Σε προηγούμενο σημείωμα [1] αναφερθήκαμε σε μία πρόσφατη, μεσαιωνικού χαρακτήρα απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, με την οποία κατ' ουσίαν καταργείται ένα θεμελιώδες ατομικό δικαίωμα της γυναίκας: η αυτοδιάθεση του σώματός της σε ό,τι αφορά τον αναπαραγωγικό του ρόλο.
Από πρώην φοιτητή μου (εκ των αρίστων) έλαβα την εξής ένσταση: Αν υποστηρίζουμε την αυτοδιάθεση του σώματος ως δικαίωμα, τότε είναι σαν να «ρίχνουμε νερό στον μύλο» των αντιεμβολιαστών, οι οποίοι επικαλούνται αυτό ακριβώς το δικαίωμα για να αποφύγουν δίχως συνέπειες τον εμβολιασμό, στις περιπτώσεις όπου η πολιτεία τον καθιστά υποχρεωτικό.
Ομολογώ ότι η απάντηση στο επιχείρημα δεν είναι «γραμμική» και μονοδιάστατη, ούτε οποιαδήποτε τέτοια απάντηση μπορεί να γίνει οικουμενικά αποδεκτή (το ζήτημα του εμβολιασμού έχει διχάσει τη χώρα όπως κάποτε τα μνημόνια!). Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να εκθέσω κάποιες προσωπικές απόψεις, χωρίς ασφαλώς να διεκδικώ το αλάθητο.
Σε ένα φιλελεύθερο καθεστώς, η αυτοδιάθεση του σώματος είναι αυτονόητο δικαίωμα ενός ατόμου, στον βαθμό που δεν επηρεάζει το αντίστοιχο δικαίωμα κάποιου άλλου ατόμου. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τον πολύπαθο αντικαπνιστικό νόμο. Δεν αφαιρεί από κάποιον το δικαίωμα να ασκεί την αυτοκαταστροφική συνήθεια του καπνίσματος, αν το επιθυμεί. Του απαγορεύει όμως να το πράττει σε δημόσιους χώρους όπου υπάρχουν άνθρωποι που επιλέγουν να μην εκτίθενται στον καπνό του τσιγάρου. Έτσι, ο αντικαπνιστικός νόμος δεν συνιστά παραβίαση αλλά μάλλον προστασία ατομικών δικαιωμάτων!
Το θέμα του υποχρεωτικού εμβολιασμού είναι πιο σύνθετο. Ας δεχθούμε ως αφετηρία συζήτησης ότι, σε μία περίοδο υγειονομικής κρίσης, μία κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να λάβει σοβαρά υπόψη τις εισηγήσεις της ιατρικής επιστήμης για την κατά το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος. Στην περίπτωση του εμβολιασμού κατά της πανδημίας του Covid, το σύνολο, σχεδόν, των έγκριτων επιστημόνων τόνισε εξαρχής ότι με τον εμβολιασμό επιτυγχάνονται κυρίως δύο πράγματα:
1. Το εμβολιασμένο άτομο μολύνεται δυσκολότερα από τον ιό (χωρίς όμως να αποκλείεται εντελώς η περίπτωση μόλυνσής του) και, στην περίπτωση που έχει υποστεί μόλυνση, δεν την μεταδίδει σε άλλους με την ίδια ευκολία όπως ένα ανεμβολίαστο άτομο.
2. Ακόμα και αν νοσήσει, το εμβολιασμένο άτομο θα εμφανίσει ελαφρότερα συμπτώματα και είναι έτσι λιγότερο πιθανό να επιβαρύνει το δημόσιο σύστημα υγείας.
Οι πιο πάνω επισημάνσεις δικαιολογούν τα μέτρα που πήρε η πολιτεία κατά την πρώτη φάση του εμβολιαστικού προγράμματος, σχετικά με τον αποκλεισμό ανεμβολίαστων ατόμων από συγκεκριμένες κοινωνικές δραστηριότητες (π.χ., πρόσβαση στο εσωτερικό καφετεριών, παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων, κλπ) όπως και από επαγγελματικές ενασχολήσεις που σχετίζονται με την παροχή υπηρεσιών υγείας. Σε κάθε περίπτωση, ο εμβολιασμός δεν κατέστη υποχρεωτικός (με την έννοια ότι θα αποτελούσε παρανομία η αποφυγή του) αλλά, απλά, τέθηκαν κάποια όρια στη δυνατότητα ενός ατόμου να έρχεται σε επαφή με άλλα άτομα σε μερικές πολύ ειδικές περιπτώσεις.
Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός των ηλικιωμένων ατόμων υπό την απειλή προστίμου είναι μία εντελώς διαφορετική περίπτωση. Εδώ δεν εφαρμόζεται καν το κριτήριο της κοινωνικής επαφής, και δεν αποτελεί λόγο εξαίρεσης από την υποχρεωτικότητα ακόμα και η απόλυτη κοινωνική απομόνωση του ατόμου. Η αυτοδιαχείριση του ανθρώπινου σώματος ουσιαστικά καταργείται ως ατομικό δικαίωμα, δίνοντας τη θέση της σε μία υποχρέωση με νομική ισχύ και ποινικές συνέπειες σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Όσο και αν η απόφαση αυτή υπαγορεύτηκε από την ανάγκη αποφυγής μιας πρόσθετης επιβάρυνσης στο σύστημα υγείας λόγω της αυξημένης ευπάθειας των ηλικιωμένων, πρόκειται για θεσμική στάση που ελάχιστα συνάδει με τη φιλοσοφία του πολιτικού φιλελευθερισμού [2] και συνιστά σαφή εκτροπή από τις διακηρυγμένες αρχές του παρόντος συστήματος διακυβέρνησης!
Ας συνοψίσουμε: Σε αντίθεση με την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, που αποτελεί ξεκάθαρη περίπτωση κατάργησης ατομικών δικαιωμάτων, το ζήτημα του υποχρεωτικού εμβολιασμού δεν προσφέρεται ως αντικείμενο μονοδιάστατης ανάλυσης αλλά θα πρέπει να εξετάζεται κάτω από τις ποικίλες επιστημονικές, κοινωνικές και πολιτικές παραμέτρους του. Και αυτό είμαι βέβαιος ότι το αντιλαμβάνεται απόλυτα ο ευφυέστατος πρώην φοιτητής μου που έδωσε την ιδέα για τούτο το σημείωμα!
[2] https://www.tovima.gr/2020/04/30/opinions/tha-itan-fileleythero-metro-o-periorismos-ton-ilikiomenon/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου