Στο πρόσφατο άρθρο του "Σας ενόχλησαν οι Πακιστανοί στο Σύνταγμα;", ο Κώστας Γιαννακίδης σχολίασε με συγκεκαλυμμένα επικριτικό τρόπο τις αντιδράσεις που προκάλεσε σε σημαντικό μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης η "κατάληψη" της Πλατείας Συντάγματος από μεγάλο πλήθος ατόμων πακιστανικής καταγωγής το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, με αφορμή τον εορτασμό της έλευσης του νέου έτους. Η ενόχληση που προκάλεσε η συγκέντρωση στο Σύνταγμα είχε να κάνει τόσο με το γεγονός ότι οι μετανάστες (με εισαγωγικά ή χωρίς η λέξη) αψήφισαν τα περιοριστικά μέτρα της ελληνικής πολιτείας για την αναχαίτιση του σφοδρού κύματος της πανδημίας, όσο και με τις ύβρεις που ακούστηκαν, προκλητικά και εν χορώ, εναντίον της πολιτικής ηγεσίας του τόπου.
Ο αρθρογράφος, εν τούτοις, έδωσε στις αντιδράσεις της κοινωνίας μία διαφορετική ερμηνεία:
Το θέαμα σόκαρε αρκετούς, όχι όμως για τους σωστούς λόγους. (...) Η συζήτηση εστιάστηκε στη συγκέντρωση μουσουλμάνων στην κεντρική πλατεία της χώρας και στη ζωντανή μετάδοση στο Πακιστάν. Η έλλειψη μέτρων υγειονομικής προστασίας πέρασε σε δεύτερη μοίρα. (...) Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στους Πακιστανούς που συγκεντρώνονται, αλλά σε εκείνους που πιστεύουν ότι οι Πακιστανοί δεν πρέπει να συγκεντρώνονται – δεν θα είχαν καμία επιφύλαξη αν επρόκειτο για λευκούς χριστιανούς. (...) Έχει παρατηρηθεί η διάθεση των Πακιστανών, μίας ομάδας που επιτηρείται εντόνως από τις υπηρεσίας ασφαλείας, να κάνουν συχνά επίδειξη δύναμης, με πορείες και συγκεντρώσεις. Συχνά μας εκπλήσσουν συμπεριφορές για τις οποίες είμαστε υπερήφανοι όταν εκδηλώνονται από μέλη της δικής μας Διασποράς. Ναι, αλλά οι Πακιστανοί είναι η εθνοτική ομάδα μεταναστών που έχει στοχοποιηθεί περισσότερο από τα ακροδεξιά στοιχεία...
Αυτό που κατ' ουσίαν ισχυρίζεται το κείμενο είναι ότι οι αντιδράσεις της ελληνικής κοινωνίας δεν αφορούν αυτή τούτη την προστασία από την πανδημία αλλά, στην πραγματικότητα, αντανακλούν την δυσανεξία των Ελλήνων απέναντι στην πολυπολιτισμικότητα. Ο αρθρογράφος αφήνει έτσι να διαχέεται ένα "άρωμα" υπαινιγμού περί ξενοφοβίας, ή ακόμα και ρατσισμού.
Τίθεται, εν τούτοις, ένα θεμελιώδες ερώτημα: Αποδέχονται καταρχήν τους κανόνες της πολυπολιτισμικότητας εκείνοι που ζητούν να ωφεληθούν από τον πολυπολιτισμικό μετασχηματισμό των Δυτικών κοινωνιών; Σε παλιότερο κείμενο είχαμε γράψει:
Η πολυπολιτισμικότητα δεν είναι ένας αχταρμάς αλληλοσυγκρουόμενων πολιτισμικών ταυτοτήτων όπου στο τέλος επικρατεί η πιο μαχητική ή η πιο βίαιη. Χτίζεται με κορμό μία προεξάρχουσα ταυτότητα με αδιαμφισβήτητα ιστορικά δικαιώματα και μη-διαπραγματεύσιμες θεμελιώδεις αρχές, τις οποίες οφείλει να αποδέχεται όποιος εντάσσεται στην πολυπολιτισμική κοινότητα. Οι αρχές αυτές τίθενται υπεράνω των ιδιαίτερων πολιτισμικών χαρακτηριστικών τα οποία φέρει το κάθε υποψήφιο νέο μέλος της κοινότητας. Για παράδειγμα, τα θεσμικά κατοχυρωμένα φιλελεύθερα ήθη μίας χώρας δεν νοείται να τίθενται σε διαπραγμάτευση κατ’ απαίτηση μεταναστών με συντηρητικές καταβολές, ακόμα και αν η απαίτηση αυτή για περιορισμό της ελευθερίας αφορά αποκλειστικά και μόνο την δική τους πληθυσμιακή ομάδα. Επίσης, σε έναν πολιτισμό που εξ ορισμού αναγνωρίζει ίσα δικαιώματα ανεξάρτητα από το φύλο ή την θρησκευτική πίστη, δεν μπορούν να ενταχθούν άτομα που αμφισβητούν την κατεστημένη αυτή ισότητα.
Η πολυπολιτισμικότητα δεν επιβάλλεται de facto, ως αποτέλεσμα ανεξέλεγκτης εισροής μεταναστών. Διαμορφώνεται βήμα – βήμα με τρόπο συντεταγμένο και συμβατό με τους νόμους της χώρας υποδοχής. Με τον τρόπο αυτό – αν εξαιρέσουμε κάποιες θλιβερές ρατσιστικές παρεκκλίσεις – χτίστηκε το πλέον πολυπολιτισμικό έθνος του κόσμου: η Αμερική.
Ιδανικά, η πολυπολιτισμικότητα θα έπρεπε να είναι όχημα για τον εμπλουτισμό και τη διεύρυνση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αντί γι’ αυτό, τείνει να γίνει το όπλο με το οποίο ο ευρωπαϊκός πολιτισμός αυτοκτονεί υπό το βάρος τύψεων για αμαρτήματα των προγόνων του (τα απεχθή πρόσωπα της αποικιοκρατίας και του ρατσισμού δεν διαγράφονται, δυστυχώς, από τις σελίδες της Ιστορίας…). Και, τη στιγμή που η Ευρώπη που γέννησε τον Διαφωτισμό καλοδέχεται την πολιτισμική διαφορετικότητα, κάποιοι εκπρόσωποι της τελευταίας εργάζονται με τρόπο μεθοδικό, υπόγειο, συχνά ακόμα και δολοφονικό, για τη μετάβαση της ηπείρου σε μία κατάσταση πολιτισμικού μεσαίωνα που θα καταργεί με τη βία κάθε δικαίωμα στο διαφορετικό, και θα τιμωρεί σκληρά κάθε απόκλιση από τον έναν και μοναδικό «ορθό» τρόπο ζωής...
Αυτό που έλαβε χώρα στο Σύνταγμα την παραμονή της Πρωτοχρονιάς δεν ήταν απλά και μόνο μία "αυθόρμητη" γιορτινή μάζωξη χαρούμενων μεταναστών που, λόγω γλώσσας, "δεν είχαν αντιληφθεί" τα απαγορευτικά μέτρα για την πανδημία. Ήταν, πολύ περισσότερο, μία μαζική επίδειξη ανυπακοής στους νόμους και τους κανόνες ενός δημοκρατικού συστήματος, την ενσωμάτωση στο οποίο η - εξ ορισμού δογματική - κουλτούρα των συγκεντρωθέντων συνειδητά αρνείται να αποδεχθεί.
Υπάρχει, όμως, ένα ζήτημα τόσο λεπτό που ξεφεύγει από τα "ευαίσθητα" φίλτρα των υπερασπιστών της πολυπολιτισμικότητας: Όταν στήνουν εδώλια για μονόπλευρη καταδίκη της "άρνησης στη διαφορετικότητα", ενώ την ίδια στιγμή αθωώνουν εξ ορισμού την άλλη πλευρά για το ίδιο ακριβώς κρίμα, θυμίζουν κάποιον που, παρεμβαίνοντας σε έναν καυγά ανάμεσα σε έναν ενήλικο και ένα παιδί, λέει στον πρώτο: "Εσύ φταις. Εκείνο είναι παιδί, δεν νιώθει!"
Ο (με ή χωρίς εισαγωγικά) μετανάστης, δηλαδή, μοιάζει να είναι για τους κοινωνικούς δικαστές ένα "αθώο παιδί" που δεν αντιλαμβάνεται τις υψηλές ιδέες μίας πολιτισμένης κοινωνίας, πράγμα που δικαιολογείται από το ότι προέρχεται από μία "υπανάπτυκτη" (και άρα "κατώτερη") κουλτούρα που δεν είναι σε θέση να κατανοήσει τις εξευγενισμένες αρχές του δικού μας, "ανώτερου" πολιτισμού! Πώς θα μπορούσε κάποιος, άραγε, να ζητήσει ευθύνες από ένα "παιδί" για την αδυναμία του να συλλάβει την έννοια της αμοιβαιότητας σε ό,τι αφορά την αποδοχή του διαφορετικού;
Ας με συγχωρήσουν οι - κατά δήλωσή τους - "αντιρατσιστές", όμως αυτή η εκ μέρους τους α-λα καρτ αντίληψη της πολυπολιτισμικότητας ως συστήματος που άλλους ευνοεί και άλλους καταδικάζει, με τους δεύτερους να αντιπροσωπεύουν ένα "ανώτερο" πολιτισμικό είδος από το οποίο απαιτούνται υψηλότερα ανθρωπιστικά στάνταρ, είναι ξεκάθαρο δείγμα πολιτισμικού ρατσισμού. Και, οι επί του καναπέως καθήμενοι εισαγγελείς καλό θα είναι να το ξανασκεφτούν πριν απαγγείλουν νέες κατηγορίες περί "ρατσιστικών" φρονημάτων σε εκείνους που απλά και μόνο επιζητούν μία κανονικότητα στη ζωή και την πόλη τους. Γιατί, όπως προτρέπουν και οι γραφές, "ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω"!
