεγκέφαλους αλήτες. Ανθρώπους που κυριολεκτικά έχτισαν καριέρες αξιοποιώντας τα ταπεινότερα και ευτελέστερα ένστικτα του οπαδού – πελάτη. Πολλοί από αυτούς είναι «έγκριτοι» εκπρόσωποι της αθλητικής δημοσιογραφίας...

Κάποτε, στις εποχές του ρομαντισμού του, το ποδόσφαιρο ήταν άθλημα. Τότε που πήγαιναν ακόμα οικογένειες στα γήπεδα και οι φίλαθλοι κάθονταν ανάκατα, ανεξάρτητα από τις οπαδικές προτιμήσεις του καθενός. Τότε που η «Αθλητική Ηχώ» πανηγύριζε για μια διεθνή επιτυχία του Ολυμπιακού, ενώ ανάλογη ήταν η χαρά στο «Φως των Σπορ» για μια διεθνή επιτυχία του Παναθηναϊκού. Εμείς οι Αεκτζήδες δεν είχαμε δική μας εφημερίδα, αν εξαιρέσω τον ιστορικό βδομαδιάτικο «Δικέφαλο». Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι δύο μεγάλοι μας αντίπαλοι ήταν πάντα για εμάς ελληνικές ομάδες. (Ήμουν στη «Λεωφόρο» όταν ο ΠΑΟ έπαιζε με την Έβερτον και τον Ερυθρό Αστέρα, καθ’ οδόν προς το Γουέμπλεϊ... Ήμουν στο «Καραϊσκάκη» το άτυχο βράδυ του Ολυμπιακού με την Δυναμό Μόσχας, κι ας έπαιζε η ΑΕΚ την ίδια ώρα στο Σαν Σίρο με την Ίντερ. Κι όταν τα μεγάφωνα ανακοίνωσαν πως η ΑΕΚ είχε προηγηθεί στο σκορ, όλο το γήπεδο πανηγύριζε!)

Από τότε πέρασαν πολλοί καιροί. Το ποδόσφαιρο έγινε επαγγελματικό, και η αγάπη (και) για τη φανέλα έγινε εξ ολοκλήρου αγάπη για το χρήμα. Σιγά-σιγά και ύπουλα, το ποδόσφαιρο από άθλημα έγινε τζόγος, ενώ το αθλητικό ήθος – για όσους τολμούν να το επικαλεστούν – κατάντησε παλαιομοδίτικο βίτσιο για «κορόιδα». Η σήψη μπήκε για τα καλά στο χώρο και, όπως λέει κι ο Μαυρογιαλούρος στο τέλος της ταινίας, όπου υπάρχει σήψη εμφανίζονται σκουλήκια!

Οι παλιοί Αεκτζήδες, πάντως, ήταν περήφανοι για το ήθος που αντιπροσώπευε η ΑΕΚ. Το έφεραν μαζί, στις προσφυγικές αποσκευές τους, εκείνοι που ίδρυσαν τον σύλλογο. Τι έχει απομείνει, όμως, από το ήθος αυτό στην εποχή του απόλυτου επαγγελματισμού, του τζόγου και του ανεξέλεγκτου Διαδικτύου; Ας δούμε ένα πρόσφατο παράδειγμα που ίσως σοκάρει όσους διατηρούν ακόμα την αίσθηση της ευπρέπειας του λόγου...

Μετά τον πρόσφατο, νικηφόρο αγώνα κυπέλλου της ΑΕΚ με τον Ολυμπιακό, γνωστό site οπαδών της ΑΕΚ «δίδαξε» για μία ακόμα φορά τους επισκέπτες του ότι η νίκη επί ενός αντιπάλου μέσα στον αγωνιστικό χώρο ισοδυναμεί με κτηνώδη αλλά απολαυστική πράξη βιασμού! Έδωσε έτσι το έναυσμα για σχολιασμούς αναγνωστών που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν εμετικοί. (Ο λιγούρης Ελληνάρας βρίσκει πάντα διεξοδικούς παράδρομους για να εκτονώσει τις αρρωστημένες, ανεπίδοτες ορμές του. Το ποδόσφαιρο είναι πάντα μια κάποια λύση...) Το κύριο άρθρο του site, αναφερόμενο στον αγώνα, είχε τον υπαινικτικά λογοπαικτικό τίτλο:

«Αντόνιο Βισέντε Πούτσε (2-1)»,

αξιοποιώντας – με προφανή την χυδαιολογική πρόθεση – το όνομα του βοηθού προπονητή του Ολυμπιακού, Antonio Puche Vicente (Αντόνιο Πουσέ Βισέντε).

Αυτό που αληθινά σοκάρει είναι τα σχόλια των αναγνωστών που «έπιασαν» τον υπαινιγμό και έσπευσαν να υπερθεματίσουν. (Σημειώνω εδώ ότι όλα τα σχόλια περνούν από διαδικασία ελέγχου και έγκρισης από τους διαχειριστές του site...) Σταχυολογώ – διατηρώντας απόλυτα την πρωτότυπη ορθογραφία τους – μερικά από τα σχόλια νεοελλήνων οι οποίοι, κατά τα άλλα, κατεβαίνουν σε συλλαλητήρια διαμαρτυρόμενοι για την αμφισβήτηση της αποκλειστικότητάς τους ως συνεχιστών του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού...

------------------------------------------------

ΤΟ YOUPORN ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΣΟΒΑΡΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΠΛΟΥΣΙΟΠΑΡΟΧΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ ΣΤΟΝ ΚΙΤΡΙΝΟΜΑΥΡΟ ΕΠΙΒΗΤΟΡΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΡΥΘΡΟΛΕΥΚΗ MILFA...

Με τόσο sex στο τέλος θα μας αγαπήσετε.... Κρίμα που θα περάσουν μήνες μέχρι να σε ξαναρίξω στα 4 σέξυ Κούλη...

Από πουτ@ν@κι της Ευρώπης, κατάντησε κ δικό μας πουτ@ν@κι η θρυλότα...

Ρε γαύροι μας αγαπάτε καθόλου ή μας θέλετε μόνο για το ΣΕΞ;

Αδέλφια....δεν παρεξηγώ τον Μιραλας για το φτύσιμο....λίγο φτύσιμο πρην σου πάρει μια π0*τανα π/πα χρειάζεται.

τσουτσου...πλεον θαρρω οτι μιλαμε για ερωτικη σχεση...Τριλογια....3 πραξεις...1η πραξη...βιασμος...2 πραξη...σε σκεφτομαι,σε νιωθω....3η πραξη...ερως....το συνδρομο του οσφπ...

Βαρέθηκα...ούτε την γυναικά μου δεν έχω γ@μησει τόσες φόρες σε τόσες λίγες μέρες.

Μιραλας αγορινα μου πικρο το σπερμ@ του Αραουχο ε;;; σου εκαψε τον οισοφαγικο σωληνα και τα εφτυσες;

Ποσο πονάει όταν η ΑΕΚ γ@μ@ει..ποσό πονάει όταν η ΑΕΚ γ@μ@ει...

Ρε παιδιά, να ρωτήσω κάτι, γιατί έχω μπερδευτεί. ΚΑΜΙΑ ΤΡΥΠΑ ΤΟΥΣ ΕΜΕΙΝΕ ΑΒΟΥΛΩΤΗ ???????

το ασχημο είναι πως μας εγινε συνηθεια !!!!!!το σύνδρομο του βιαστή όπως λεει ο τσουκαλας οσο τους πονάμε τοσο παραπάνω μας αγαπάνε

Η σπερμοκαταπωση οδηγει δυνητικα σε πνευμονικη ινωση...η πρωκτομυοχαλαρωση σε εντερικη αποπτωση...και η βιαιη διεισδηση σε σε ρηξη μητρας και τραχηλου...

Πάλι σκληρό πορνό και πάλι σε ακατάλληλη ώρα!

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΣΕΡΙ ΓΛΕΝΤΙΩΝ.....Είμαστε ο λόγος που πετάγονται στον υπνο τους...Διοικητικά-παιχτικά-οπαδικά....Θα σε πονεσω οσο δεν σε ποσενε ποτε κανείς ολυμπιακάκι...Και θα κρατήσει πολύ...ΕΓΩ ΘΑ ΣΑΣ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΩ ΠΟΤΕ ΘΑ ΣΗΚΩΘΕΙΤΕ....Μεχρι τότε στα γόνατα και απολαυστε το..Θα είμαστε τρυφεροί!....Δημήτρη Ευχαριστούμε!Για το τώρα,το πριν,το μετά και το πάντα...! ΥΓ.Αλλοι προτιμούν φυλής και μεταξουργείο,εμείς τρούμπα..!

xaxaxaxaaaaaaaaaaaaa σεξ με τον ιδιο πελατη

------------------------------------------------

Από απλή περιέργεια θέλησα να επισκεφθώ sites φίλων του Ολυμπιακού, να καταγράψω κι εκεί αντιδράσεις μετά το παιχνίδι. Και τότε ντράπηκα για το επίπεδο του «υπέροχου λαού» της ΑΕΚ, αλλά και για την κατάντια της δημοσιογραφίας που – υποτίθεται – μάχεται για το καλό του συλλόγου!

Ενδεικτικά, μεταφέρω τίτλους αναρτήσεων από ένα site του Ολυμπιακού, το οποίο κατά κύριο λόγο αντλεί το υλικό του από μεγάλο αθλητικό site:

«Το… τρελό ποστάρισμα του Μπάρκα στο instagram» (σ.σ: συνοδεύεται από φωτογραφία με τους πανηγυρισμούς των παικτών της ΑΕΚ)

«Πρόκριση με γκολάρες: Η ΑΕΚ στον ημιτελικό, 2-1 τον Ολυμπιακό»

«Το εξαιρετικό γκολ του Αραούχο στο 2-0 της ΑΕΚ» (φωτογραφία του παίκτη & video)

«Τσίκινης για Κομίνη: Καμία αμφισβητούμενη φάση, πολύ καλή διαιτησία»

«Το μήνυμα της ΠΑΕ ΑΕΚ για τα θύματα της Θύρας 7» (επισημαίνεται ιδιαίτερα από το site ότι ένα από τα θύματα ήταν φίλος της ΑΕΚ)

Ας δούμε τι έγραψε και ένα άλλο «Ολυμπιακό» site:

Εξαφανισμένος από το χορτάρι για 84' ο Ολυμπιακός έχασε 2-1 από την ΑΕΚ στο ΟΑΚΑ στη ρεβάνς του 0-0 στον Πειραιά και έμεινε εκτός συνέχειας στο Κύπελλο, με τους κιτρινόμαυρους να έχουν μετατρέψει τον Θρύλο στον καλύτερό τους «πελάτη» την τρέχουσα σεζόν αφού σε 4 ματς μέτρησαν 3 νίκες και 1 ισοπαλία. Οι «ερυθρόλευκοι» γνώρισαν ακόμα έναν αποκλεισμό από την Ένωση που παραμένει αήττητη εδώ και 3,5 μήνες σε όλες τις διοργανώσεις.

Ίσως θα πει κάποιος ότι πρόκειται για την υπερβατική ανωτερότητα των «χορτασμένων» από τίτλους, απέναντι στο βίαια συμπλεγματικό θυμικό των «πεινασμένων». Αν και ουδόλως με τιμά ως φίλο της ΑΕΚ μια τέτοια ερμηνεία, φοβάμαι πως είναι η μόνη που θα μπορούσα να δώσω κι ο ίδιος. Ακόμα λιγότερο τιμούν την ιστορία του συλλόγου οι αποκρουστικές χυδαιολογίες των σημερινών «Αεκτζήδων» του Διαδικτύου, που ελάχιστη σχέση έχουν με το παραδοσιακό φίλαθλο ήθος που κάποτε δίδασκε η ΑΕΚ.

Πίσω από αυτούς, όμως, τους ανεγκέφαλους «επιβήτορες» του πληκτρολογίου βρίσκονται, ως αόρατοι καθοδηγητές, αδίστακτοι καιροσκόποι που έχουν κάνει επάγγελμά τους τη συντήρηση του οπαδικού φανατισμού και την έμμεση ενθάρρυνση της γηπεδικής βίας. Οι ίδιοι, μάλιστα, δεν είχαν διστάσει κάποτε να συμβάλουν με τα εμπρηστικά κείμενά τους στην ανεξέλεγκτη κλιμάκωση ενός παρανοϊκού εμφύλιου πολέμου που είχε ξεσπάσει στους κόλπους της ΑΕΚ, με αφορμή την επιστροφή σε αυτήν ενός παλιού προπονητή της που είχε κάνει το «λάθος» να εργαστεί για μία χρονική περίοδο σε ανταγωνιστικό σύλλογο.

Γενικά μιλώντας, η συστηματική, διαστροφική προβολή μιας αθλητικής δραστηριότητας ως «βιασμού» κι ως «σεξουαλικής κακοποίησης» θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται σαν δυσφήμιση του αθλήματος και να τιμωρείται με βαρύτατες ποινές σε μια πολιτισμένη κοινωνία. Όμως, εδώ είμαστε Μπαλκάνια και δεν καταλαβαίνουμε από «φλωρίστικες» ευγένειες και αθλητικά ιδεώδη! Κι αν θέλουμε να πουλάμε περισσότερα φύλλα της αθλητικής εφημερίδας που εκδίδουμε, ή να ανεβάσουμε την εμπορικότητα του οπαδικού site που διευθύνουμε, θα πρέπει να πιάσουμε το σφυγμό του μέσου μάτσο ελληναρά που μας διαβάζει ή επισκέπτεται τις ηλεκτρονικές σελίδες μας. Και ο ελληναράς αυτός, ανίκανος να βιώσει αυθεντική χαρά μέσα σε μια αληθινή ερωτική σχέση, ζητά υποκατάστατα σε ό,τι μπορεί να διοχετεύσει τα νοσηρά ανεκπλήρωτά του και τις αρρωστημένες φαντασιώσεις του.

Για μερικούς, διέξοδος είναι το ποδόσφαιρο. Το οποίο κάποιοι επιτήδειοι κερδοσκόποι έχουν μετατρέψει σε οιονεί οίκο ανοχής για την εκτόνωση των διεστραμμένων πελατών τους, που βλέπουν ένα γκολ της ομάδας τους σαν επώδυνη διείσδυση σε διαδικασία βιασμού του αντιπάλου («ό,τι σας γ... είναι ΑΕΚ», φωνάζουν υπερήφανα στις εξέδρες του ΟΑΚΑ, και ντρέπομαι που αυτοί κι εγώ υποστηρίζουμε την ίδια ομάδα...).

Δικαιούμαστε, άραγε, οι σημερινοί Έλληνες να δηλώνουμε κληρονόμοι και συνεχιστές του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, ή είμαστε απλά ο χειρότερος κι ο πιο παρηκμασμένος λαός των Βαλκανίων; Δικαιούμαστε οι σημερινοί Αεκτζήδες να πιάνουμε στο στόμα μας την ιστορία της ΑΕΚ, ή καταντήσαμε τον σύλλογο συνώνυμο της βίας και της αλητείας;

Αν συμπεριλάβουμε στα μέτρα αξιολόγησης μιας κοινωνίας τη συμπεριφορά της στα γήπεδα και το Διαδίκτυο, τα πιο πάνω ερωτήματα καθίστανται, φοβάμαι, ρητορικά...

Aixmi.gr

ΤΟ ΒΗΜΑ - Το φάντασμα του «μοναχικού λύκου» και η νέα κοινωνία δεδομένων

Στην υπέροχη ταινία του Ντίνου Δημόπουλου, «Ο Άνθρωπος του Τραίνου» (1958), ο Γιάννης Μαρής περιέλαβε στο σενάριό του έναν από τους ωραιότερους διαλόγους που έχουν ακουστεί στο ελληνικό σινεμά:

– Αυτός ο άνθρωπος είναι ένα όνειρο, ένα φάντασμα!

– Αυτό είναι το χειρότερο! Έναν πραγματικό άνθρωπο τον πολεμάς. Έχει αδυναμίες, κακές πλευρές... Ένα όνειρο όμως, ένα φάντασμα, πώς θα μπορέσεις να το πολεμήσεις; Είναι πιο ζωντανό απ' την ίδια τη ζωή!

Βέβαια, το μεγαλύτερο κακό που μπορεί να προκαλέσει το φάντασμα ενός περασμένου – έστω κι αν όχι ξεχασμένου – εραστή είναι η προσωρινή διατάραξη της συζυγικής γαλήνης ενός κατά τα άλλα ευτυχισμένου ζευγαριού (αυτό τουλάχιστον μας διδάσκει η ταινία). Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν «φαντάσματα» που απειλούν σήμερα πολύ περισσότερες και πιο κρίσιμες βεβαιότητές μας. Πάνω απ’ όλα, το ίδιο το αίσθημα της ασφάλειάς μας, εκείνο που μας επέτρεπε κάποτε να βαδίζουμε ανέμελα στους δρόμους μιας πόλης, να απολαμβάνουμε ελεύθερα τις υπηρεσίες των μέσων μεταφοράς, ή να περνάμε ξένοιαστες στιγμές σε κάποιο χώρο μαζικής διασκέδασης...

Το πώς θα αντιμετωπίσει η (κάθε) συντεταγμένη Πολιτεία το χαοτικό φαινόμενο της αυτονομημένης και όχι κεντρικά ελεγχόμενης τρομοκρατίας, είναι ζήτημα που μας ξεπερνά και δεν θα επιχειρήσουμε εδώ να το θίξουμε. Το ερώτημα που εξίσου απασχολεί, όμως, είναι η ανταπόκριση της ίδιας της κοινωνίας στο νέο αυτό είδος μονόπλευρου πολέμου, όπου ο κάθε φιλήσυχος κι ανυποψίαστος πολίτης είναι στις συνειδήσεις κάποιων ένας «στρατιώτης του εχθρού» που πρέπει να αφανιστεί! Κι αυτοί οι «κάποιοι» μοιάζουν με φαντάσματα, δεν έχουν σχήμα και μορφή. Όταν τελικά την αποκτήσουν, είναι ήδη αργά για τα θύματα της παρανοϊκής δολοφονικής τους μανίας...

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν αναμφίβολα ο πιο αιματηρός πόλεμος της Ιστορίας. Μέσα σ’ αυτόν καταγράφηκαν μερικά από τα φρικτότερα μαζικά εγκλήματα που διέπραξε ο Άνθρωπος από την αρχή της ύπαρξής του. Αν κατάφεραν, τελικά, να υπάρξουν νικητές είναι γιατί απέναντί τους είχαν έναν απόλυτα οριοθετημένο και ξεκάθαρα προσδιορισμένο εχθρό: τον Φασισμό. Κυρίως στην αποκρουστικότερη εκδοχή του, αυτήν του Ναζισμού.

Σήμερα, η πολιτισμένη Δύση (παρά τις όποιες ενστάσεις, θα επιμείνω στην μη τοποθέτηση εισαγωγικών...) βιώνει ένα άλλο είδος πολέμου, απέναντι σε ένα διαφορετικό είδος βαρβαρότητας. Μια βαρβαρότητα που τούτη τη φορά δεν σχετίζεται με εθνική υπεροψία ή με ιδεοληπτικό ρατσισμό, αλλά με τυφλό θρησκευτικό φανατισμό που οδηγεί στο δόγμα πως ο «άπιστος» δεν πρέπει να έχει δικαίωμα στη ζωή!

Πρόκειται, δηλαδή, για ένα είδος εξοντωτικού «νεο-ναζισμού» όπου η έννοια της ράτσας υποκαθίσταται από εκείνη της απόλυτης θρησκευτικής συμμόρφωσης και υποταγής, ενώ τη θέση του “Mein Kampf” παίρνει ένα ιερό βιβλίο που στο όνομά του έχουν χυθεί ποταμοί ανθρώπινου αίματος. Στόχος αυτού του νέου ολοκληρωτισμού είναι ο μετασχηματισμός των κοινωνιών με βάση ιδέες, ήθη και πρότυπα που καταργούν πολιτισμικές κατακτήσεις αιώνων και επιχειρούν να γυρίσουν την ανθρωπότητα στις πιο σκοτεινές περιόδους της Ιστορίας της.

Ο εχθρός, όμως, σ’ αυτό τον πόλεμο είναι ακόμα πιο ύπουλος και πιο επικίνδυνος, γιατί είναι κατ’ ουσίαν αόρατος. Δεν φορά στολή Ναζί, δεν οδηγεί τανκ, ούτε παρελαύνει ομαδικά και συντεταγμένα σε δρόμους κατακτημένων πόλεων. Μπορεί να έχει μορφή γνώριμη κι «ακίνδυνη». Όπως εκείνη του ήσυχου και συνεσταλμένου νεαρού φοιτητή που μένει στο διπλανό σπίτι, ή κάποιου φαινομενικά άκακου οικογενειάρχη δυο δρόμους παρακάτω, τον οποίο η τοπική κοινωνία θεωρούσε πάντα κι αντιμετώπιζε σαν έναν «δικό της άνθρωπο».

Ο εχθρός τώρα είναι αυτός ακριβώς που δεν περιμένεις πως είναι εχθρός! Κάποιος που ποτέ δεν σε άφησε να καταλάβεις το μίσος που κουβαλούσε μέσα του για τον δικό σου πολιτισμό, μέσα στον οποίο έχει εμφιλοχωρήσει σαν κακό μικρόβιο που καταστρέφει τον οργανισμό που το φιλοξενεί... Ο εχθρός - φάντασμα είναι ένας αυτονομημένος και οργισμένος «μοναχικός λύκος» που, έτσι ξαφνικά και απροειδοποίητα, χωρίς την παραμικρή πρόκληση και δίχως εμφανή αιτία, μπορεί να διαπράξει στη μέση του δρόμου τα φρικτότερα εγκλήματα από εποχής Άουσβιτς, στο όνομα μιας ιδεολογίας που αποτελεί διαστροφική παραποίηση θρησκευτικής πίστης...

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του παρανοϊκού αυτού πολέμου πάνω στην κοινωνική συμπεριφορά των ανθρώπων είναι αδύνατο να προβλεφθούν απόλυτα, αφού υπεισέρχεται μία ατέλειωτη σειρά παραμέτρων που είναι δύσκολο να ελεγχθούν επακριβώς και είναι τόσο ευαίσθητες ώστε η σχέση αιτίου – αιτιατού να προσλαμβάνει χαοτικό χαρακτήρα. Ένα από τα πιθανά αποτελέσματα – ίσως το χειρότερο όλων – είναι η ενδυνάμωση ενός φαινομένου της εποχής: η βαθμιαία μετάλλαξη της ανθρώπινης ατομικότητας σε πληροφορία. Ας δούμε το σενάριο συνοπτικά:

Το αίσθημα της δημόσιας ασφάλειας καταρρέει, και μαζί με αυτό καταργείται η εμπιστοσύνη προς οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί «ξένο» ή «διαφορετικό» σε μία κοινωνία. Με σκοπό την καλύτερη προστασία της ζωής του, ο πολίτης πρόθυμα πλέον καταθέτει το δικαίωμά του στην ιδιωτικότητα στα χέρια μηχανισμών της εξουσίας, ενώ παράλληλα τείνει να γίνεται όλο και περισσότερο εσωστρεφής, προτιμώντας συχνά την ασφάλεια του σπιτιού του από την αβεβαιότητα του έξω κόσμου. Κοινωνικός του χώρος γίνονται τώρα κατά κύριο λόγο τα social media, μέσα στα οποία πιστεύει πως μπορεί να αισθάνεται «πιο ασφαλής».

Έτσι, χωρίς να το αντιλαμβάνεται, το άτομο απομακρύνεται βαθμιαία από την κοινωνία των ανθρώπων, εντάσσοντας τον εαυτό του ως σχεδόν απρόσωπο user name σε μία «κοινωνία δεδομένων». Και, δίχως καν να το υποπτεύεται, γίνεται εξάρτημα σε ένα αριστοτεχνικά στημένο οικονομικό παιχνίδι, αφού η παραμικρή πληροφορία και το κάθε δεδομένο – ναι, ακόμα και τα αθώα “Like” στο Facebook! – καταγράφονται συστηματικά από την αγορά και αξιοποιούνται με όλους τους δυνατούς τρόπους.

Εύλογα κάποιος θα αναρωτηθεί, εν τέλει, «πώς τρελάθηκαν» έτσι ξαφνικά μερικοί άνθρωποι και βγήκαν στους δρόμους για να σκοτώσουν τυφλά κι απρόκλητα και να σκοτωθούν. Είναι, άραγε, οι πολιτικές της «κακής Δύσης» προς τον λεγόμενο «Τρίτο Κόσμο» (ζητώ συγνώμη για την αδόκιμη αλλά πρακτικά αναπόφευκτη χρήση του όρου) ικανές από μόνες τους να δικαιολογήσουν αυτή τη δολοφονική παράνοια που βιώνουμε σήμερα; Επί πλέον, πόσο θα μπορούσαν όλα αυτά να επιταχύνουν την ήδη διαφαινόμενη βαθμιαία μετάλλαξη της ανθρώπινης κοινωνίας σε κοινωνία δεδομένων, όπου το άτομο τείνει να αποτελέσει μονάδα κωδικοποιημένης πληροφορίας;

Ένα σκοτεινότερο ερώτημα – ίσως και να ακούγεται σαν θεωρία συνωμοσίας – αφορά το κατά πόσον η παραπάνω μετάλλαξη όντως υπήρξε αναπόφευκτο προϊόν μιας περίπλοκης κι ανασφαλούς εποχής, καθώς και δυσάρεστη παρενέργεια μιας ασυγκράτητης τεχνολογικής προόδου, και όχι το εξαρχής ζητούμενο σε κάποιες αόρατες μεθοδεύσεις...

Δεν ισχυρίζομαι, φυσικά, ότι διαθέτω τις απαντήσεις. Τα ίδια τα ερωτήματα, όμως, τρομάζουν. Ίσως ακόμα περισσότερο κι από την πρωταρχική αιτία που τα προκάλεσε...

ΤΟ ΒΗΜΑ

Η ζωή μετά το Facebook...

Υπάρχει ζωή μετά το Facebook; Για κάποιους «κολλημένους» με το μέσο, η ερώτηση αυτή έχει βαθιά υπαρξιακό νόημα και μπορεί να πάρει σχεδόν μεταφυσικές διαστάσεις. Ευτυχώς δεν ανήκω σε αυτή την κατηγορία: η ζωή μου ποτέ δεν συνυφάνθηκε με αυτό τον ιστότοπο. Γι’ αυτό και, όταν το έκρινα, μπόρεσα κάποια στιγμή να φύγω...

Δεν θα ήθελα να αναφερθώ αναλυτικά στους λόγους της φυγής. Περιορίζομαι σε έναν, αυτόν που τελικά αποδείχθηκε ο σημαντικότερος:

Αν και οι φίλοι μου (μεταξύ αυτών και αρκετοί αγαπημένοι μαθητές μου, παλιοί και νεότεροι) ήταν όλοι σοβαροί και ιδιαίτερα αξιόλογοι άνθρωποι, δεν μπορούσα να αγνοήσω, άρα και να δεχθώ, την περιρρέουσα χυδαιότητα και ευτέλεια στον ευρύτερο χώρο του FB. Τα όσα εμετικά διάβασα μετά την πρόσφατη τρομοκρατική απόπειρα δολοφονίας κατά ενός πρώην πρωθυπουργού, και τον θάνατο, λίγο μετά, ενός άλλου, έκαναν το ποτήρι να ξεχειλίσει...

Ακόμα πιο πολύ με απογοήτευσε η στάση κάποιων διανοούμενων φίλων από το χώρο της μετριοπαθούς (υποτίθεται) Αριστεράς, μετά τα πιο πάνω γεγονότα. Το μόνο που διαφοροποίησε τη στάση τους από εκείνη, π.χ., ενός άξεστου, χυδαίου Κρητικού πολιτικού, ήταν η λόγια χρήση της ελληνικής γλώσσας. Τα δηλητηριώδη, εμφυλιοπολεμικά νοήματα ελάχιστα διέφεραν...

Θα μπορούσα να προσθέσω έναν λιγότερο σημαντικό, προσωπικό λόγο που ενίσχυσε, όμως, την απόφαση για φυγή. Όταν κάποιος λέει – και μάλιστα, δημόσια – πράγματα που ελάχιστους δείχνουν να ενδιαφέρουν, πρέπει κάποια στιγμή να σιωπά. Αν επιμείνει να μιλά, καταντά γραφικός. Με την ιδιότητα αυτή δεν θα μπορούσα ποτέ να συνυπάρξω! Από την άλλη, δεν είμαι (ακόμα, τουλάχιστον) τόσο δυνατός ώστε να συμβιβαστώ με το ρόλο ενός σιωπηλού παρατηρητή. Αυτή την αδυναμία δίκαια θα μπορούσε κάποιος να μου τη χρεώσει!

Για να μην το «παίξω υπεράνω», ομολογώ ότι αρκετά πράγματα έχουν ήδη αρχίσει να μου λείπουν από το FB. Σταχυολογώ μερικά από αυτά, τιμής ένεκεν:

* Οι άπαιχτες ατάκες του Χρήστου Παναγιωτόπουλου, με τις οποίες προλόγιζε τις κοινοποιήσεις των άρθρων από την «Αιχμή»...

* Οι απίθανες ποιητικές και φιλοσοφικές προτάσεις της Φέφης Π., συνοδευμένες πάντα από εξαίσιες φωτογραφίες...

* Η ποίηση, η κοινωνική ευαισθησία και η ζωοφιλία του πολύ αξιόλογου Σταύρου Φ....

* Τα ευρηματικά στιχουργήματα και τα εμπνευσμένα σκίτσα του Κώστα Κ....

* Τα επικά κονταροχτυπήματα με τον Στέλιο Κ. για την Ευρώπη και τα μνημόνια...

* Τα εύστοχα σχόλια του Tom-Tom, που είχε πάντα μια καλή κουβέντα να πει...

* Οι τζαζ αναμνήσεις, τα ιστορικά παραθέματα και τα λόγια κείμενα του σημαντικού στοχαστή και καλού μου φίλου, Ιλάν (θα εξαιρέσω πολιτικά σχόλια που ελάχιστα με γοήτευσαν)...

* Η άμεση ενημέρωση για κάθε νέο κείμενο του κορυφαίου αρθρογράφου Γιάννη Σιδέρη...

* Η δυνατότητα που είχα να κοινοποιώ τα εξαιρετικά κείμενα της Ελένης Αθανασούλη (πιστεύω θα βρεθεί κάποια λύση)...

* Η επαφή με καλούς φίλους και αγαπητούς μαθητές, που ελπίζω να μην αισθάνονται ότι τους πρόδωσα...

Γνωρίζω πως είμαι, γενικά, βαρετός και πως αυτά που γράφω ελάχιστα έως καθόλου διαβάζονται. Όσοι τυχόν, πάντως, διακατέχονται από υπέρμετρο μαζοχισμό, θα με βρίσκουν πάντα στη φιλόξενη «Αιχμή», όπως και στο «Βήμα» που κάνει μια νέα αρχή και χρειάζεται τη στήριξη όλων μας.

Παρεμπιπτόντως, η εικασία (για να μην πω βεβαιότητα) που διατυπώθηκε, ότι τα κείμενά μου στο «Βήμα» θα τα εγκρίνει στο εξής ο... Τσουκαλάς («άντε γεια, ρε!»), κρίνεται ως μάλλον υπερβολική και, σε κάθε περίπτωση, μέχρι στιγμής διαψεύδεται!

Θα τα λέμε!

Aixmi.gr

ΤΟ ΒΗΜΑ - Το καρναβάλι των social media

Η ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Γάμος αλά Ελληνικά» – ίσως η πιο φιλοσοφημένη του ελληνικού κινηματογράφου – αποτελεί μια ειρωνική σπουδή πάνω στην υποκειμενικότητα του έρωτα. Η υπόθεση έχει ως εξής:

Είναι παντρεμένοι ένα χρόνο. Αυτός αγαπάει κρυφά μια άλλη... Αυτή αγαπάει κρυφά έναν άλλο... Δεν υποπτεύονται καν ότι ο «άλλος» και η «άλλη» δεν είναι παρά αυτοί οι ίδιοι! Μόνο που τους είναι αδύνατο να αναγνωριστούν μεταξύ τους δίχως τις αποκριάτικες μεταμφιέσεις τους, έξω απ’ τα κοστούμια που φορούσαν εκείνη τη «μαγική» νύχτα του καρναβαλιού που είχαν γνωριστεί – και που έμελλε να είναι η μοναδική... Στο φινάλε της ταινίας ακούγεται μία από τις κορυφαίες ατάκες του ελληνικού σινεμά, αληθινή αποθέωση του παράλογου που μόνο η σάτιρα μπορεί να χαρίσει:

«Κτήνος! Ένα χρόνο παντρεμένοι, και μου το ‘κρυβες πως ήσουνα εσύ εκείνος που αγαπούσα!»

Το καρναβάλι είναι μια σύντομη φυγή από την πραγματικότητα σε έναν κόσμο όπου ο καθένας μπορεί ελεύθερα να ορίσει τον εαυτό του όπως εκείνος επιθυμεί, δίνοντάς του ιδιότητες που ενδεχομένως θα ήθελε, μα δεν του είναι δυνατό, να έχει. Πρόκειται, θα λέγαμε, για μία βραχύβια, αθώα παραχάραξη της ίδιας της ζωής. Μετά το τέλος του, ο άνθρωπος καλείται να βρεθεί και πάλι αντιμέτωπος με τις πραγματικότητες από τις οποίες θέλησε για λίγο να αποδράσει...

Με την ανάπτυξη του Διαδικτύου και την έλευση των social media – ιδιαίτερα του πλέον δημοφιλούς εξ αυτών, του Facebook – ένα νέο «καρναβάλι», τούτη τη φορά ηλεκτρονικό και σε ισχύ 365 μέρες το χρόνο, απλώθηκε ώσπου να φτάσει σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Σε κάθε χρήστη του δικτύου παρέχεται μία εντυπωσιακή δυνατότητα απόλυτου και αδιαμφισβήτητου αυτοπροσδιορισμού μέσα σε ένα επιλεγμένο από τον ίδιο κοινωνικό υποσύνολο που φέρει τον ευφημιστικό χαρακτηρισμό «φίλοι» (τα εισαγωγικά ουδόλως περισσεύουν!).

Έτσι, ο μέσος χρήστης, μπροστά σε ένα εικονικό και εξ ορισμού δεκτικό κοινό (οι εκφράζοντες ενστάσεις και οι αμφισβητίες μπορούν αυτομάτως να διαγράφονται από τη λίστα των «φίλων»!) αποκτά, αν το επιθυμεί, τη δυνατότητα να αυτο-αναγορεύεται σε καλλιτέχνη, σε ποιητή, φιλόσοφο, κοινωνιολόγο, πολιτικό επιστήμονα (ή και απλά πολιτικά σκεπτόμενο ον), οικονομολόγο, ψυχολόγο, δημοσιογράφο, εραστή, και άλλα αναρίθμητα. (Δεν αναφέρομαι, ασφαλώς, σε χρήστες που πραγματικά διαθέτουν τις ιδιότητες που συνοδεύουν το προφίλ τους!)

Η οικονομική κρίση γέννησε μια νέα γενιά «καρναβαλιστών» των social media: τους οργισμένους τιμωρούς. Είδαμε, έτσι, ακόμα και «επώνυμους» – που θα όφειλαν, ως δημόσια πρόσωπα, να είναι αυτοσυγκρατημένοι και νηφάλιοι – να μετέρχονται εκφραστικά μέσα χαμαιτυπείου για να διοχετεύσουν το μένος τους εναντίον όσων κατά την κρίση τους ευθύνονται για τα δεινά της χώρας. Συνήθεις στόχοι ήταν και είναι, ασφαλώς, όσοι συνέδεσαν άμεσα το όνομά τους με τα υπέρμετρα δαιμονοποιηθέντα μνημόνια. Αλλά και άλλοι που απλά δεν τάχθηκαν ποτέ με την πλευρά των λεγόμενων «αντιμνημονιακών» δυνάμεων (λες και υπάρχει «φιλομνημονιακός» Έλληνας, που αγαπά, δηλαδή, τα μνημόνια!).

Δύο πρόσφατα γεγονότα – η τρομοκρατική απόπειρα κατά της ζωής ενός πρώην πρωθυπουργού που «έβαλε πλάτη» για να ξεπεράσει η χώρα μια δύσκολη στιγμή κατά τα πρώτα χρόνια της κρίσης, και ο θάνατος, σύντομα μετά, ενός προγενέστερου πρωθυπουργού ο οποίος, σε χρόνους ανύποπτους, είχε προειδοποιήσει για μια επερχόμενη κρίση (αλλά οι πάντες εκώφευσαν) – έδειξαν ως πού μπορεί να φτάσει η ανθρώπινη μικροψυχία και ποια είναι (αν υφίστανται καν) τα όρια του πολιτικού μίσους.

Όχημα για την έκφραση των παραπάνω ήταν – τι άλλο; – τα social media. Με βάση τους οχετούς υβριστικών λόγων που αναρτήθηκαν εκεί από ανώνυμους κι επώνυμους, έγκριτοι πολιτικοί αναλυτές σε σοβαρά μέσα ενημέρωσης (ηλεκτρονικά κυρίως) έστησαν μία ευρεία συζήτηση για το κατάντημα του πολιτικού λόγου και ήθους σ’ αυτή τη χώρα. Άρχισαν, μάλιστα, δειλά-δειλά να κάνουν την εμφάνισή τους ποικίλοι προβληματισμοί γύρω από την οριοθέτηση ή μη της ελευθερίας του λόγου (σε κάποιες περιπτώσεις τα ίδια τα social media αναγκάστηκαν να διαγράψουν αναρτήσεις που ξέφευγαν από τα συμβατικά όρια της «απλής» χυδαιότητας).

Μια δεύτερη, όμως, και ίσως πιο ψύχραιμη προσέγγιση στο φαινόμενο θα οδηγήσει σε έναν διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισής του. Θα μπορούσε, δηλαδή, κάποιος να αναρωτηθεί αν θα έπρεπε, τελικά, να αποδίδεται τόσο μεγάλη πολιτική βαρύτητα σε μία ανάρτηση σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης, ακόμα κι αν αυτή υπογράφεται από ένα δημόσιο πρόσωπο. Το ερώτημα καθίσταται ρητορικό αν δεχθούμε την «καρναβαλική» ιδιότητα των social media, όπως την περιγράψαμε νωρίτερα. Αν λάβουμε υπόψη, δηλαδή, ότι ο χρήστης συχνά (αν και δεν θα το διατυπώσουμε ως γενικό κανόνα) προβάλλει ένα κομμάτι εαυτού που θα ήταν αδύνατο να επιδείξει στις καθημερινές του λειτουργίες ως κοινωνικό μέλος, ή ακόμα και ως θεσμικό πρόσωπο.

Με απλά ελληνικά: Ποιος (θα ‘πρεπε να) δίνει σημασία σε προσωπικές θέσεις που αναρτώνται στα social media; Αν το ρητορικό αυτό ερώτημα παρεμφαίνει απαξίωση των μέσων αυτών και των χρηστών τους, ας μην κριθούν γι’ αυτό εκείνοι που τυχόν το θέτουν, αλλά τα ίδια τα κοινωνικά δίκτυα που αποτυγχάνουν να «φιλτράρουν» την ποιότητα των αναρτήσεων. Ένα επιστημονικό άρθρο έχει κύρος διότι περνά από αξιολόγηση πριν δει το φως της δημοσιοποίησης. Το ίδιο και ένα κείμενο σε ένα έγκριτο έντυπο ή ηλεκτρονικό μέσο ενημέρωσης. Στα social media, από την άλλη, κάθε «πικραμένος», κάθε οργισμένος, ή απλά κάθε λάτρης της κοινής πρόκλησης, είναι ελεύθερος να εκφορτίσει δημόσια τα απωθημένα της ψυχής του υπό τις επιδοκιμασίες (συχνά συνοδευόμενες από χαμηλής αισθητικής πολύχρωμα εικονίδια) εκατοντάδων ή ακόμα και χιλιάδων «φίλων». Γιατί αυτό θα έπρεπε να αποτελεί ζήτημα μιας σοβαρής πολιτικής ανάλυσης;

Τούτων λεχθέντων, και προς αποφυγή τυχόν παρερμηνειών των θέσεών μας, θα πρέπει να τονιστεί ότι ένα δημόσιο πρόσωπο κρίνεται και από τις σκέψεις που καταθέτει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το ότι δεν αποδίδουμε, π.χ., ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα σε μία ευτελή ή χυδαία ανάρτηση ενός πολιτικού προσώπου δεν σημαίνει ότι θα μπορούσαμε, εν τούτοις, να πάρουμε το πρόσωπο αυτό στα σοβαρά όταν εκφράζεται εκτός κοινωνικών δικτύων. Απλά, μαζί με την ανάρτηση απαξιώνουμε οριστικά και το πρόσωπο, σε όλες του τις εκφάνσεις!

Κλείνω με μία συμβουλή που πηγάζει από προσωπική εμπειρία: Αν δεν μπορείς να αντέξεις τη φασαρία του καρναβαλιού και τη συνύπαρξη με τόσους μασκαράδες, πέτα τη στολή και φύγε! Οι λογαριασμοί στα social media μπορούν να κλείνουν τόσο εύκολα όσο ανοίγουν. Το κόστος ενός βραχύβιου συνδρόμου εξάρτησης είναι ασήμαντο μπροστά στο αίσθημα απελευθέρωσης που μένει, και στην επιστροφή σε μια παλιά, ξεχασμένη κανονικότητα ζωής. Εκεί που οι φίλοι είναι φίλοι. Δίχως τα εισαγωγικά...

ΤΟ ΒΗΜΑ

Κοινωνικά δίκτυα και διασυρμός της ελευθερίας του λόγου

Η νευρική ανορεξία είναι μία ψυχοσωματική νόσος που έχει προκαλέσει τον θάνατο σε αμέτρητους ανθρώπους. Ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου είναι η κατανάλωση ποσότητας τροφής και η εν συνεχεία εκούσια αποβολή της από τον/την ασθενή.

Νεότερες μελέτες έχουν δείξει, εν τούτοις, μία μεταβολή στη συμπεριφορά αρκετών ασθενών: Αφού καταναλώσουν ποσότητα τροφής, ανοίγουν στη συνέχεια το γνωστό μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Οι προκαλούμενες, τότε, αυτόματες συσπάσεις του στομάχου ακυρώνουν την ανάγκη μιας τεχνητής αποβολής του περιεχομένου του, αφού το ζητούμενο επιτυγχάνεται με τρόπο αυθόρμητο και εντελώς φυσικό με την ίδια την ανάγνωση. Λέγεται ότι τα αποτελέσματα στην εξέλιξη της νόσου είναι θεαματικά!

Ώρες-ώρες σκέφτομαι ότι η εξάρτηση από τον αρρωστημένο αυτό ιστότοπο είναι κάτι σαν την εξάρτηση από το τσιγάρο ή τις ψυχοτρόπες ουσίες: ενώ ξέρεις ότι σε βλάπτουν, δυσκολεύεσαι να απαλλαγείς από αυτά, έχοντάς τα με τον καιρό εντάξει στα "εκ των ων ουκ άνευ" της καθημερινότητάς σου. Το ερώτημα είναι: έχουμε τη δύναμη να απεξαρτηθούμε, διαγράφοντας μια και καλή τους λογαριασμούς μας;

Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης, ας συμβιβαστούμε με την ιδέα (ή μάλλον, τη βεβαιότητα) ότι κολυμπάμε στην ίδια μολυσμένη θάλασσα με κάθε οργισμένο τενεκέ που (νομίζει πως) έχει "πολιτική" άποψη... Με κάθε συμπλεγματικό κριτή που αποβάλλει τα περιττώματα της άρρωστης ψυχής του προσφέροντάς τα ως "τροφή" σε συνειδήσεις εχθρών και "φίλων"... Με κάθε "καλημερατζή" και "καληνυχτατζή" που σχολιάζει ένα αναρτημένο ποίημα του Καβάφη με τα εμπνευσμένα λόγια "καληνύχτα γλυκιά μου Μαίρη", συνοδευόμενα από πολύχρωμες καρδούλες... Με κάθε εμπαθή ή καιροσκόπο διανοούμενο (χωρίς εισαγωγικά η τελευταία λέξη) που, για να κερδίσει λίγους ακόμα κομματικούς πόντους, ξεπέφτει στο επίπεδο να πολιτικολογεί αναπαράγοντας (με την δέουσα, ασφαλώς, ορθότητα στη χρήση του λόγου) την αισχρή ρητορεία ενός άξεστου υφυπουργού που κοπρολογεί μετά τον θάνατο πολιτικού του αντιπάλου...

Το εν λόγω μέσο κοινωνικής δικτύωσης (ή "εν λόγο", όπως διαβάζω συχνά σε σχόλια εκεί), το οποίο κατόρθωσε να εξαφανίσει και τα τελευταία υπολείμματα (υπαρκτών ή ανύπαρκτων) "ηθικών πλεονεκτημάτων", θα αποδειχθεί, φοβάμαι, ο μεγαλύτερος - αν όχι ο θανάσιμος - εχθρός της ελευθερίας του λόγου. Γιατί, προσφέροντας όλες τις (νόμιμες;) δυνατότητες για την κατάχρηση και τον ευτελισμό, τελικά, της ελευθερίας αυτής, συμβάλλει ταυτόχρονα στην ενδυνάμωση της φωνής εκείνων που ζητούν τον περιορισμό της.

Βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι, δεν είναι υπεύθυνο το μέσο για το γενικότερο επίπεδο των χρηστών του, όπως δεν ευθύνεται το ίδιο το πολίτευμα για το ποιόν εκείνων που ορίστηκαν να το υπηρετούν. Η ευθύνη και για τα δύο ανήκει στις επιλογές της κοινωνίας, όπου ως "κοινωνία" κατάντησε να νοείται ένα συνονθύλευμα ταξικών συμφερόντων, καθένα εκ των οποίων ωραιοποιείται και εξιδανικεύεται κάτω από το μανδύα μιας αντίστοιχης "πολιτικής ιδεολογίας".

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι απλά απεικονίσεις της ίδιας της λειτουργίας της δημοκρατίας μας. Ενός πολιτεύματος που εμείς οι Έλληνες πρώτοι γνωρίσαμε στην ανθρωπότητα - κι είμαστε εμείς που συνεχίζουμε να δείχνουμε το δρόμο για την πολιτική και ηθική αυτοκαταστροφή του. Συντηρώντας την κατάρα του εθνικού διχασμού και εμπλουτίζοντας τις ιστορικές εκδοχές του με νέα δίπολα μίσους...

Υπάρχει ελπίδα ακόμα; Ίσως, αν κάποτε ωριμάσουμε σαν λαός κι αναγνωρίσει ο καθένας μας τις ευθύνες του για το σημερινό κατάντημα της χώρας. Δεν δείχνει να 'ναι κοντά η ώρα...

Aixmi.gr

ΤΟ ΒΗΜΑ - Η τυραννία των «Like»!

Καθώς βάδιζα τις προάλλες στον πεζόδρομο της γειτονιάς, συνάντησα μια φίλη από το Facebook να κάθεται σε καφετέρια της περιοχής. Βλέποντάς με, το πρόσωπό της πήρε μια έκφραση απολογητική, σχεδόν ενοχική: «Συγχώρεσέ με, Κώστα μου, νομίζω πως ξέχασα να κάνω ‘Like’ σ’ αυτό που ανέβασες σήμερα. Θα μπω πάλι σε λίγο στο F/B και θα επανορθώσω!» Της εξήγησα πως δεν χρειαζόταν να κάνει τέτοιο κόπο και την προέτρεψα να συνεχίσει να απολαμβάνει αμέριμνα και δίχως ενοχές τον καφέ της!

Το παράδειγμα της φίλης είναι χαρακτηριστικό δείγμα μιας καινοφανούς αντίληψης πάνω στη δεοντολογία των κοινωνικών σχέσεων, που καλλιεργήθηκε συστηματικά μετά την έλευση του Facebook. Και δείχνει καθαρά πώς μία καταρχήν έκφραση ευαρέσκειας μπορεί να οδηγήσει σε μια αληθινή ψυχολογική τυραννία.

Όμως, τι ακριβώς εκφράζει η σημειολογία των “Like” στο γνωστό μέσο κοινωνικής δικτύωσης; Μονοσήμαντη απάντηση δεν υπάρχει, αρκούμαστε έτσι να διακρίνουμε τις συνηθέστερες περιπτώσεις:

1. Στην αυθεντική του εκδοχή, το “Like” εκφράζει επιδοκιμασία είτε για μια ανάρτηση, είτε για ένα σχόλιο που αφορά κάποια ανάρτηση. Ως χειρονομία, χαρακτηρίζεται από έλλειψη υστεροβουλίας και είναι κατά βάση ισοδύναμο με μια ειλικρινή έκφραση γνώμης.

2. Χωρίς απαραίτητα να εκφράζει έντονη επιδοκιμασία – αλλά, παράλληλα, αποκλείοντας έμμεσα και την περίπτωση αποδοκιμασίας – το “Like” μπορεί να είναι απλά ένα «σινιάλο» προς ένα φίλο ότι διαβάστηκε ένα κείμενο ή ένας σχολιασμός που ανάρτησε.

3. Το “Like” είναι συχνά μια απλή χειρονομία ευγένειας, ανεξάρτητα από το περιεχόμενο της ανάρτησης ή του σχολίου που επιδοκιμάζεται. Τέτοιες χειρονομίες γίνονται πολλές φορές αντικείμενα μιας ιδιότυπης συναλλαγής: «Μέρες έχει να μου κάνει ‘Like’. Έτσι, τον πληρώνω τώρα κι εγώ με το ίδιο νόμισμα!»

Το φαινόμενο των «επιδοκιμασιών» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμα και χαριτωμένο αν δεν υπέκρυπτε έναν ορατό κίνδυνο: τη διαμόρφωση στρεβλών αξιολογικών κριτηρίων σε ό,τι αφορά τη δημόσια έκφραση γνώμης.

Θυμάμαι ένα (επιεικώς) απαράδεκτο άρθρο, προϊόν μιας κατ’ ευφημισμόν «πολιτικής» σκέψης, δημοσιευμένο πριν χρόνια σε ειδησεογραφικό ιστότοπο μεγάλης επισκεψιμότητας. Κάνοντας χρήση χυδαίας γλώσσας και επίδειξη φτηνού – στα όρια του ιερόσυλου – λαϊκισμού προς τέρψιν αντιμνημονιακών (τότε) συνειδήσεων, ο αρθρογράφος κατάφερε να συγκεντρώσει αρκετές χιλιάδες από τα περίφημα “Like”, κατόρθωμα για το οποίο δήλωνε ιδιαιτέρως υπερήφανος!

Στον αντίποδα μιας τέτοιας περίπτωσης, συχνά συναντούμε αξιόλογα άρθρα ώριμου και ψύχραιμου προβληματισμού, τα οποία οι αναγνώστες δεν μπαίνουν καν στον κόπο να τιμήσουν με το απλό πάτημα του γνωστού κουμπιού...

Το σύστημα των «επιδοκιμασιών» μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις ακόμα και στην ανθρώπινη ψυχολογία, αν κάποιος πέσει στην παγίδα να συνδέσει το αίσθημα της αυταξίας του με αυτό. Ένα ποσοστό χρηστών του Facebook βιώνει αισθήματα αυτοαμφισβήτησης ή και απόρριψης από τον διαδικτυακό κοινωνικό τους χώρο, όταν μειώνεται (για τους όποιους λόγους) η συχνότητα των εισπραττόμενων τεκμηρίων επιδοκιμασίας. Συχνά, μάλιστα, διαδικτυακές «φιλίες» χαλούν εξαιτίας συστηματικής αμέλειας, ή και απροθυμίας, για την παροχή απεγνωσμένα επιζητούμενων ψυχολογικών επιβεβαιώσεων μέσω του παντοδύναμου κουμπιού!

Το πρόβλημα με τους παραπάνω χρήστες είναι ότι βλέπουν το Facebook ως μέσο ανταλλαγής φιλοφρονήσεων, αντί ως δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης γνώμης και διακίνησης ουσιώδους πληροφορίας και δημιουργικών ιδεών. (Σημειώνω εδώ ότι σπουδαία ποίηση και εξαιρετικά καλλιτεχνήματα κάνουν συχνά την εμφάνισή τους στις σελίδες του F/B.) Από την άλλη μεριά, είναι περιττό να τονιστεί η συμβολή του Facebook στο να διατηρείται ζωντανή η επαφή ανάμεσα σε αληθινούς φίλους που οι συνθήκες της ζωής ή οι γεωγραφικές αποστάσεις δεν τους επιτρέπουν να βρίσκονται μαζί όσο θα ήθελαν.

Τι θα πρέπει, λοιπόν, να γίνει για τη θωράκιση ψυχών και συνειδήσεων των χρηστών του Facebook από τη διαβρωτική επίδραση των «επιδοκιμασιών»; Καταθέτω μερικές σκέψεις, επισημαίνοντας ότι εκφράζουν απολύτως προσωπικές απόψεις:

1. Πριν απ’ όλα, η ίδια η φιλοσοφία της χρήσης του μέσου κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να οριοθετηθεί. Ειδικά, είναι επικίνδυνο να χρησιμοποιούμε το Facebook ως υποκατάστατο ομαδικής ψυχοθεραπείας, αφού έτσι εκχωρούμε σε κάποιους άλλους – των οποίων τις ψυχικές ανάγκες ή τα ενδεχόμενα προβλήματα συχνά αγνοούμε – μια ιδιότυπη εξουσία διαχείρισης και επηρεασμού του δικού μας ψυχισμού. Κι εδώ δεν υφίσταται καν, ως απαραίτητος εξισορροπιστής, ο ειδικευμένος συντονιστής των συμβατικών γκρουπ της ψυχανάλυσης...

2. Η εγκυρότητα ενός δημοσιεύματος (π.χ., ενός άρθρου γνώμης ή πληροφόρησης) δεν είναι ευθέως ανάλογη των επιδοκιμασιών που εισπράττει από τους αναγνώστες. Είτε το θέλουμε, είτε όχι, ο αναγνώστης αξιολογεί και υπερψηφίζει με κριτήρια καθαρά υποκειμενικά, συχνά μάλιστα κάτω από συνθήκες ψυχικής φόρτισης ή ακόμα και ιδεολογικού φανατισμού. Αν πέσετε πάνω σε ένα άρθρο που σας φανεί ενδιαφέρον, απλά αγνοήστε τον αριθμό των “Like” που το συνοδεύουν και διαβάστε το για όσα λέει, όχι για το πλήθος εκείνων που το εγκρίνουν!

3. Ας αποφύγουμε την παγίδα να μετρήσουμε την αυταξία μας με τον αριθμό των επιδοκιμασιών που εισπράττουμε στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Η αξία των λόγων και των σκέψεών μας δεν κρίνεται από τη δημοφιλία τους σε κάποιο υποσύνολο της κοινωνίας, αλλά από το βάθος της συνειδητότητας που αντιπροσωπεύουν και το μέγεθος της αλήθειας που εκφράζουν! Κι ας ληφθεί εδώ υπόψη ότι, πολλοί από εκείνους που βρίσκουν μια ανάρτηση ενδιαφέρουσα δεν μπαίνουν καν στη διαδικασία της επιδοκιμασίας (συχνά, μάλιστα, από φόβο ότι, όπως ακούγεται, κάποιοι με κίνητρα ιδιοτελή ενδέχεται να καταγράφουν τα “Like” και να σχηματίζουν προφίλ προτιμήσεων των χρηστών).

Γνωρίζω, ασφαλώς, ότι κάποιες από τις παραπάνω απόψεις δεν θα τύχουν επιδοκιμασίας από αρκετούς φίλους στο Facebook.Το παρόν σημείωμα, εν τούτοις, δεν στοχεύει σε μια πλούσια συγκομιδή από “Like” αλλά στην έναρξη μιας ουσιαστικής συζήτησης ώστε να κάνουμε το κοινωνικό αυτό μέσο ακόμα καλύτερο και πιο χρήσιμο. Και (συμπληρώνω, παρεμπιπτόντως) για να αφαιρέσουμε από το Facebook εκείνη την ισοπεδωτικά γενικευτική, και μάλλον άδικη, ρετσινιά του «νυφοπάζαρου», που τόσο το έχει δαιμονοποιήσει στις συνειδήσεις ενός μέρους της κοινωνίας και τόση καχυποψία έχει γεννήσει για τους χρήστες του!

ΤΟ ΒΗΜΑ

Μερικά καλοπροαίρετα ερωτήματα για το "Liantinis.org"

Έχοντας πρόσφατα υποστεί τις συνέπειες μιας άκρως μικροπρεπούς (και, κατά την άποψή μου, δόλια μεθοδευμένης) συμπεριφοράς από τον ιστότοπο liantinis.org, δικαιούμαι, πιστεύω, να διατυπώσω δημόσια (και όχι να διοχετεύσω υπόγεια...) κάποιες σκέψεις και κάποια ερωτήματά μου για το εν λόγω site, το οποίο υποτίθεται πως διαχειρίζονται άνθρωποι που διεκδικούν την πνευματική κληρονομιά του σημαντικού ακαδημαϊκού και φιλοσόφου Δημήτρη Λιαντίνη.

Μπαίνοντας στην ιστοσελίδα τους, διαβάζουμε:

"Το Liantinis.org αποτελεί μια διαδικτυακή προσπάθεια, αφιερωμένη όχι μόνο στον καθηγητή Δημήτρη Λιαντίνη, αλλά και στην ελεύθερη σκέψη."

Τι όμορφα λόγια... Αρκεί, βέβαια, η "ελεύθερη σκέψη" να βολεύει την ιδεολογία μας. Γιατί, γνωρίζουμε άριστα και την τεχνική της "δολοφονίας χαρακτήρων" για όσους τολμούν να κρίνουν (έστω και με ακαδημαϊκή ευπρέπεια κι εμπεριστατωμένο λόγο) τον ένα και μοναδικό "θεό" μας!

Οι υπερασπιστές της "ελεύθερης σκέψης" επί χρόνια πυροβολούν ένα σύντομο κείμενο γνώμης που έγραψα πριν χρόνια αμνημόνευτα, στο οποίο είχα το "θράσος" να ψελλίσω κάποιες ενστάσεις πάνω στις ιδέες που εκτίθενται στη "Γκέμμα". Και επειδή το κείμενο (δυστυχώς γι' αυτούς) ήταν καλά τεκμηριωμένο, κάποιοι ανήκοντες (ή, τουλάχιστον, εμφανώς ιδεολογικά προσκείμενοι) στο χώρο τους δεν δίστασαν (πάντα ανωνύμως, βεβαίως-βεβαίως!) να αποδυθούν ακόμα και σε προσωπικές επιθέσεις με όρους που κάθε άλλο παρά ευπρεπείς θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν...

Οι ιππότες της "ελευθερίας του λόγου" δεν αντέχουν ακόμα και τις αυταπόδεικτες αλήθειες όταν αυτές δεν υπηρετούν την υστεροφημία του "θεού" τους. Το διαπίστωσα (και) πρόσφατα όταν, με τρόπο απειλητικό και διόλου κομψό, μου ανακοινώθηκε από το YouTube η απαίτηση "κατόχου πνευματικών δικαιωμάτων" για απομάκρυνση ενός ολιγόλεπτου video που είχα πριν χρόνια αναρτήσει, το οποίο περιείχε απόσπασμα ομιλίας του Δ. Λιαντίνη όπου ο καθηγητής διατύπωνε μερικές μάλλον ατυχείς απόψεις περί καθιέρωσης του λατινικού αλφαβήτου στα ελληνικά γράμματα.

Την καταγγελία εναντίον μου έκανε (εντελώς ξαφνικά κι απροειδοποίητα, ύστερα από σχεδόν 4 χρόνια παρουσίας του video στο YouTube!) ο ιστότοπος liantinis.org, ο οποίος κατέχει τα "πνευματικά δικαιώματα" της βιντεοσκόπησης ολόκληρης της διάλεξης του Δ.Λ. Βέβαια, ο στόχος τους ήταν διπλός: Αφενός να με κάνουν να σιωπήσω οριστικά (αφού το θέμα θα είχε περάσει απαρατήρητο αν δεν το είχα ιδιαιτέρως αναδείξει) και αφετέρου, μέσω της καταγγελίας τους, να οδηγήσουν το YouTube στο κλείσιμο του λογαριασμού μου στο site αυτό. Τον δεύτερο στόχο δεν τον πέτυχαν, τους έκανα όμως τελικά το "χατήρι" και έκλεισα μόνος μου τον λογαριασμό μου στο YouTube! Ήταν καθαρά μια πράξη αυτοσεβασμού...

Σε εσωτερική ιστοσελίδα του site liantinis.org, διαβάζουμε:

"Το Liantinis.org δεν αποτελεί νομικό πρόσωπο και δεν ασκεί, ούτε και έχει σχέση με οιαδήποτε εμπορική δραστηριότητα οποιουδήποτε είδους. Επιπλέον, στις σελίδες του δεν περιέχονται διαφημιστικά πλαίσια κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή σκοπού. Μοναδικός σκοπός του Liantinis.org είναι η ανάδειξη του έργου του Δημήτρη Λιαντίνη, καθώς και η κριτική σκέψη και ο στοχασμός πάνω σε αυτό."

Σε μια πρόσφατη επίσκεψη στις σελίδες των videos που έχει αναρτήσει το liantinis.org στο YouTube, είδα (όχι δίχως κάποιο αίσθημα έκπληξης, ομολογώ) την εμφάνιση διαφημιστικών μηνυμάτων, ενώ πίσω ή δίπλα απ' αυτά ο Δάσκαλος μιλούσε για την εμπορευματοποίηση των πάντων στον σύγχρονο κόσμο και αγωνιούσε για τον θάνατο της φιλοσοφίας και το τέλος του πολιτισμού... Το επιχείρημα "τις διαφημίσεις τις έβαλε η Google" δεν ευσταθεί: Η Google βάζει διαφημίσεις μόνο σε videos που αναρτώνται από χρήστες που δεν κατέχουν τα πνευματικά δικαιώματα των αναρτήσεων. Στην περίπτωση κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων, οι διαφημίσεις μπαίνουν κατ' απαίτηση των ιδίων και έχουν, φυσικά, κερδοσκοπικό χαρακτήρα! Και το ότι το liantinis.org είναι (ή, τουλάχιστον, έχει κατορθώσει να αναγνωρίζεται ως) κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων των videos που αναρτά, το έμαθα πρόσφατα - με οδυνηρό, μάλιστα, τρόπο...

Για να είμαστε αντικειμενικοί, τα κέρδη από τέτοια διαφημιστικά δικαιώματα είναι πράγματι ελάχιστα. Όμως, το θέμα εγείρει ένα σοβαρό ερώτημα σε επίπεδο ηθικού συμβολισμού: Οι "αφοσιωμένοι" μαθητές εμπορεύονται, άραγε, τη σοφία του δασκάλου τους - την οποία θα έπρεπε να δωρίζουν στον κόσμο ανιδιοτελώς, ακόμα και με δικές τους θυσίες αν χρειαστεί - έναντι ευτελούς τιμήματος; Εύχομαι κάτι να μου έχει διαφύγει και να έχω πέσει έξω. Εύχομαι η Google να "ανακάλυψε", ξαφνικά, πνευματικά συν-δικαιώματα κάποιου... εξωγήινου στα videos του liantinis.org και να επέβαλε η ίδια, με βάση την πάγια πολιτική της, την παρουσία διαφημίσεων! Μα δεν το ελπίζω τόσο...

Κλείνω με μια αναγκαία απόδοση δικαιοσύνης στον εαυτό μου (αφού είμαι ο μόνος που θα μπει στον κόπο να το κάνει...). Ό,τι κι αν έγραψα ή ανάρτησα για τον Δημήτρη Λιαντίνη, όσες ενστάσεις κι αν ήγειρα για κάποιες (πολύ συγκεκριμένες) θέσεις του, το έκανα μέσα σε πνεύμα ακαδημαϊκής ευπρέπειας κι εντιμότητας, με αναγνώριση της εξαιρετικής ιδιοφυΐας του και του τεράστιου μεγέθους του στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων. Πάνω απ' όλα, το έκανα με απόλυτη ανιδιοτέλεια! Και ειλικρινά πιστεύω ότι το σύντομο video που δημοσίευσα κάποτε, για το οποίο τόσο στοχοποιήθηκα κι έγινα αποδέκτης λυσσώδους πολεμικής από το liantinis.org, έκανε πολύ μικρότερη ζημιά στην υστεροφημία του Δασκάλου σε σύγκριση με το βιβλίο που μοσχοπούλησε ο "αρχιερέας" του παραπάνω site, στο οποίο (βιβλίο) περιέχονται ιδιωτικές επιστολές και άλλα προσωπικά δεδομένα του Λιαντίνη που είναι άκρως αμφίβολο αν ο ίδιος θα ήθελε ποτέ να βγουν στο φως!

Εγώ, τουλάχιστον, τον Λιαντίνη ποτέ δεν τον εμπορεύτηκα! Μα ούτε καν αυτό μου αναγνωρίστηκε ως ελαφρυντικό από εκείνους και - κυρίως - εκείνες που με σταύρωσαν αγνοώντας ή παραβλέποντας κάτι πολύ σημαντικό: Πως, το χειρότερο που μπορεί να κάνει ένας ακαδημαϊκός σε έναν άλλο δεν είναι να τον κρίνει, μα να τον αγνοήσει!

Κ.Π.

Για τον βιασμό της ελευθερίας του λόγου δεν υπάρχουν νόμοι...

Με λύπη (ομολογώ μεγάλη) αναγγέλλω στους συνδρομητές του καναλιού μου στον ιστότοπο YouTube το κλείσιμο του λογαριασμού μου και την κατάργηση του καναλιού αυτού. Έγινε με απόφαση δική μου (όχι του ίδιου του YouTube) για λόγους που σχετίζονται τόσο με το προσωπικό μου αίσθημα αξιοπρέπειας, όσο και με τη συνειδητοποίηση, πλέον, ότι στον εν λόγω ιστότοπο η ελευθερία του λόγου δέχεται χτυπήματα "κάτω από τη ζώνη"...

Αφορμή ήταν ένα εξευτελιστικό (και συνάμα απειλητικό) μήνυμα που έλαβα απόψε, ως "κεραυνό εν αιθρία", από το YouTube. Αλλά, ας πάρω τα πράγματα απ' την αρχή...

Πριν τέσσερα, περίπου, χρόνια ανάρτησα ένα πολύ μικρό απόσπασμα από μια μακράς διάρκειας ομιλία του Δ. Λιαντίνη με θέμα τη διαχρονική μορφή της "Ελένης". Η ομιλία αυτή διατίθεται ελεύθερα στο YouTube (δεν αποτελεί, δηλαδή, εμπορικό προϊόν, όπως π.χ. μια κινηματογραφική ταινία), έτσι ορθώς ο ιστότοπος δεν έθεσε εξαρχής, ούτε και κατά τη διάρκεια της τετραετίας που ακολούθησε, ζήτημα πνευματικών δικαιωμάτων. Εξάλλου, ο ιστότοπος liantinis.org, που είχε αναρτήσει το video της ομιλίας και ήταν, τυπικά, κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων, γνώριζε εξαρχής την ύπαρξη του δικού μου αποσπάσματος. Είχε μάλιστα αναρτήσει και σχολιασμούς, τους οποίους καλοδέχτηκα στο κανάλι μου και ανταποκρίθηκα σ' αυτούς με καλοπιστία και ειλικρινή διάθεση διαλόγου. Κάθε φορά, δε, που έπεφταν στην αντίληψή μου τυχόν απρεπείς σχολιασμοί για τον Δ.Λ. από άλλους επισκέπτες της σελίδας μου, διέγραφα αμέσως τα σχόλια και, σε κάποιες περιπτώσεις, επέβαλα ακόμα και αποκλεισμούς χρηστών!

Βέβαια, οι "ταλιμπάν" του Λιαντίνη ποτέ δεν είδαν με καλό μάτι την ύπαρξη αυτού του σύντομου video, το οποίο έδινε έμφαση σε ένα απόσπασμα του λόγου του Δ.Λ. που θα προτιμούσαν να περάσει απαρατήρητο, αφού μάλιστα δεν αφορούσε καν το κύριο θέμα της ομιλίας. Συγκεκριμένα, ο Δάσκαλος είχε εκφράσει - μάλλον παρορμητικά και χωρίς την αναγκαία δεύτερη σκέψη - την ατυχή άποψη ότι το ελληνικό αλφάβητο θα έπρεπε να αντικατασταθεί από το λατινικό "για να μας διαβάζουν πιο εύκολα οι ξένοι". Σε όρους μοντέρνου λεξιλογίου, ο κορυφαίος των ελληνικών γραμμάτων του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα προπαγάνδιζε τη χρήση των διαβόητων, πλέον, greeklish!

Κι εδώ ξεδιπλώνεται όλος ο φασισμός και η έλλειψη δημοκρατικού ήθους από το liantinis.org! Εντελώς ξαφνικά και μετά από τέσσερα ολόκληρα χρόνια, χωρίς καν να έρθουν πρώτα σε επαφή μαζί μου και να συζητήσουν το ζήτημα, κατέθεσαν καταγγελία εναντίον μου στο YouTube για "παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων", αξιώνοντας την απόσυρση του αποσπάσματος της ομιλίας από το κανάλι μου! Από τη μεριά του, το YouTube θεώρησε καλό να συνοδεύσει την ικανοποίηση του αιτήματος με μία εξευτελιστική προειδοποίηση προς εμένα, σε ύφος δικαστού που απευθύνεται σε κατά συρροήν εγκληματία! Για τους φανατικούς του Λιαντίνη, βέβαια, ίσως ο χαρακτηρισμός αυτός δεν απέχει και πολύ απ' την πραγματικότητα...

Θα μπορούσα να αφήσω το περιστατικό να περάσει και να ξεχαστεί, χωρίς να δώσω σημασία. Όμως αισθάνθηκα πως η συνέχιση της συνεργασίας μου με το YouTube θα αποτελούσε πλέον περίπου πράξη αυτοχειρίας του ίδιου μου του αισθήματος αξιοπρέπειας! Έτσι, πήρα τη δύσκολη απόφαση να κλείσω τον λογαριασμό μου. Δύσκολη τόσο γιατί αισθάνομαι ότι προδίδω τους πολυάριθμους συνδρομητές του καναλιού, όσο και γιατί βγάζω από την κυκλοφορία, μεταξύ άλλων, και μερικά προσωπικά videos που έφτιαξα μέσα στα χρόνια αυτά με πολύ κόπο και μεγάλο μεράκι!

Όσο για τους οπαδούς του Δ. Λιαντίνη, θα πω τούτο: Αν το μόνο που θεωρείτε ότι σας δίδαξε ο Δάσκαλός σας είναι η με κάθε - τυπικά νόμιμο αλλά ηθικά απαράδεκτο - τρόπο φίμωση κάθε άποψης που δεν βολεύει την υστεροφημία του, τότε ΔΕΝ ΔΙΚΑΙΟΥΣΤΕ ΝΑ ΑΥΤΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΣΤΕ ΩΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ!

Ως υστερόγραφο: Η ομιλία του Δ.Λ. με θέμα την "Ελένη" έχει πράγματι ενδιαφέρον και αξίζει να την παρακολουθήσει κανείς. Και το γράφω αυτό όσο κι αν το όνομα ανασύρει από τη δική μου μνήμη πράξεις απρόκλητης εχθρότητας προς το πρόσωπό μου από φανατικές θαυμάστριες του Δασκάλου. Με γαληνεύει, εν τούτοις, η βάσιμη βεβαιότητα ότι οι δικοί μου μαθητές δεν θα λησμονήσουν ποτέ αυτό που πάντα τους δίδασκα και προσπαθώ να τους διδάσκω στην πράξη: Πως ο λόγος πεθαίνει σαν πάψει να 'ναι ελεύθερος!

Κ.Π.

Αφιερωμένο εξαιρετικά...

Τύφλα να 'χει ο Μάρλον Μπράντο!

Ένα διαδικτυακό «έγκλημα» συντελέστηκε πρόσφατα. Με αίσθημα οδύνης διαπίστωσα πριν λίγο καιρό την εξαφάνιση του αρχειακού υλικού των ιστορικών «Διαλόγων» της «Ελευθεροτυπίας». Εξαιρώντας τη μετριότητά μου, οι αρθρογράφοι του site ανήκαν στην ελίτ της διανόησης της εποχής εκείνης (μιλάμε για την πρώτη περίοδο της κρίσης) ενώ κάποια από τα σχόλια που συνόδευαν τα άρθρα θα μπορούσαν να σταθούν ως αυτόνομα κείμενα μεγάλου πολιτικού και φιλοσοφικού βάθους!

Την ευθύνη της αρχισυνταξίας είχε ένας εξαίρετος δημοσιογράφος με δημοκρατικό ήθος, ο οποίος ποτέ δεν λογόκρινε μια άποψη όσο κι αν διαφωνούσε με αυτήν (συχνά διαφωνούσε και μαζί μου, αφού ήμουν μια απολιτίκ «πετριά» στο ακραιφνώς αριστερό πνεύμα του site).

Ευτυχώς είχα εξαρχής την προνοητικότητα να αναδημοσιεύω τα κείμενά μου στο blog μου, κι έτσι μπόρεσαν να σωθούν. Κάποια απ’ αυτά εμφανίστηκαν αργότερα, σε αναθεωρημένη μορφή, στο «Βήμα» και στο Aixmi.gr. Σήμερα θα ήθελα, τιμώντας τη μνήμη των «Διαλόγων», να παρουσιάσω στους αναγνώστες ένα χρονογράφημα του 2011. Το έγραψα με ελαφριά, μάλλον χιουμοριστική διάθεση, και σίγουρα δεν θα το θυμόμουν καν σήμερα αν δεν είχε μείνει ανεξίτηλα χαραγμένη στη μνήμη μου η εντύπωση που μου είχαν προκαλέσει οι απίστευτης ακαδημαϊκής και πολιτικής ωριμότητας διάλογοι των αναγνωστών μέσω των σχολίων (σύνολο 65) που συνόδευαν το κείμενο.

Λέω μέσα μου, «μακάρι να είχαν σωθεί τα σχόλια, κι ας είχε χαθεί για πάντα το άρθρο»! Το οποίο – ανθιστάμενος στον πειρασμό των αναθεωρήσεων κι επικαιροποιήσεων – παρουσιάζω εδώ όπως ακριβώς είχε πρωτοδημοσιευθεί στην «Ελευθεροτυπία»…

—————————————-

Ο Πολιτικός, ο Τεχνοκράτης κι ο… Μάρλον Μπράντο!

Στην πολιτική, όπως και στον έρωτα, το παιχνίδι παίζεται κατά κύριο λόγο στο πεδίο των εντυπώσεων. Αυτό εξηγεί γιατί η ιδιότητα του «χαρισματικού ηγέτη» αποδίδεται συνήθως σ’ αυτόν που έχει το ταλέντο να πείθει το λαό, παρά σ’ εκείνον που έχει πραγματικά τη γνώση και την ικανότητα να επιλύει τα προβλήματα της χώρας. (Στη μάλλον σπάνια περίπτωση όπου ουσία και εικόνα συνυπάρχουν αρμονικά σε έναν ηγέτη ή ένα σύστημα εξουσίας, μιλάμε πια για έναν λαό που τον ευλόγησαν οι μοίρες να γευτεί τη δημοκρατία στην καθαρότερη κι αξιοκρατικότερη εκδοχή της!)

Πολλή συζήτηση έγινε κάποια στιγμή στη χώρα μας για το ενδεχόμενο σχηματισμού διακομματικής κυβέρνησης τεχνοκρατών. Το αν η σκέψη αυτή δεν προχώρησε δεν οφείλεται, βέβαια, σε ένδεια ικανών επιστημόνων: κάθε άλλο μάλιστα! Έχει να κάνει με μια χρόνια διαστροφική τάση του εκλογικού σώματος (ή, αν προτιμάτε, του «λαού») να αξιολογεί τους ηγέτες του με βάση μάλλον την ρητορική τους δεινότητα και τις υποκριτικές τους ικανότητες, παρά τις ίδιες τους τις πολιτικές θέσεις (οι οποίες, ούτως ή άλλως, είναι συνήθως θολά διατυπωμένες προ της ανόδου στην εξουσία, έτσι ώστε να υπάρχει η ευχέρεια, αν καταστεί αναγκαίο, μιας μελλοντικής πολιτικής «κωλοτούμπας»).

Οι επιστήμονες τεχνοκράτες, από την άλλη, δεν είναι σαλτιμπάγκοι: μελετούν ένα πρόβλημα και προχωρούν στην ενδεδειγμένη λύση αδιαφορώντας για τους κανόνες του image making. Το κακό είναι ότι, στην προκειμένη περίπτωση, το πολιτικό βάρος τυχόν αντιδημοφιλών τους αποφάσεων θα έπεφτε στις πλάτες ενός ad hoc πολιτικού συστήματος του οποίου η ενιαιότητα θα ήταν συγκυριακή και εύθραυστη. (Ποιος ξεχνάει το φιάσκο της Οικουμενικής Κυβέρνησης του 1989-90;)

Από τα παραπάνω καθίσταται φανερή μια βασική διαφορά ανάμεσα σε έναν πολιτικό και έναν τεχνοκράτη: Ο τεχνοκράτης ξέρει τη λύση του προβλήματος αλλά όχι πάντα και τον τρόπο να την σερβίρει ώστε να γίνεται αποδεκτή απ’ το λαό. Αντίθετα, ο πολιτικός έχει την ικανότητα να σερβίρει τις «λύσεις» που θέλει ν’ ακούσει ο ψηφοφόρος, έστω κι αν γνωρίζει πως δεν είναι οι ενδεδειγμένες για το πρόβλημα και πως ίσως χρειαστεί αργότερα να τις αναθεωρήσει. Κι αυτό θα το κάνει όχι παραδεχόμενος λάθος εκτίμηση εκ μέρους του, αλλά ενοχοποιώντας τη ρευστότητα των καταστάσεων ή θέτοντας σε έμμεση και διακριτική αμφισβήτηση την αντιληπτική ικανότητα των άλλων. Αυτό που έχει σημασία είναι η πάση θυσία διατήρηση μιας «ατσαλάκωτης» δημόσιας εικόνας του!

Αντίστοιχα, στον έρωτα το πρότυπο του «καλού εραστή» συχνά διαμορφώνεται με βάση τις προεπιλογές δημοφιλίας ενός παντοδύναμου star system. Κι εδώ ο εντυπωσιασμός της οικουμενικά καθιερωμένης κι αποδεκτής εικόνας προεξάρχει της εξατομικευμένης, αντικειμενικής αξιολόγησης. Το απέδειξε περίτρανα το 1963 ο Ορέστης Λάσκος με την θρυλική ταινία του «ΤΥΦΛΑ ΝΑ ‘ΧΕΙ Ο ΜΑΡΛΟΝ ΜΠΡΑΝΤΟ», στην οποία δίνει πραγματικά τα «ρέστα» του ο αξέχαστος Θανάσης Βέγγος. Μια ταινία που δεν βαριέται ποτέ κανείς να ξαναβλέπει, και που αποτελεί μια κατά βάθος μελαγχολική αλληγορία πάνω στην εύκολη δημιουργία και το ακόμα πιο εύκολο γκρέμισμα των ειδώλων… Και όχι μόνο των ερωτικών!

—————————————-

Εύχομαι σε όλους τους αναγνώστες Καλές Γιορτές!

Aixmi.gr

ΤΟ ΒΗΜΑ - Το YouTube και η υποκρισία των πνευματικών δικαιωμάτων

Ο Merrill Bradshaw (1929-2000), επί χρόνια πρόεδρος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Brigham Young, υπήρξε ένας από τους πλέον σημαντικούς Αμερικανούς συνθέτες και δασκάλους της εποχής του. Αν και δεν είχα την τύχη να είμαι, τυπικά, μαθητής του, εν τούτοις τον συμβουλευόμουν συχνά για θέματα που αφορούσαν τη μουσική σύνθεση. 

Κάποια φορά τον ρώτησα με ποιους τρόπους θα μπορούσα να διασφαλίσω το copyright των έργων μου. Αφού μου πρότεινε μια έξυπνη και σχετικά απλή μέθοδο, έκλεισε το θέμα με μια ενδιαφέρουσα δευτερολογία: «Προσωπικά, Costas, ελάχιστα με απασχολεί το θέμα. Στο κάτω-κάτω, αν κάποιος μπει στον κόπο να με αντιγράψει, θα το θεωρήσω ιδιαίτερη τιμή για μένα!»

Βέβαια, θα ήταν μάλλον αφύσικο να ανέμενε κανείς μια ανάλογη γενναιοδωρία και υπερβατικότητα από μια κινηματογραφική εταιρεία ή μια εταιρεία παραγωγής μουσικών CD, επιχειρήσεις με τεράστια οικονομικά ανοίγματα και αμέτρητες οικονομικές υποχρεώσεις. Εν τούτοις, η επίδειξη υπερβάλλουσας τυπολατρίας στο θέμα του copyright, εκ μέρους κάποιων εταιρειών, καθιστά συχνά δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα στο ηθικό και το γελοίο!

Όμως, δεν είναι η συμπεριφορά των εταιρειών το θέμα αυτού του σημειώματος. Στο κάτω-κάτω, ο κάθε επιχειρηματίας δικαιούται να περιφρουρεί τα συμφέροντά του με όποιο νόμιμο τρόπο επιλέγει, όσο λογικός ή παράλογος κι αν φαίνεται αυτός σε εμάς. Αυτό που θα μας απασχολήσει εδώ είναι η «περίεργη» (το λέω κομψά) στάση ενός γνωστού ιστότοπου φιλοξενίας οπτικοακουστικού υλικού, στο ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων...

Αναφέρομαι, ασφαλώς, στο YouTube. Θεωρητικά, πρόκειται για site που φιλοξενεί απολύτως πρωτότυπα videos, των οποίων όλα τα πνευματικά δικαιώματα (οπτικά και ακουστικά) ανήκουν σ’ εκείνους που τα αναρτούν. Αν υποθέταμε, τώρα, πως, με κάποιο μεταφυσικό τρόπο, αποσύρονταν από το site όλα τα videos που δεν ικανοποιούν το παραπάνω αυστηρό κριτήριο, το YouTube θα κατέρρεε και θα έκλεινε μέσα σε λίγες εβδομάδες! Κι αυτό το γνωρίζουν καλά οι διαχειριστές του. Έτσι, σκαρφίστηκαν ένα τέχνασμα για να κρατήσουν όρθιο και ακμάζον το site και, παρεμπιπτόντως, να βγάλουν και κάποια χρήματα. Περιγράφω προσωπική εμπειρία:

Στον ελεύθερο χρόνο μου φτιάχνω συχνά ερασιτεχνικά videos με δικές μου φωτογραφίες και προσθήκη μουσικής επένδυσης. Το site στο οποίο τα δημοσιεύω είναι ιδιαίτερα σχολαστικό σε ό,τι αφορά τα πνευματικά δικαιώματα, προκειμένου να δεχθεί να χαρακτηρίσει επισήμως ένα video ως πρωτότυπο έργο. Γι’ αυτό το λόγο, προσπαθώ η μουσική που επιλέγω να είναι από «προϊστορικές» ηχογραφήσεις που διατίθενται ελεύθερα στο Διαδίκτυο (αυτό εξηγεί την κάκιστη ποιότητα ήχου στα videos μου!).

Κάποια φορά αποφάσισα, για λόγους ευρύτερης διακίνησης των έργων μου, να στείλω μερικά από αυτά και στο YouTube. Τα δημοσίευσαν ευχαρίστως, στέλνοντάς μου όμως, προς έκπληξή μου, μια «ήπια» προειδοποίηση πως «ενδέχεται» να υπάρχει θέμα πνευματικών δικαιωμάτων για τη μουσική.

Λεπτομέρεια: Σύμφωνα με την πολιτική του YouTube, σε τέτοιες περιπτώσεις το site δικαιούται να προβάλλει διαφημίσεις στη σελίδα του video (και πάνω στην οθόνη προβολής!) με το σκεπτικό, όπως υποθέτω, να ικανοποιηθούν οικονομικά οι υποτιθέμενα «προσβαλλόμενοι» κάτοχοι πνευματικών δικαιωμάτων, ή και να καλυφθούν τυχόν νομικά έξοδα του site σε περίπτωση πιθανών μελλοντικών μηνύσεων.

Ως πρώτη αντίδραση, απέσυρα άμεσα όλα τα προσωπικά μου videos από το YouTube. Στη συνέχεια, το είδα πιο ψύχραιμα και τα επανατοποθέτησα. Η επόμενη, όμως, εμπειρία μου από τον εξεζητημένο φονταμενταλισμό αυτού του site ξεφεύγει από τα όρια της έκπληξης και εισέρχεται σε αυτά του εξευτελισμού της προσωπικότητας. Φέρει, μάλιστα, έντονα τα χαρακτηριστικά της υποκρισίας, που το τεράστιο μέγεθός της ίσως σκεπάζει (ή μήπως, αντίθετα, αναδεικνύει;) κάποια υποκρυπτόμενη ιδιοτέλεια...

Εδώ και χρόνια (δεν θυμάμαι καν πόσα) είχα αναρτήσει δυο-τρία μικρής διάρκειας αποσπάσματα από το «Λυκόφως των Θεών» του Βάγκνερ, προκειμένου να τα μεταφορτώσω τόσο στο blog μου, όσο και στο site της σχολής όπου διδάσκω, προς μουσική επιμόρφωση των φοιτητών μου (διαδικασίες απόλυτα σύννομες, με βάση την πολιτική του ίδιου του YouTube). Στα σχόλια που τα συνόδευαν, μάλιστα, εκθείαζα με απόλυτη ειλικρίνεια την παράσταση της Metropolitan Opera και συνιστούσα στους επισκέπτες του YouTube να αναζητήσουν το DVD και να το αγοράσουν αμέσως! Το YouTube μού έστειλε συγχαρητήριο mail αμέσως μετά τη δημοσίευση, και με παρότρυνε να κάνω τις αναρτήσεις αυτές όσο το δυνατόν ευρύτερα γνωστές.

Δεν μου έκανε εντύπωση η προβολή διαφημίσεων πάνω στα videos, αφού αυτό ήταν όντως συμβατό με την πολιτική του site αυτού. Το σημαντικό ήταν ότι, όπως με διαβεβαίωσε η διαχείριση του YouTube, τα videos θα μπορούσαν να προβάλλονται κανονικά σε παγκόσμια κλίμακα. Φυσικά, αφού το ίδιο το YouTube ενέκρινε τις αναρτήσεις, θεώρησα πως λόγος ανησυχίας δεν υφίστατο απ’ τη μεριά μου. Εξ άλλου, δεν ήταν τα μοναδικά clips από βαγκνερικές όπερες σε αυτό το site (αν ψάξει κάποιος, θα βρει ολόκληρο το Götterdämmerung εκεί!).

Και, ξαφνικά, πριν λίγες μέρες λαμβάνω μια ελάχιστα ευγενική ειδοποίηση από το YouTube, σύμφωνα με την οποία ο λογαριασμός μου βρίσκεται υπό προθεσμία διότι η Metropolitan Opera (προφανώς, κάποιος ηλίθιος γραφειοκράτης που δεν πρόσεξε καν ότι τους διαφήμιζα δωρεάν!) ζήτησε την απόσυρση των αποσπασμάτων από το site. Μάλιστα, για να έχω ακόμα και απλή πρόσβαση στο λογαριασμό μου, με ανάγκασαν να περάσω από την εξευτελιστική διαδικασία ενός ταπεινωτικού “tutorial” για μικρά παιδιά, που περιλάμβανε παρακολούθηση ενός video κινουμένων σχεδίων και, ακολούθως, υποχρεωτικές απαντήσεις σε ένα τεστ πολλαπλών επιλογών!

Απορία αφελούς: Αν επί τόσα χρόνια το – άρτια εξοπλισμένο με κολοσσιαίες βάσεις δεδομένων – YouTube δεν κατόρθωσε να προβλέψει τον κυκλοθυμισμό των γραφειοκρατών της Metropolitan Opera, πώς θα μπορούσε να επιτύχει κάτι ανάλογο ένας απλός χρήστης που υποβάλλει προς δημοσίευση ολιγόλεπτα videos, της ανάρτησης των οποίων, μάλιστα, υποχρεωτικά προηγείται αυστηρή εξέταση και έγκριση από τους ίδιους τους διαχειριστές του site;

Μένω, λοιπόν, με το ερώτημα αν έχουμε εδώ να κάνουμε απλά και μόνο με ένα φαινόμενο κακής (ερασιτεχνικής, θα έλεγα) διαχείρισης, οι ατέλειες της οποίας σκεπάζονται με παράλογη – όσο και άδικη – μετακύλιση ευθυνών στους χρήστες του YouTube, ή αν πρόκειται για μια υπόθεση σκοτεινότερων προθέσεων. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, βέβαια, θα μου ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να διανοηθώ να αποδώσω στην τρομερή Google τον χαρακτηρισμό του «ερασιτεχνισμού»...

Τούτων λεχθέντων, εξακολουθώ να πιστεύω ότι η Metropolitan Opera και ο σπουδαίος αρχιμουσικός James Levine έχουν παρουσιάσει τις κορυφαίες σύγχρονες ερμηνείες των έργων του Βάγκνερ. Την αξία της καλλιτεχνίας ουδόλως μειώνει η απύθμενη βλακεία της γραφειοκρατίας!

ΤΟ ΒΗΜΑ

Δολοφονίες χαρακτήρων και νέο πολιτικό ήθος

Δεν γνωρίζω αν η νέα διακυβέρνηση σώσει, τελικά, ή όχι τον τόπο από την καταστροφή. Όμως, πώς ακριβώς πρέπει να αντιλαμβάνεται κανείς τη λέξη «σωτηρία»; Λόγω της κρίσης, καταντήσαμε να της αποδίδουμε αποκλειστικά βιολογική σημασία («δεν θα πεινάσουμε», «δεν θα κρυώσουμε», κλπ.). Αν αποδεχθούμε αυτή την εννοιολογική μονοσημαντότητα, τότε η νέα πολιτική θα έχει πράγματι φέρει εις πέρας την αποστολή της αν κατορθώσει να αναστηλώσει την εθνική οικονομία και να την οδηγήσει στην ανάπτυξη, τηρώντας παράλληλα τις προϋποθέσεις της κοινωνικής δικαιοσύνης. Όπου η κοινωνική δικαιοσύνη θα αποτιμηθεί, εν προκειμένω, με βάση και μόνο τον τρόπο μοιράσματος του χρήματος.

Είναι αρκετό, όμως, το χρήμα για να εξαγοράσει τη σωτηρία ηθικών αρχών και τον εξαγνισμό ανθρώπινων χαρακτήρων; Πού πωλείται, άραγε, το χαμένο δημοκρατικό ήθος για να το ξαναγοράσουμε; Πόσο κοστίζει η νεκρανάσταση της δολοφονημένης ελευθερίας του λόγου μας; Αν από κάποιους περιμένουμε απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα, είναι από εκείνους που διατρανώνουν την προσήλωσή τους σε υψηλές ανθρώπινες αξίες, θεωρώντας μάλιστα ότι τις μονοπωλούν…

Πέρα από την οικονομική μιζέρια που μοιραία επέφερε, η κρίση δίχασε την ελληνική κοινωνία και ανέδειξε έναν ιδιότυπο ιδεολογικό φασισμό. Εκφραστές του ήταν, κι εξακολουθούν να είναι, κατά κύριο λόγο εκείνοι που είδαν την κρίση, όχι τόσο ως εθνική καταστροφή, όσο ως ευκαιρία. Για κάποιους καιροσκοπούντες – είτε πρόκειται για πρόσωπα, είτε για πολιτικούς σχηματισμούς – η κρίση ήταν, αναλόγως, μια ευκαιρία ανάδειξης ή πολιτικής επικυριαρχίας. Για άλλους, με «αγνότερες» (δηλαδή ιδεολογικές) αφετηρίες προθέσεων, ήταν μια ευκαιρία ρεβανσισμού απέναντι σε παραδοσιακούς ταξικούς εχθρούς (με την ευρύτερη δυνατή σημασία του όρου «τάξη»).

Το κλειδί που άνοιξε την κερκόπορτα της λαϊκής συνείδησης και οδήγησε στη χειραγώγηση της τελευταίας ήταν η επιδέξια αξιοποίηση του – αναμενόμενου λόγω των συνεπειών της κρίσης – μαζικού θυμού, τον οποίο η εύπεπτη δημαγωγική ρητορεία πέτυχε να εκτοξεύσει στα ακρότατα της οργής. Ανάμεσα στα άλλα, πείστηκαν εύκολα οι οργιζόμενοι πως όποιος διαφωνεί με την κυρίαρχη άποψη, ιδιαίτερα μάλιστα αν τολμά να εκφράζει τη διαφωνία του δημόσια, είναι εχθρός της κοινωνίας και πρέπει με κάθε μέσο να εξοντωθεί!

Και επειδή η φυσική του εξόντωση θα τον καθιστούσε μάρτυρα και θα τον εξάγνιζε στην κοινωνική συνείδηση, επιλέχθηκε κάτι απείρως δολιότερο μα και πιο αποτελεσματικό: η ηθική του εξόντωση, ο διασυρμός και η κατασυκοφάντηση της προσωπικότητάς του, η δολοφονία του χαρακτήρα του (“character assassination”). Αποτελεί ιστορική ειρωνεία, μα φαίνεται πως ο Γκαίμπελς δίδαξε, τελικά, τις μεθόδους του ακόμα και σ’ εκείνους που τον μίσησαν περισσότερο!

Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο ένα τεκμηριωμένο αλλά μη αρεστό άρθρο γνώμης να γίνεται δεκτό με οργισμένες κραυγές και μια κενή περιεχομένου συνθηματολογία, ελλείψει σοβαρών θέσεων και πειστικών αντεπιχειρημάτων. Η δολιότερη αντιμετώπισή του, όμως, είναι ο δημόσιος διασυρμός του ίδιου του αρθρογράφου και η αυθαίρετη δαιμονοποίηση των προθέσεών του. Έτσι, όποιος τολμά να διατυπώσει απόψεις που δεν συμφωνούν με τις εγκεκριμένες από το ιερατείο των «ορθώς σκεπτομένων», αναγορεύεται εξ ορισμού σε εθνικό μειοδότη, δωσίλογο των «κατακτητών» και ενδεχομένως μίσθαρνο όργανο («παπαγαλάκι») των «εχθρών» της χώρας!

Μεγαλύτερη ευθύνη από αυτή των σχολιαστών, όμως, φέρουν οι αρθρογράφοι εμπρηστικών κειμένων που συμβάλλουν στο να γίνεται ακόμα πιο αγεφύρωτο το χάσμα του εθνικού διχασμού. Υποκαθιστώντας με κραυγές και αναθέματα τον ψύχραιμο και τεκμηριωμένο λόγο (ενίοτε με χρήση άκομψων έως απρεπών εκφραστικών μέσων) δίνουν το σύνθημα της διολίσθησης σε μια γενικευμένη αγριότητα, τις συνέπειες της οποίας δείχνουν να (δεν θα ‘θελα να πω «προσποιούνται ότι») υποτιμούν…

Στο σημείο αυτό αισθάνομαι την ανάγκη να μοιραστώ μια προσωπική εμπειρία. Όχι τόσο για χάρη των αναγνωστών όσο γιατί κυρίως το οφείλω υπό μορφή δημόσιας απολογίας προς τους μαθητές μου, των οποίων τις συνειδήσεις δηλητηρίασε επικίνδυνα μια πρόσφατη, εξόχως χυδαία επίθεση εναντίον μου.

Είναι δεδομένο ότι έχω ασκήσει κριτική σε πολλά ζητήματα αρχών που αφορούν την παρούσα διακυβέρνηση της χώρας. Και είναι, επίσης, δεδομένο ότι τούτη μου η κριτική έχει καθαρά ιδεολογικές αφετηρίες που ουδόλως αφορούν κομματικές συμπάθειες ή αντιπάθειες (όπως έχω πλειστάκις δηλώσει, οπαδός είμαι μόνο στα ποδοσφαιρικά φρονήματα και η ομάδα είναι γνωστή!). Αυτή μου η πολιτική ουδετερότητα έχει ένα καλό και ένα κακό: Για τους καλοπροαίρετα διακείμενους, κάνει τον κριτικό λόγο μου να φαίνεται περισσότερο αξιόπιστος και, σε κάθε περίπτωση, μη υποβολιμαίος. Για τους κακόβουλους, τούτη η πολιτική αχρωματοψία με καθιστά εύκολο στόχο, αφού γνωρίζουν καλά πως σε περίπτωση άδικης (έως ελεεινής) επίθεσης δεν θα επιστρατευθούν προς υπεράσπισή μου αγέλες κομματικών τετραπόδων!

Για λόγους που μου είναι άγνωστοι όσο κι ακατανόητοι (αφού το θέμα ξεπερνά τα όρια της πιο τυφλής πολιτικής εμπάθειας) έγινα στόχος επίθεσης (με σαφέστατα «φωτογραφική» αναφορά στο άτομό μου) σε κορυφαίο ειδησεογραφικό ιστότοπο, από άτομο φέρον τη δημοσιογραφική ιδιότητα και φανατικά προσκείμενο στην παρούσα πολιτική εξουσία. Δεν θα σταθώ στη γλώσσα επιπέδου χαμαιτυπείου, στην οποία ήταν διατυπωμένο το επώνυμο σχόλιο. Εξ άλλου, τα εκφραστικά μέσα αφορούν και χαρακτηρίζουν εκείνον που τα επιλέγει. Ούτε θα προβάλω ενστάσεις για τον καθολικό χαρακτηρισμό των κειμένων μου ως «περισπούδαστες μ@λ@κίες» (sic) και περίπου ως προϊόντα ακαδημαϊκού τσαρλατανισμού (όπως μαρτυρά η τοποθέτηση εισαγωγικών στη λέξη «επιστημονικές» ως επιθετικού προσδιορισμού στον όρο «αναλύσεις»). Ούτως ή άλλως, ήταν σαφές ότι η πηγή του σχολίου δεν είχε καν αναγνώσει το κείμενό μου το οποίο έδωσε αφορμή για τον εν λόγω σχολιασμό…

Αυτό που κατά κύριο λόγο αναδεικνύει τη δολιότητα της επίθεσης και της προσδίδει χαρακτηριστικά «δολοφονίας χαρακτήρα» μέσω δημόσιου διασυρμού, είναι ένας χυδαίος υπαινιγμός που παραλίγο να έχει προσωπικό κόστος στο λειτούργημα του εκπαιδευτικού που ασκώ. Διαστρέφοντας και εν τέλει καταργώντας την ίδια τη λογική της αιτιότητας, το σχόλιο απέδιδε το αρθρογραφικό μου έργο σε υποτιθέμενη ανάγκη εκτόνωσης… υποκρυπτόμενου ακαδημαϊκού συμπλέγματος(!) για το χώρο στον οποίο ασκώ το εκπαιδευτικό λειτούργημά μου, τον οποίο χώρο η πηγή του σχολίου αντιμετώπιζε έτσι – εμμέσως πλην σαφώς – με αίσθημα απαξίωσης!

Για κακή μου τύχη, το σχόλιο αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο από κάποιους μαθητές μου που, και με δική μου προτροπή, επισκέπτονται τακτικά τον συγκεκριμένο αξιόλογο ιστότοπο. Και βρέθηκα στην ανάγκη να απολογούμαι γιατί έδωσα σε κάποιους κακόβουλους το δικαίωμα να υποβαθμίσουν τις σπουδές τους και, κατ’ επέκταση, να μειώσουν την ίδια τους την προσωπικότητα. Αλλά το χειρότερο για μένα ήταν πως ενσταλάχθηκε στις συνειδήσεις τους το δηλητήριο της αμφιβολίας για το κατά πόσον, τελικά, ο δάσκαλός τους εκτιμά το έργο που έχει αναλάβει, ή αντίθετα το υποτιμά θεωρώντας το αναντίστοιχο προς τις ακαδημαϊκές φιλοδοξίες του!

Κάποιοι φίλοι που έλαβαν γνώση του περιστατικού έριξαν την ευθύνη σ’ εμένα: «Αφού πας κι ανακατώνεσαι με τα (***), επόμενο είναι να λερωθείς κι εσύ!» Πράγμα που μεταφραζόμενο σημαίνει πως θα πρέπει να πάψω να εκθέτω δημόσια τις απόψεις μου στο Διαδίκτυο. Υπήρξε όμως και ο αντίλογος: «Ο στόχος τέτοιων χυδαίων επιθέσεων είναι να κάνουν τους μη αρεστούς να τρομάξουν ή να σιχαθούν και τελικά να σιγήσουν. Μην τους κάνεις τη χάρη!»

Το έχουμε ξαναπεί: Η κρίση δεν μας έκανε κακούς, απλά ανέδειξε την κακότητα που υπολάνθανε μέσα μας. Έβγαλε έξω τα αγριότερα των ενστίκτων μας, έφερε στο φως τις σκοτεινότερες πλευρές της προσωπικότητάς μας, αποκάλυψε ηχηρά τις μέχρι πρότινος καλά κρυμμένες ευτέλειες του χαρακτήρα μας!

Και, δυστυχώς, είναι πια φανερό πως καμία πολιτική δύναμη δεν θα μπορέσει να μας σώσει. Γιατί, η σωτηρία της τσέπης δεν αρκεί. Τούτη η χώρα δεν έμεινε στην ιστορία για τον πλούτο της μα για κάποια άλλα ιδανικά που γέννησε και διέδωσε στον κόσμο. Στην κορυφή στέκει η Δημοκρατία. Που δεν μπορεί να λέγεται έτσι αν καταργείται – de jure ή de facto – η ελευθερία του λόγου και αν εκλείπει ο σεβασμός στο δικαίωμα στην αντίθετη άποψη. Ακόμα περισσότερο, αν η υγιής και δημοκρατική αντιπαράθεση ιδεών υποκαθίσταται από δολοφονίες χαρακτήρων κι από δόλιο διασυρμό και κατασυκοφάντηση ιδεολογικών αντιπάλων, με χρήση μάλιστα χυδαίας ρητορείας επιπέδου πεζοδρομίου!

Είπα «αντιπάλων»; Λάθος: Σε καιρούς και τόπους όπου το δημοκρατικό ήθος αντιμετωπίζεται ως περιττή πολυτέλεια, δεν υπάρχουν ιδεολογικοί αντίπαλοι. Υπάρχουν μόνο εξ ορισμού εχθροί!

Aixmi.gr

«Εγκλήματα» γνώμης και θυμωμένοι «δικαστές» στα χρόνια της κρίσης

Ο ξάδερφός μου ο Μπάμπης – τακτικός αναγνώστης του Aixmi.gr – μου είπε κάποτε, κατά τη διάρκεια ενός γεύματος: «Ξέρεις τι βρίσκω περισσότερο ενδιαφέρον στα άρθρα σου που διαβάζω; Τα σχόλια που σου γράφουν!» (Σε ελεύθερη μετάφραση: «αυτά που σου σέρνουν οι αναγνώστες».) Ναι, η κατάρριψη μιας θέσης συχνά φαντάζει ελκυστικότερη και τραβά την προσοχή περισσότερο απ’ ό,τι η ίδια η θέση!

(Παρεμπιπτόντως, στο ίδιο γεύμα, ο ξάδερφος δήλωσε με αυστηρό ύφος πως το θεωρεί τουλάχιστον «ιερόσυλο» να εκφράζω απόψεις που δεν βρίσκονται σε απόλυτη συμφωνία με αυτές του Θανάση Γκότοβου! Αυτό, όμως, είναι ένα άλλο ζήτημα…)

Ο Μπάμπης δεν αποτελεί εξαίρεση, εκπροσωπεί μάλλον τον κανόνα. Υπάρχει πράγματι μια κρυμμένη ηδονική διάσταση στον δημόσιο λιθοβολισμό. Απ’ όποια θέση κι αν τον βιώνεις, ως φυσικός αυτουργός ή κι ως απλός θεατής. Όμως, επειδή καμία απόλαυση σ’ αυτό τον κόσμο δεν προσφέρεται δωρεάν, θα πρέπει και αυτή να έχει το τίμημά της. Με άλλα λόγια, είναι λογικό – και δίκαιο επίσης – και οι κρίνοντες να κρίνονται. Και αναφέρομαι, εδώ, στους σχολιαστές των άρθρων γνώμης στο Διαδίκτυο. Που, ιδιαίτερα στα χρόνια της λεγόμενης «κρίσης», έχουν καταστεί αυτόκλητοι εισαγγελείς…

Διάβασα πρόσφατα το ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο του Αργύρη Κωστάκη, «Τι στο διάολο σημαίνει ξεσηκώνομαι;». Ένας (όχι απαραίτητα καλοπροαίρετος) αναγνώστης θα μπορούσε να εκλάβει το ερώτημα του τίτλου ως ρητορικό, ως υποκρύπτον μια παρεμφατική προτροπή: «Τι θέλετε, τώρα, και ξεσηκώνεστε; Καλά δεν είμαστε όπως είμαστε;» Προσωπικά, θεωρώ το ερώτημα απολύτως ευθύ: «Μιλούν κάποιοι για γενικό ξεσηκωμό του λαού. Πώς ακριβώς τον οραματίζονται αυτόν, στο πλαίσιο της σύγχρονης πραγματικότητας;» Και, είναι αλήθεια ότι καμία από τις «επαναστατημένες» συνειδήσεις δεν μπήκε, μέχρι στιγμής, στον κόπο να εξηγήσει τους όρους και τους μηχανισμούς αυτής της εξέγερσης!

Αυτονόητα, ένας καλοπροαίρετα ενιστάμενος αναγνώστης που θα ερμηνεύσει το ερώτημα του τίτλου ως ρητορικό (ως εκφράζον, δηλαδή, προτροπή – ή μάλλον αποτροπή), οφείλει να κάνει δύο πράγματα: να παραθέσει τη δική του εκδοχή ως προς τη μορφή που θα πρέπει να έχει ο, κατ’ αυτόν αναγκαίος, παλλαϊκός ξεσηκωμός, και να καταρρίψει, με επιχειρήματα και όχι προσωπικές βολές, το ιδεολογικό πλαίσιο του αρθρογράφου, μέσα από το οποίο ο τελευταίος οδηγείται – υποτίθεται – στο συμπέρασμα ότι μια λαϊκή εξέγερση θα ήταν άτοπη, άκαιρη ή περιττή.

Μεταφέρω, τώρα, σχόλιο ανώνυμου (κατά τα ειωθότα!) αναγνώστη, για το υπό συζήτηση άρθρο. Όχι γιατί θεωρώ το σχόλιο ιδιαίτερα αξιόλογο, αλλά διότι είναι αντιπροσωπευτικό της νοοτροπίας μερικών αναγνωστών να βάλλουν κατά του ίδιου του αρθρογράφου, ελλείψει άλλων επιχειρημάτων απέναντι στις απόψεις του:

«Αλήθεια δεν με ξενίζει ο μικροαστισμός σου, ούτε η δικαιολόγηση της άποψής σου με τη διάχυτη αυτοαναφορικότητά σου. Με ξενίζει που ενώ είσαι νέος απ’ ότι φαίνεται, δεν αντιλαμβάνεσαι ότι τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του ανθρώπου σε ηθικό, υλικό, πνευματικό επίπεδο έγιναν επειδή άνθρωποι ξεσηκώθηκαν! Κανείς δεν σε αναγκάζει να ξεσηκωθείς, ούτως η άλλως ο πνευματικός θάνατος έρχεται πρώτος…»

Αν και ο πειρασμός είναι μεγάλος, δεν θα μπω στη διαδικασία της ανίχνευσης πολιτικής σκοπιμότητας πίσω απ’ αυτό το σχόλιο. Θα περιοριστώ στα αυταπόδεικτα: Ο αρθρογράφος γίνεται αποδέκτης μειωτικών χαρακτηρισμών (μικροαστισμός, αυτοπροβολή, αδυναμία αντίληψης της Ιστορίας, πνευματική νεκροφάνεια) επειδή, πολύ απλά, έθεσε ένα λογικό ερώτημα, αναλύοντας απόλυτα τους λόγους του προβληματισμού του. Και κάποιος (θαρρείς θιγόμενος προσωπικά) επιλέγει να εκφράσει τις ενστάσεις του, όχι καταδεικνύοντας το άτοπο (υποτίθεται) της επιχειρηματολογίας του γράφοντος, ούτε καν – το σπουδαιότερο – προσδιορίζοντας το ακριβές εννοιολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο «τεκμηριώνεται» η ένστασή του (δεν μας λέει πώς ακριβώς, εν τέλει, αντιλαμβάνεται εκείνος την έννοια της κοινωνικής εξέγερσης), αλλά μέσω μιας γενικόλογης, απαξιωτικής ρητορείας που στοχεύει σε πρόσωπα αντί σε ιδέες!

Αναφέρθηκα στο συγκεκριμένο σχόλιο όχι γιατί είναι το χειρότερο του είδους (δεν είναι!) αλλά γιατί, πέραν του ότι είναι πρόσφατο, είναι αντιπροσωπευτικό μιας νοοτροπίας που άκμασε ιδιαίτερα μετά την κρίση. Η οποία κρίση παρήγαγε ανθρώπους θυμωμένους, όχι μόνο με τις ίδιες τις περιστάσεις, αλλά – ίσως ακόμα περισσότερο – και με εκείνους που τυχόν αρνούνται να συν-θυμώσουν, επιλέγοντας μια πιο πραγματιστική (και, εν τέλει, πιο αισιόδοξη) στάση ζωής.

Αυτό που αδυνατεί, όμως, η κοντόφθαλμη λογική μας να αντιληφθεί είναι ότι ο θυμός είναι ο αποτελεσματικότερος χειριστικός μηχανισμός του συστήματος που ευθύνεται για – ή επωφελείται από – την κρίση! Ο θυμωμένος άνθρωπος αναλώνει τις δημιουργικές δυνάμεις του είτε σε εσωτερική φθορά (στην παθητική εκδοχή του θυμού), είτε σε εκρηκτικές συμπεριφορές που στερούνται νηφαλιότητας και ορθολογισμού. Και, αυτά τα τελευταία χαρακτηριστικά είναι προϋποθέσεις, εκ των ων ουκ άνευ, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση εκείνων ακριβώς που αντιπροσωπεύουν την αιτία του θυμού μας. Εκείνων, δηλαδή, που, με τρόπο αριστοτεχνικό, μετατρέπουν μια φοβερή οικονομική κρίση σε ατομική κρίση του ψυχισμού και του νευρικού συστήματός μας, καθιστώντας μας έτσι ψυχικά ακινητοποιημένους, ηθικά αποδυναμωμένους και, τελικά, ακίνδυνους!

Ενδίδοντας κι εγώ στη λαγνεία της «αυτοαναφορικότητας», πηγαίνω μερικά χρόνια πίσω. Τότε που ένα πολύ κοντινό μου πρόσωπο ακόμα εξοργιζόταν μαζί μου όταν αρνιόμουν πεισματικά να θυμώσω μετά από κάθε δελτίο ειδήσεων στην τηλεόραση. Λέγοντάς μου, μάλιστα, πως «όποιος δεν θυμώνει είναι ήδη νεκρός και δεν το γνωρίζει»!

Φυσικά, ο θυμός σε τίποτα δεν τη βοήθησε, τελικά, να αποφύγει τις συνέπειες της κρίσης (είναι από τα πλέον αδικημένα θύματα της τρέχουσας οικονομικής πολιτικής). Μα, το χειρότερο, ο ίδιος αυτός θυμός τής κληροδότησε προβλήματα υγείας που ακόμα και σήμερα την ταλαιπωρούν (αυτό δεν είναι δική μου εκτίμηση, είναι διάγνωση των γιατρών!).

Τώρα, έχοντας φιλοσοφήσει διαφορετικά τη ζωή, προσπαθεί να εφαρμόζει καθημερινά το σύνθημα στο οποίο η ίδια είχε σταθεί κάποτε, γραμμένο πάνω σε έναν τοίχο στο Θησείο: «Για να αλλάξεις τον κόσμο, πρέπει πρώτα να αλλάξεις τον εαυτό σου!» Και μετά (προσθέτω εγώ) έχεις όλη τη δυνατότητα, μα πρωτίστως το δημοκρατικό δικαίωμα, να αλλάξεις κι εκείνους που σήμερα σε θυμώνουν, με κάποιους άλλους που (ελπίζεις ότι) θα σε θυμώσουν λιγότερο. Τόσο απλά!

Aixmi.gr