Παραβιάζει ο υποχρεωτικός εμβολιασμός τα ατομικά δικαιώματα;

 Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Σε προηγούμενο σημείωμα [1] αναφερθήκαμε σε μία πρόσφατη, μεσαιωνικού χαρακτήρα απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, με την οποία κατ' ουσίαν καταργείται ένα θεμελιώδες ατομικό δικαίωμα της γυναίκας: η αυτοδιάθεση του σώματός της σε ό,τι αφορά τον αναπαραγωγικό του ρόλο.

Από πρώην φοιτητή μου (εκ των αρίστων) έλαβα την εξής ένσταση: Αν υποστηρίζουμε την αυτοδιάθεση του σώματος ως δικαίωμα, τότε είναι σαν να «ρίχνουμε νερό στον μύλο» των αντιεμβολιαστών, οι οποίοι επικαλούνται αυτό ακριβώς το δικαίωμα για να αποφύγουν δίχως συνέπειες τον εμβολιασμό, στις περιπτώσεις όπου η πολιτεία τον καθιστά υποχρεωτικό.

Ομολογώ ότι η απάντηση στο επιχείρημα δεν είναι «γραμμική» και μονοδιάστατη, ούτε οποιαδήποτε τέτοια απάντηση μπορεί να γίνει οικουμενικά αποδεκτή (το ζήτημα του εμβολιασμού έχει διχάσει τη χώρα όπως κάποτε τα μνημόνια!). Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να εκθέσω κάποιες προσωπικές απόψεις, χωρίς ασφαλώς να διεκδικώ το αλάθητο.

Σε ένα φιλελεύθερο καθεστώς, η αυτοδιάθεση του σώματος είναι αυτονόητο δικαίωμα ενός ατόμου, στον βαθμό που δεν επηρεάζει το αντίστοιχο δικαίωμα κάποιου άλλου ατόμου. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τον πολύπαθο αντικαπνιστικό νόμο. Δεν αφαιρεί από κάποιον το δικαίωμα να ασκεί την αυτοκαταστροφική συνήθεια του καπνίσματος, αν το επιθυμεί. Του απαγορεύει όμως να το πράττει σε δημόσιους χώρους όπου υπάρχουν άνθρωποι που επιλέγουν να μην εκτίθενται στον καπνό του τσιγάρου. Έτσι, ο αντικαπνιστικός νόμος δεν συνιστά παραβίαση αλλά μάλλον προστασία ατομικών δικαιωμάτων!

Το θέμα του υποχρεωτικού εμβολιασμού είναι πιο σύνθετο. Ας δεχθούμε ως αφετηρία συζήτησης ότι, σε μία περίοδο υγειονομικής κρίσης, μία κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να λάβει σοβαρά υπόψη τις εισηγήσεις της ιατρικής επιστήμης για την κατά το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος. Στην περίπτωση του εμβολιασμού κατά της πανδημίας του Covid, το σύνολο, σχεδόν, των έγκριτων επιστημόνων τόνισε εξαρχής ότι με τον εμβολιασμό επιτυγχάνονται κυρίως δύο πράγματα:

1. Το εμβολιασμένο άτομο μολύνεται δυσκολότερα από τον ιό (χωρίς όμως να αποκλείεται εντελώς η περίπτωση μόλυνσής του) και, στην περίπτωση που έχει υποστεί μόλυνση, δεν την μεταδίδει σε άλλους με την ίδια ευκολία όπως ένα ανεμβολίαστο άτομο.

2. Ακόμα και αν νοσήσει, το εμβολιασμένο άτομο θα εμφανίσει ελαφρότερα συμπτώματα και είναι έτσι λιγότερο πιθανό να επιβαρύνει το δημόσιο σύστημα υγείας.

Οι πιο πάνω επισημάνσεις δικαιολογούν τα μέτρα που πήρε η πολιτεία κατά την πρώτη φάση του εμβολιαστικού προγράμματος, σχετικά με τον αποκλεισμό ανεμβολίαστων ατόμων από συγκεκριμένες κοινωνικές δραστηριότητες (π.χ., πρόσβαση στο εσωτερικό καφετεριών, παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων, κλπ) όπως και από επαγγελματικές ενασχολήσεις που σχετίζονται με την παροχή υπηρεσιών υγείας. Σε κάθε περίπτωση, ο εμβολιασμός δεν κατέστη υποχρεωτικός (με την έννοια ότι θα αποτελούσε παρανομία η αποφυγή του) αλλά, απλά, τέθηκαν κάποια όρια στη δυνατότητα ενός ατόμου να έρχεται σε επαφή με άλλα άτομα σε μερικές πολύ ειδικές περιπτώσεις.

Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός των ηλικιωμένων ατόμων υπό την απειλή προστίμου είναι μία εντελώς διαφορετική περίπτωση. Εδώ δεν εφαρμόζεται καν το κριτήριο της κοινωνικής επαφής, και δεν αποτελεί λόγο εξαίρεσης από την υποχρεωτικότητα ακόμα και η απόλυτη κοινωνική απομόνωση του ατόμου. Η αυτοδιαχείριση του ανθρώπινου σώματος ουσιαστικά καταργείται ως ατομικό δικαίωμα, δίνοντας τη θέση της σε μία υποχρέωση με νομική ισχύ και ποινικές συνέπειες σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Όσο και αν η απόφαση αυτή υπαγορεύτηκε από την ανάγκη αποφυγής μιας πρόσθετης επιβάρυνσης στο σύστημα υγείας λόγω της αυξημένης ευπάθειας των ηλικιωμένων, πρόκειται για θεσμική στάση που ελάχιστα συνάδει με τη φιλοσοφία του πολιτικού φιλελευθερισμού [2] και συνιστά σαφή εκτροπή από τις διακηρυγμένες αρχές του παρόντος συστήματος διακυβέρνησης!

Ας συνοψίσουμε: Σε αντίθεση με την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, που αποτελεί ξεκάθαρη περίπτωση κατάργησης ατομικών δικαιωμάτων, το ζήτημα του υποχρεωτικού εμβολιασμού δεν προσφέρεται ως αντικείμενο μονοδιάστατης ανάλυσης αλλά θα πρέπει να εξετάζεται κάτω από τις ποικίλες επιστημονικές, κοινωνικές και πολιτικές παραμέτρους του. Και αυτό είμαι βέβαιος ότι το αντιλαμβάνεται απόλυτα ο ευφυέστατος πρώην φοιτητής μου που έδωσε την ιδέα για τούτο το σημείωμα!

[1] https://www.klik.gr/gr/el/brain-storm/otano-thriskeutikos-fontamentalismos-apeilei-ta-koinonika-dikaiomata-2-2/

[2] https://www.tovima.gr/2020/04/30/opinions/tha-itan-fileleythero-metro-o-periorismos-ton-ilikiomenon/

Πανδημία: Όταν ο δικηγόρος έδιωξε τον γιατρό...

Την ώρα που η ιατρική επιστήμη μάχεται για τη σωτηρία του ανθρώπου, εκπρόσωποι της νομικής επιστήμης υπερασπίζονται το δικαίωμά του να μη σωθεί...

Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Το ζήτημα της πανδημίας έφερε αντιμέτωπες δύο επιστήμες που είναι καταρχήν ταγμένες να υπηρετούν τον Άνθρωπο: την Ιατρική και τη Νομική. Η δεύτερη φροντίζει ώστε ο κάθε άνθρωπος να απολαμβάνει τα δικαιώματα που του αναλογούν στο πλαίσιο μίας ευνομούμενης πολιτείας. Τι γίνεται, όμως, όταν ο πολίτης αντιλαμβάνεται ως "δικαίωμα" την μη συμμόρφωση με τα μέτρα που λαμβάνει η πολιτεία καθ' υπόδειξη των ιατρών, για την αντιμετώπιση μίας έκτακτης κατάστασης απειλής της δημόσιας υγείας; Ο πειρασμός για τον επαγγελματία νομικό είναι προφανής: Αν ο πελάτης θεωρεί ότι το "δίκιο" του υπερτερεί του δικαιώματος αυτοσυντήρησης της υπόλοιπης κοινωνίας, γιατί να του χαλάσει κάποιος το αφήγημα;

Από την αρχή ακόμα της πανδημίας, και με αφορμή τα μέτρα που λήφθηκαν για την ανάσχεσή της, έκανε την εμφάνισή του ένα κύμα αντίδρασης (συχνά με πολιτική υποδαύλιση) ενάντια σε κάθε περιορισμό των συνήθων - και αυτονόητων προ πανδημίας - ελευθεριών. Ανταποκρινόμενοι στο φαινόμενο, πολλοί επαγγελματίες νομικοί συντάχθηκαν με τους αντιδρώντες, είτε μέσω των social media (όπου αναπτύχθηκε μία συστηματική φιλολογία περί "δικαιωμάτων"), είτε με έμπρακτη νομική υποστήριξη αντιδρώντων πολιτών σε μηνύσεις τους κατά δημόσιων λειτουργών (κυρίως εκπαιδευτικών) που απλά προσπαθούσαν να εφαρμόσουν τον νόμο.

Σταχυολογώ "παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων", σύμφωνα με το αφήγημα των αρνητών της πανδημίας (μεταξύ των οποίων de facto συγκαταλέγω και τους παρέχοντες νομική υποστήριξη):

* Η υποχρεωτική χρήση μάσκας, ιδιαίτερα σε χώρους όπου παρατηρείται συνωστισμός (π.χ., στα μέσα μεταφοράς). Η μάσκα "στερεί το δικαίωμα στην ελεύθερη αναπνοή", είναι "αυταρχικό σύμβολο φίμωσης της ελεύθερης έκφρασης", ενώ, όταν εφαρμόζεται σε παιδιά, "προκαλεί μόνιμες βλάβες στους παιδικούς ψυχισμούς"! (Σημ.: Το πρωί που φεύγω για τη σχολή, βλέπω συχνά στο δρόμο παρέες παιδιών που, με τη συνοδεία των γονιών τους, πηγαίνουν στο σχολείο της περιοχής. Χαρούμενα και χαμογελαστά, δείχνουν να καμαρώνουν για την καινούργια μασκούλα που φορούν, που "σίγουρα θα είναι η ωραιότερη στο σχολείο"! Τα "παιδικά τραύματα" βρίσκονται μόνο στους εγκεφάλους κάποιων που ίσως δεν έχουν ξεπεράσει τα δικά τους...)

* Το lockdown (το οποίο - λυπάμαι που θα δυσαρεστήσω μερικούς - αποδείχθηκε σωστικό μέτρο τότε που εφαρμόστηκε). Ο περιορισμός στην κινητικότητα "με πρόσχημα την πανδημία" δεν είναι παρά η απόλυτη πραγμάτωση του ονείρου της "αυταρχικής εξουσίας" για το "καθολικό μάντρωμα των πολιτών" και την οιονεί "φυλάκισή τους"!

* Η απαγόρευση των συναθροίσεων σε περιόδους πανδημικής έξαρσης. Το μέτρο ήταν "προσχηματικά υγειονομικό", αφού στόχευε κατά βάθος στην "φίμωση του λαού" που επιθυμούσε να διαμαρτυρηθεί για τις "αυταρχικές πολιτικές" που εφαρμόζονταν "με αφορμή" την πανδημία (αλλά - υποτίθεται - όχι εξαιτίας της)!

* Τα προνόμια πρόσβασης σε κλειστούς χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας, τα οποία εκχωρήθηκαν στους εμβολιασμένους πολίτες, ήταν μέτρο "ρατσιστικό" και "αντισυνταγματικό"! (Δεν θα πάρω θέση στο ζήτημα του υποχρεωτικού εμβολιασμού συγκεκριμένων επαγγελματικών ομάδων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχω προσωπική άποψη... Αντιτίθεμαι, όμως, στην επιβολή προστίμων με ηλικιακά κριτήρια.)

Σε ό,τι αφορά το εμβόλιο, οι τοποθετήσεις κάποιων νομικών στα social media κινούν υποψίες. Δεν περιορίζονται στην συστηματική και αδιάκοπη εκφορά ενός "δικαιωματικού" λόγου αλλά, παράλληλα, αποδύονται σε ένα είδος σταυροφορίας δυσφήμισης του εμβολιασμού, με προφανή στόχο τον κλονισμό της εμπιστοσύνης του κοινού. Δεν χάνουν, λ.χ., ευκαιρία να προβάλουν με έμφαση τα αποτελέσματα κάθε (συχνά αμφιλεγόμενης) ιατρικής μελέτης που αναδεικνύει ζητήματα που χρήζουν περαιτέρω εξέτασης σχετικά με τα εμβόλια, ενώ συχνά αναφέρονται με ειρωνικό τρόπο σε εκείνους που επιλέγουν να εμβολιαστούν, αλλά και στους ίδιους τους γιατρούς που συνιστούν τον εμβολιασμό ως μοναδική άμυνα κατά της πανδημίας. Ρίχνουν, έτσι, νερό στον μύλο του αντιεμβολιαστικού κινήματος, αφήνοντας ερωτηματικά για τις βαθύτερες προθέσεις τους...

Η στάση μερικών νομικών, όμως, χαρακτηρίζεται και από ιδεολογική ασυνέπεια, λόγω μίας α-λα καρτ αντίληψης περί κοινωνικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Τη στιγμή που υπερασπίζονται το "δικαίωμα" των πολιτών στην άρνηση κάθε μέτρου προστασίας της δημόσιας υγείας, εκφράζονται εκθειαστικά για τις πολιτικές του διαβόητου τέως προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ (θεωρώ τον νεολογισμό "Τραμπικοί" ως εύστοχο, εν προκειμένω). Πολιτικές που επιχείρησαν - και εν μέρει πέτυχαν - να καταργήσουν κοινωνικές ελευθερίες που κατακτήθηκαν μετά από πολύχρονους αγώνες στην Αμερική. Το να μιλάς για κοινωνικά δικαιώματα ενώ ταυτόχρονα υπερασπίζεσαι ένα αυταρχικό σύστημα εξουσίας που επιχειρεί θεσμική οπισθοδρόμηση, μοιάζει παράλογο, αν όχι και υποκριτικό!

Εν κατακλείδι, εκτιμώ βαθύτατα την Νομική επιστήμη, που, μαζί με την Ιατρική, είναι οι σημαντικότερες επιστήμες στην υπηρεσία του Ανθρώπου. Με προβληματίζει, εν τούτοις, η στάση μερικών εκπροσώπων της πρώτης (αλλά, δυστυχώς, και κάποιων της δεύτερης) απέναντι στο ζήτημα της πανδημίας. Στην καλύτερη περίπτωση, θα μπορούσα να την αξιολογήσω ως ιδεολογική ιδιαιτερότητα. Στη χειρότερη, ως φαινόμενο επαγγελματικού καιροσκοπισμού στα θολά νερά της άρνησης της πανδημίας.

Θέλω να πιστεύω ότι οι νομικοί που εκπροσωπούν την δεύτερη κατηγορία είναι οι (σημαντικά) λιγότεροι...

Πολιτικός φιλελευθερισμός και υγειονομική υποχρεωτικότητα

Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Αν, όπως είπε ο Μπίσμαρκ, "πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού", τότε το μέτρο του υποχρεωτικού εμβολιασμού (των "ηλικιωμένων", καταρχάς, και έπεται συνέχεια) είναι πράγματι μία επιτυχημένη πολιτική απόφαση, αφού παράγει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Από αυτή την άποψη, δεν θα αξιολογήσουμε περαιτέρω αυτό το μέτρο με πολιτικούς όρους.

Βέβαια, στη σκιά της πολιτικής πρακτικής βρίσκεται πάντα η πολιτική φιλοσοφία. Και, αν και τούτες τις εξαιρετικά δύσκολες ώρες για τη Γη οι όποιοι φιλοσοφικοί προβληματισμοί μοιάζουν πολυτέλεια, θα είχε ενδιαφέρον - απλά και μόνο "για την τιμή των όπλων" - να εξετάσουμε το ζήτημα της υποχρεωτικότητας από τη σκοπιά της ιδεολογικής αυτο-συνέπειας.

Μεταφέρω ένα απόσπασμα από την πρόσφατη συνέντευξη του πρωθυπουργού της χώρας στην δημοσιογράφο του CNN, Κριστιάν Αμανπούρ:

Είμαι ένας φιλελεύθερος πολιτικός. Δεν μου αρέσουν τα υποχρεωτικά μέτρα από τη φύση μου, αλλά πιστεύω ότι αυτή είναι η σωστή απόφαση: να προστατεύσω ανθρώπους που ξέρω ότι αν δεν εμβολιαστούν θα αρρωστήσουν, και κάποιοι από αυτούς δυστυχώς θα χάσουν τη ζωή τους. Και αν, απλώς, κοιτάξουμε πόσο γρήγορα αυξήθηκαν τα ποσοστά εμβολιασμού, νομίζω ότι πήραμε τη σωστή απόφαση.

Θα συμφωνήσω (το ανέφερα ήδη) ότι, από άποψη αποτελέσματος, η απόφαση του υποχρεωτικού εμβολιασμού αποδείχθηκε στην πράξη επιτυχής. Θα εστιάσουμε, εν τούτοις, σε ένα ζήτημα καθαρά θεωρητικό, το οποίο αφορά μία δυσδιάκριτη - αλλά πάντως υπαρκτή - ιδεολογική αντίφαση που εμπεριέχει το πιο πάνω παράθεμα από την πρωθυπουργική συνέντευξη.

Την αντίφαση αναδεικνύει η προσπάθεια απάντησης σε ένα ερώτημα, το οποίο, ακόμα και αν δεν θεωρήσουμε ως καταρχήν ρητορικό, αποδεικνύεται a posteriori ως τέτοιο: Είναι φιλελεύθερο μέτρο η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού των "ηλικιωμένων"; Δηλαδή, είναι συμβατή με την ιδεολογία ενός ακραιφνούς "φιλελεύθερου πολιτικού" η λήψη μέτρων περιορισμού της ελεύθερης επιλογής για ένα κοινωνικό σύνολο, με σκοπό "το καλό" του συνόλου αυτού;

(Σημείωση: Το κατ' ουσίαν υπαρκτό ζήτημα της ασφυκτικής πίεσης στο σύστημα υγείας, εξαιτίας του οποίου ελήφθη το μέτρο του υποχρεωτικού εμβολιασμού, δεν αναφέρεται ως μέρος των πρωθυπουργικών επιχειρημάτων στο πιο πάνω απόσπασμα συνέντευξης, το οποίο εδώ εξετάζεται αυτόνομα.)

Το ερώτημα αυτό είχαμε θέσει και παλιότερα - πριν την έλευση του εμβολίου - με αφορμή τις εισηγήσεις που λάμβανε τότε (και ευτυχώς αγνόησε τελικά) η κυβέρνηση για επιλεκτικό περιορισμό της κινητικότητας των ηλικιωμένων. Αν και τα μέτρα (κινητικότητα και εμβολιασμός) διαφέρουν, το ιδεολογικό πλαίσιο εξέτασής τους, καθώς και το τελικό συμπέρασμα, είναι κοινά. Παραθέτω το σχετικό κείμενο από το "Βήμα":

Θα ήταν φιλελεύθερο μέτρο ο περιορισμός των ηλικιωμένων;

* Και ένα απαραίτητο υστερόγραφο, που το κουβαλώ μέρες στη συνείδησή μου: Θεωρώ ως επιεικώς απαράδεκτο το ύφος αυστηρού λυκειάρχη με το οποίο απευθύνθηκε ο πρωθυπουργός στους πολίτες άνω των 60, κατά την ανακοίνωση των μέτρων για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό τους. Κατανοώ, ασφαλώς, την ανάγκη του να εμφανιστεί δυναμικός και αποφασιστικός στο ακροατήριό του. Εν τούτοις, πολλοί από εκείνους που εισέπραξαν τον αυταρχικό τόνο του έχουν ηλικία αρκετή ώστε "να είναι γονείς του". Να υποθέσουμε ότι, στην πράξη, ο πολιτικός πραγματισμός υπερτερεί της πολιτικής ηθικής; (Ρητορικόν...)

Το φάντασμα του Douglas Haig στον πόλεμο της πανδημίας

Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Ο Sir Douglas Haig ήταν Βρετανός στρατηγός του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι μετριοπαθείς ιστορικοί τον θεωρούν ως "αμφιλεγόμενη" προσωπικότητα. Προσωπικά θα τον κατέτασσα στους εγκληματίες πολέμου που - τηρουμένων των αναλογιών - είναι συγκρίσιμοι με τους διοικητές των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης!

Ο υπερφίαλος και υπέρμετρα φιλόδοξος στρατηγός ευθύνεται για τον άσκοπο (από άποψη στρατηγικού ορθολογισμού) θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων στρατιωτών στα χαρακώματα του Δυτικού Μετώπου, κυρίως στις μάχες του Somme και του Passchendaele. Και, ανεξάρτητα από τις όποιες (προφανείς) αξιολογήσεις ιδεολογικών κινήτρων, αυτή η ολική περιφρόνηση προς την ανθρώπινη ζωή, κυνικά εκφρασμένη μέσω υπηρεσιακών διαταγών μαζικού θανάτου, καθιστά τις ηθικές διαφοροποιήσεις δυσδιάκριτες ανάμεσα σε εκείνον και τους κομαντάντ των στρατοπέδων των Ναζί.

Εκτός από τα διαμελισμένα πτώματα στη "γη του κανενός" (no man's land), στα θύματα των χαρακωμάτων θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και τους όχι λίγους στρατιώτες που υπέστησαν σοβαρή νευρική διαταραχή από τους βομβαρδισμούς (shell shock). Ευρισκόμενοι σε κατάσταση παράκρουσης, κάποιοι τράπηκαν σε φυγή κατά τη διάρκεια μιας μάχης. Τα στρατοδικεία τούς έκριναν ένοχους λιποταξίας και τους καταδίκαζαν σε θάνατο. Αρκετές από τις αιτήσεις χάριτος, στις οποίες περιγραφόταν η ακραία και εκτός ελέγχου ψυχική κατάσταση των στρατιωτών, περνούσαν από τα χέρια του Haig. Τις απέρριπτε με συνοπτικές διαδικασίες, γράφοντας ένα σημείωμα στο περιθώριο του χαρτιού της αίτησης:

"Δεν θα κερδίσουμε ποτέ τον πόλεμο αν αποδεχθούμε τέτοιες δικαιολογίες!"

Το συμπέρασμα προφανές: Σε έναν πόλεμο ο φόβος τιμωρείται δίχως ηθικές αναστολές. Ο σκοπός της νίκης αγιάζει τα μέσα...

Πριν τρία χρόνια συμπληρώθηκε ένας αιώνας από το τέλος του φρικτού "Μεγάλου Πολέμου" (Νοέμβριος του 1918). Δεν πρόλαβε καλά-καλά να περάσει ένας χρόνος από την εκατονταετηρίδα, και ένας άλλος πόλεμος ξέσπασε στην ανθρωπότητα. Τούτη τη φορά δεν προκλήθηκε από έναν πολεμοχαρή Γερμανό μονάρχη, ούτε από έναν παρανοϊκό Γερμανό δικτάτορα με γελοίο μουστάκι. Ο εχθρός τώρα ήταν αόρατος και πολύ ύπουλος, με μία μοναδική ικανότητα να μεταλλάσσεται γρήγορα ώστε να βρίσκεται πάντα μπροστά από την επιστήμη που τον κυνηγούσε.

Το μόνο αξιόπιστο - αν και όχι απόλυτα αποτελεσματικό, μέχρι στιγμής - όπλο που παρήγαγε η επιστήμη για την αντιμετώπιση του εχθρού αυτού, ήταν ένα εμβόλιο. Αλλά, απέναντι στον επιστημονικό ορθολογισμό, σύντομα ορθώθηκε ένα τείχος αμφισβήτησης και, τελικά, άρνησης από μερίδα της κοινωνίας. Όπως ήταν φυσικό, προκειμένου να ενθαρρύνει τον εμβολιασμό (ή μάλλον, να αποθαρρύνει την αποφυγή του), η πολιτεία κατέφυγε στον πειθαναγκασμό μέσω κοινωνικού διαχωρισμού, αποκλείοντας τους μη-εμβολιασμένους πολίτες από μία σειρά κοινωνικών δραστηριοτήτων.

Ως το σημείο αυτό, και δεδομένων των ακραίων καταστάσεων που προκάλεσε η πανδημία, η αντίδραση της πολιτείας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ορθολογική και - γιατί όχι; - ακόμα και δίκαιη απέναντι στους εμβολιασμένους, οι οποίοι αισθάνονται πως μόνοι τους "τραβούν κουπί" για το χτίσιμο του πολυπόθητου τείχους ανοσίας. Η πολιτεία, όμως, πρόσφατα πήγε ένα βήμα παραπέρα. Κι αυτό το βήμα, κατά τη γνώμη μου, περνά τις κόκκινες γραμμές του ηθικά αποδεκτού.

Η είδηση γνωστή: Καθίσταται υποχρεωτικός ο εμβολιασμός για τους άνω των 60 ετών, οι οποίοι θα κληθούν να καταβάλουν διοικητικό πρόστιμο 100 ευρώ για κάθε μήνα που θα παραμένουν ανεμβολίαστοι. Το πρόστιμο, μάλιστα, θα βεβαιώνεται άμεσα από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Με άλλα λόγια, οι ανεμβολίαστοι άνω των 60 θα αντιμετωπίζονται από την πολιτεία ως οιονεί φοροφυγάδες!

Στην ανακοίνωση των νέων μέτρων ακούσαμε και κάποια ενδιαφέροντα πράγματα:

1. Ένα πρόστιμο "δεν συνιστά ποινή". Αν τούτο αληθεύει, ο έγκριτος κ. Μπαμπινιώτης θα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά μία επανέκδοση του λεξικού του, με την σχετική διόρθωση!

2. Το μέτρο είναι "δίκαιο" διότι "δεν είναι οριζόντιο". Τούτο είναι αμφισβητήσιμο για δύο, κυρίως, λόγους:

    (α) Επιβάλλεται ενιαίο πρόστιμο με αποκλειστικά ηλικιακά και όχι εισοδηματικά κριτήρια. Δεν υφίσταται, δηλαδή, αναλογικότητα στα πρόστιμα. Τα 100 ευρώ το μήνα είναι ποσό δυσβάσταχτο για έναν ηλικιωμένο μικρο-συνταξιούχο στο χωριό (κάποιες φορές, μάλιστα, κατάκοιτο και δίχως εξωτερική βοήθεια για να "τρέχει" τις υποθέσεις του με το κράτος), αλλά είναι "ψίχουλα" για έναν εύπορο μπον-βιβέρ στη Γλυφάδα, που έχει τη δυνατότητα να δίνει τόσα ή και περισσότερα σε ένα ρεστοράν πολυτελείας για ένα καλό μπουκάλι κρασί!

    (β) Δεν γίνεται η παραμικρή διάκριση στα αίτια που προκαλούν την άρνηση στον εμβολιασμό. Κάποιοι εξακολουθούν συνειδητά να τον αποφεύγουν, σαν μέσο αντίδρασης στην (κατά τη γνώμη τους) "αυταρχική εξουσία" που τους απέκλεισε από την καφετέρια, το γήπεδο και τον κινηματογράφο. Άλλοι εμπιστεύονται περισσότερο τον αμόρφωτο παπά της ενορίας απ' ό,τι τον "συστημικό" καθηγητή Ιατρικής (που είναι "παπαγάλος της κυβέρνησης"!), ή παρασύρονται από αμφιλεγόμενους "αντισυμβατικούς" γιατρούς που πρόθυμα φιλοξενούνται σε προγράμματα περιθωριακών τηλεοπτικών σταθμών. Άλλοι, τέλος, απλά διστάζουν να εμβολιαστούν ενώ κατά βάθος θα το επιθυμούσαν, γιατί δεν μπορούν να υπερβούν το ανθρώπινο αίσθημα του φόβου για τις υποτιθέμενες παρενέργειες του εμβολίου.

Όμως, στο σημείο αυτό, τόσο η πολιτεία όσο και οι ειδικοί θα πρέπει να παραδεχθούν τις δικές τους ευθύνες. Η θλιβερή επικοινωνιακή διαχείριση των αναμφισβήτητων, σοβαρών παρενεργειών που προκάλεσε - έστω και σε πολύ λίγους - το εμβόλιο της AstraZeneca, το οποίο εμφατικά παρουσιαζόταν τότε ως ένα "απόλυτα ασφαλές" εμβόλιο, τραυμάτισε σοβαρά την εμπιστοσύνη του κοινού στο εμβολιαστικό πρόγραμμα. Και η (επιτέλους!) διάθεση άλλου, πολύ ασφαλέστερου τύπου εμβολίου, μοιραία δεν αντιμετωπίστηκε από όλους με αίσθημα απόλυτης αποδοχής. Το κακό είχε ήδη γίνει...

Αυτό που τώρα βλέπουμε είναι μία "λάιτ" εκδοχή του πνεύματος Haig: Η ανάγκη να κερδίσουμε έναν πόλεμο δεν αφήνει περιθώρια ανοχής στον φόβο! Έτσι, ο φοβικός ηλικιωμένος καλείται να επιλέξει τον μικρότερο ανάμεσα σε δύο φόβους: αυτόν της συμμετοχής στη μάχη (εμβολιασμός) ή εκείνον της τιμωρίας για την αποφυγή της.

Βεβαίως, τα μεγέθη είναι ακραία δυσανάλογα και δεν επιτρέπουν ευθείες κι απόλυτες συγκρίσεις ανάμεσα σε έναν πόλεμο και μία πανδημία. Εν τούτοις, όσοι σπεύσουν να καταφύγουν στην πραγματιστική εκλογίκευση ότι "100 ευρώ σε μερικούς φοβικούς γέρους δεν είναι, δα, και εκτελεστικό απόσπασμα!", ας σκεφτούν ότι, για μερικούς ανθρώπους, αυτά τα 100 ευρώ μόλις που αρκούν (αν αρκούν) να τους κρατήσουν στη ζωή. Αν αυτή η "λεπτομέρεια" απλά διέφυγε από τους κυβερνητικούς συμβούλους, υπάρχει ακόμα χρόνος για επανεξέταση κι αναθεώρηση των μέτρων επί το δικαιότερον. Αν, εν τούτοις, το όλο ζήτημα είναι δείγμα πολιτικού κυνισμού και δεν επιδέχεται περαιτέρω συζήτηση, τότε τόσο η πολιτική αποδοχή της κυβέρνησης, όσο και το ίδιο το εμβολιαστικό πρόγραμμα, θα υποστούν σοβαρές ρωγμές.

Γιατί, ακόμα και σε έναν πόλεμο, ο σκοπός δεν αγιάζει οπωσδήποτε τα μέσα. Το λέει κάποιος που έχει πάρει σαφή θέση ενάντια στο "αντιεμβολιαστικό κίνημα". Και κάποιος που εναγωνίως αναμένει το άνοιγμα της σχετικής πλατφόρμας για την τρίτη (και ενδεχομένως όχι τελευταία) δόση...

Είναι «ρατσισμός» η ιδιαίτερη μεταχείριση των εμβολιασμένων;

Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Η είδηση: Ένα κατάστημα πώλησης καπέλων στο Νάσβιλ του Τεννεσσή των ΗΠΑ έβγαλε πρόσφατα στην αγορά αυτοκόλλητα κίτρινα αστέρια (όμοια με εκείνα που οι Ναζί υποχρέωναν τους Εβραίους να φορούν στο πανωφόρι τους) με την ειρωνική ένδειξη «Δεν είμαι εμβολιασμένος». Το υποκείμενο μήνυμα ήταν σαφές: οι μη-εμβολιασμένοι αντιμετωπίζονται από την πολιτεία ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας και εξωθούνται σε αναγκαστικό εμβολιασμό ώστε να συμμετέχουν ισότιμα με τους εμβολιασμένους στην κοινωνική ζωή.

Όπως ήταν φυσικό, η εμπορική αυτή κίνηση προκάλεσε την έντονη διαμαρτυρία αμερικανικών εβραϊκών οργανώσεων, οι οποίες θεώρησαν απαράδεκτη την σύγκριση του Ολοκαυτώματος με τις κρατικές πολιτικές απέναντι στους αρνούμενους να εμβολιαστούν. Η διεύθυνση του καταστήματος, βέβαια, ισχυρίστηκε – χωρίς εν τούτοις να πείσει απόλυτα – ότι δεν είχε την πρόθεση να ευτελίσει το αστέρι του Δαυίδ αλλά μόνο να περάσει ένα κοινωνικό μήνυμα.

Δεν είναι η πρώτη φορά που εργαλειοποιείται το Ολοκαύτωμα για την εξυπηρέτηση πολιτικών ή οικονομικών σκοπών. Στη χώρα μας, για παράδειγμα, ο (εξ ιδιοσυγκρασίας αντισημιτικός) Σύριζα έχει παρομοιάσει τον νεοφιλελευθερισμό με τον ναζισμό και έχει συγκρίνει το Άουσβιτς με τον εργασιακό χώρο στο σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα. Κι εδώ υπήρξαν κόσμιες διαμαρτυρίες από την εγχώρια εβραϊκή κοινότητα, οι οποίες όμως έπεσαν εις ώτα μη ακουόντων.

Καθώς ο γράφων δεν είναι νομικός, δεν θα υπεισέλθουμε στο κατά πόσον η (όποια) διακριτική μεταχείριση της πολιτείας υπέρ των εμβολιασμένων είναι σύμφωνη ή όχι με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους δημοκρατικούς θεσμούς. Υπάρχει, όμως, ένα ερώτημα καθαρά φιλοσοφικής φύσης: συνιστά η μεταχείριση αυτή πράξη ρατσισμού κατά των μη-εμβολιασμένων, όπως ακούμε κατά κόρον να δηλώνεται τον τελευταίο καιρό;

Καταρχάς, απόλυτος και οικουμενικά αποδεκτός εννοιολογικός προσδιορισμός του ρατσισμού δεν φαίνεται να υφίσταται. Η έννοια χρησιμοποιείται αλά καρτ στον καθημερινό λόγο, τις περισσότερες φορές με σκοπό τον εντυπωσιασμό. Για παράδειγμα, οι καπνιστές έφτασαν στο σημείο να καταγγείλουν ως «ρατσιστικό» τον αντικαπνιστικό νόμο που τους απαγορεύει να ασκούν ελεύθερα την συνήθειά τους σε δημόσιους χώρους!

Σε παλιότερα κείμενα [1-3] είχαμε καταθέσει μερικές σκέψεις πάνω στην εννοιολογία του ρατσισμού, με στόχο την λογική διερεύνηση του πεδίου εφαρμοσιμότητας της έννοιας. Αυτό που είχαμε τονίσει ήταν ότι ο ρατσισμός στοχοποιεί ανθρώπινες ιδιότητες που δεν είναι εκούσια επιλεγμένες από εκείνους που τις φέρουν. Τέτοιες ιδιότητες είναι, π.χ., η φυλή, το φύλο, το χρώμα, η σωματική διάπλαση, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, κλπ. Μία ιδιότητα, εν τούτοις, που είναι αποτέλεσμα επιλογής του φέροντος, εξ ορισμού δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ρατσισμού εις βάρος του. (Για παράδειγμα, αν δεν με δεχθούν ως μέλος σε ένα κλαμπ οπαδών του Παναθηναϊκού ή του Ολυμπιακού λόγω του ότι υποστηρίζω την ΑΕΚ, τούτο δεν συνιστά πράξη «ρατσισμού»: επέλεξα συνειδητά την ΑΕΚ έναντι των άλλων ομάδων, οι οπαδοί των οποίων δεν υποχρεούνται να με δέχονται ως ισότιμο μέλος στους συλλόγους τους!)

Ο εμβολιασμός, τώρα, είναι εκούσια πράξη χημικής παρέμβασης στον ανθρώπινο οργανισμό και δεν αφορά a priori υπάρχουσες και μη-επιλεγμένες δομικές ιδιότητες του σώματος. Έτσι, μία κρατική πολιτική που εκχωρεί περισσότερα προνόμια και μεγαλύτερη ελευθερία στους εμβολιασμένους πολίτες έναντι των ανεμβολίαστων, ναι μεν συνιστά πράξη κοινωνικού διαχωρισμού αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί ρατσιστική διάκριση.

Ας αφήσουμε, λοιπόν, το αστέρι του Δαυίδ και το Άουσβιτς στην ησυχία τους και ας μην τα επικαλούμαστε κάθε φορά που θέλουμε να δημιουργήσουμε εντυπώσεις σε ανιστόρητα ακροατήρια. Ο εμβολιασμός είναι πράξη ευθύνης, τόσο από τη μεριά της πολιτείας όσο και από εκείνη του κάθε πολίτη χωριστά. Οι μέχρι στιγμής τοποθετήσεις μας σε αυτό το βήμα κάθε άλλο παρά έχουν υπάρξει «θωπευτικές» προς την πολιτεία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι εμείς, οι πολίτες, βρισκόμαστε στο απυρόβλητο της κριτικής και στα στεγανά της ευθύνης...

[1] https://www.tovima.gr/2014/03/07/international/a-conceptual-approach-to-racism/

[2] https://www.tovima.gr/2013/02/25/opinions/ratsismos-ennoiologiki-proseggisi-mias-etiketas/

[3] https://www.aixmi.gr/index.php/ratsismosmhpwsprepei/

Αποτελεί παράπτωμα ο φόβος;

Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Ο «αντιρατσιστικός νόμος» και το εμβόλιο κατά της πανδημίας Covid-19 εισήγαγαν ένα νέο είδος «εγκλήματος» κατά τον 21ο αιώνα: τον ανθρώπινο φόβο...

Είναι δυνατόν το αίσθημα του φόβου να αντιμετωπίζεται ως ηθικό ζήτημα; Ακόμα περισσότερο, είναι δυνατό να τιμωρείται με βάση τους νόμους του κράτους;

Όσο και αν τα ερωτήματα αυτά φαίνονται ρητορικά, με αυτονόητη την αρνητική απάντηση, η έννοια του αυτονόητου καταργήθηκε σε (τουλάχιστον) δύο περιπτώσεις στην πρόσφατη Ιστορία της χώρας. Την πρώτη φορά, όταν η λεγόμενη «ξενοφοβία» καταδικάστηκε ηθικά και νομικά από το «προοδευτικό» κομμάτι της κοινωνίας και την πολιτεία, αντίστοιχα. Και, πιο πρόσφατα, όταν οι σοβαρές παρενέργειες ενός συγκεκριμένου τύπου εμβολίου όρισαν ένα νέο είδος κοινωνικής αδικοπραξίας: τον δισταγμό ενός ατόμου να εμπιστευτεί το εμβόλιο αυτό έναντι άλλων που θεωρούνται πιο ασφαλή...

Την άνοιξη του 2013, συζήτηση πολλή γινόταν στη χώρα για τον εκκολαπτόμενο, τότε, «νόμο περί καταπολέμησης εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας». Σε παρεμβάσεις μας στο «Βήμα» [1,2] είχαμε σημειώσει ότι, σε αντίθεση με τον ρατσισμό, που είναι μία ηθικά καταδικαστέα και ποινικά κολάσιμη κοινωνική συμπεριφορά, η ξενοφοβία δεν μπορεί να συνιστά ηθικό ή νομικό παράπτωμα, αφού δεν είναι δυνατό να καταδικάζεται ηθικά – και ακόμα περισσότερο να ποινικοποιείται – το αίσθημα του φόβου. Το ίδιο, φυσικά, ισχύει και για κάθε άλλη εκδήλωση που περιγράφεται με το συνθετικό «φοβία», στον βαθμό που μιλούμε, βέβαια, για ένα ανθρώπινο αίσθημα και όχι για μία παράνομη συμπεριφορά εξαιτίας του αισθήματος αυτού.

Ερχόμαστε στο «σήμερα». Είναι γνωστός ο θόρυβος που προκλήθηκε λόγω της εμφάνισης πολύ σοβαρών έως και θανατηφόρων παρενεργειών ενός συγκεκριμένου τύπου εμβολίου κατά της πανδημίας Covid-19. Και, σε καθαρά ανθρώπινο επίπεδο, θα έπρεπε να είναι απόλυτα σεβαστός και κατανοητός ο φόβος της κοινωνίας για το συγκεκριμένο (το τονίζω) εμβόλιο, και ο δισταγμός ενός μέρους του πληθυσμού να προβεί σε άμεσο εμβολιασμό τον καιρό που το εμβόλιο αυτό ήταν το μοναδικό που διετίθετο από το σύστημα υγείας.

Εν τούτοις, οι «εισαγγελείς» των μέσων ενημέρωσης (ή «μέσων εναγρίωσης», όπως έλεγε μισο-αστεία, μισο-σοβαρά, ο αείμνηστος Γιάννης Καλαμίτσης) είχαν άλλη άποψη. Αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Σε σχετικά πρόσφατη εκπομπή ιδιωτικού ραδιοφωνικού σταθμού, νεαρός και λαλίστατος δημοσιογράφος αποκάλεσε «εγκληματίες και ανόητους» εκείνους που διστάζουν να κάνουν το εν λόγω εμβόλιο επειδή «θεωρούν (sic) ότι δεν είναι ασφαλές»!

Βέβαια, πριν αποκαλέσει κάποιους ανθρώπους «εγκληματίες», ο παρουσιαστής της εκπομπής όφειλε να είχε εξετάσει κατά πόσον το ρήμα «θεωρούν» είναι εννοιολογικά πιο δόκιμο από το ρήμα «φοβούνται». Και μετά ας δίκαζε κι ας καταδίκαζε, αν έτσι ήθελε, το «έγκλημα» του φόβου...

Όμως, ανάλογες εισαγγελικού τύπου καταδίκες του ανθρώπινου φόβου ακούσαμε και από ειδικούς, η ψυχρά πραγματιστική λογική των οποίων υπαγορεύει ότι είναι προτιμότερο να τεθεί σε κίνδυνο η ζωή των λίγων προκειμένου να προστατευτεί η υγεία των πολλών. Όπως περίπου συμβαίνει σε μία κατάσταση πολέμου, όπου, εκτελώντας μερικούς λιποτάκτες που φοβήθηκαν τη μάχη, διασφαλίζεις ότι οι πολλοί θα συνεχίσουν να μάχονται...

Για μία ακόμα φορά θα τονίσω την σημασία του εμβολιαστικού προγράμματος, το οποίο πρέπει να συνεχιστεί με αμείωτο ρυθμό ώσπου να επιτευχθεί η πολυπόθητη γενική ανοσία. Το παρόν κείμενο ουδόλως θέτει σε αμφισβήτηση το πρόγραμμα αυτό, τα ευεργετήματα του οποίου, άλλωστε, και ο ίδιος ο γράφων απολαμβάνει. Αυτό που επισημαίνεται εδώ αφορά ένα καθαρά ηθικό ζήτημα: την ελαφρά τη καρδία αντιμετώπιση και καταδίκη του αισθήματος του φόβου από μερίδα γιατρών, κυβερνώντων, και μέσων ενημέρωσης.

Και, όπως δεν είναι απαραίτητα ρατσιστής εκείνος που φοβάται για το εισαγόμενο έγκλημα στη χώρα, έτσι δεν είναι εγκληματίας εκείνος που αξιώνει από την επιστήμη και την πολιτεία να αντιμετωπίζουν τη ζωή του ως αυτόνομη αξία και όχι ως στατιστική λεπτομέρεια...

[1] https://www.tovima.gr/2013/05/24/opinions/skepseis-panw-ston-antiratsistiko-nomo/

[2] https://www.tovima.gr/2013/05/08/opinions/i-ksenofobia-sto-mikroskopio-tis-koinis-logikis/

Καταργεί η αναγκαιότητα του εμβολιασμού το δικαίωμα του κοινού στην ενημέρωση;

 Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Θεμελιώδες ζητούμενο από έναν γιατρό είναι να διαθέτει κατανόηση για τον ανθρώπινο φόβο μπροστά στην αρρώστια και τον θάνατο. Και, όπως γράψαμε σε προηγούμενο σημείωμα, για τον γιατρό η κάθε ανθρώπινη ύπαρξη οφείλει να αποτελεί αυτόνομη αξία που δεν μπορεί να υποβαθμίζεται σε στατιστικό δεδομένο.

Το μοντέλο τού δίχως κοινωνική ενσυναίσθηση γιατρού, εν τούτοις, δεν είναι θεωρητικό. Το συναντά κανείς σε αφθονία στα μέσα ενημέρωσης. Από καθαρή διαστροφή ακούω τα απογεύματα μία κατ' ουσίαν διαφημιστική εκπομπή στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ. Ως αναγκαίες "ανάσες" επικαιρότητας εν μέσω αναρίθμητων διαφημίσεων, σχολιάζονται θέματα που κατά κανόνα αφορούν την πανδημία. Και, επίσης κατά κανόνα, εμφανίζονται ως ειδικά επιλεγμένοι συνομιλητές της παρουσιάστριας κάποιοι γιατροί που προφητεύουν επιδημιολογικούς Αρμαγεδδώνες και καταγγέλλουν με οργίλο ύφος τις καθυστερήσεις που (πιστεύουν ότι) υφίστανται στο πρόγραμμα του εμβολιασμού.

Αυτό που άκουσα, όμως, στην εκπομπή της 4/6/2021 με ξεπερνά, καθώς παραπέμπει σε λογικές και μεθοδεύσεις δικτατορικών καθεστώτων για τον έλεγχο της πληροφορίας! Ούτε λίγο, ούτε πολύ, ο θυμώδης προσκεκλημένος της ραδιοφωνικής εκπομπής απαίτησε από τα μέσα ενημέρωσης να μην "υπερτονίζουν"(!) τα περιστατικά θανάτων ή μόνιμων και σοβαρών αναπηριών που προκαλεί ως παρενέργειες ένας συγκεκριμένος τύπος εμβολίου, αλλά να μιλούν μόνο για τα οφέλη του μαζικού εμβολιασμού. Σαν να λέμε, σε απλή γλώσσα, "κρύβε λόγια για να πετύχουμε μια ώρα αρχύτερα την ανοσία της αγέλης"!

Όμως, πίσω από τα "κρυμμένα λόγια" βρίσκονται ανθρώπινες τραγωδίες που μάλλον αφήνουν ασυγκίνητο τον εν λόγω ιατρό. Και βρίσκεται, επίσης, η διακύβευση της πεμπτουσίας του δημοσιογραφικού λειτουργήματος, που δεν είναι άλλη από την αντικειμενικότητα και την πληρότητα της ενημέρωσης. Προτεραιότητες που δεν θα έπρεπε να λησμονεί η εκπομπή σε ό,τι αφορά τις απόψεις που διακινούνται σε αυτήν...

Έχω κουραστεί να επαναλαμβάνω ότι ο μαζικός εμβολιασμός είναι η μόνη απάντηση στην παγκόσμια συμφορά που έχει ενσκήψει. Εξίσου συμφορά, όμως, αποτελεί και η απώλεια μίας ανθρώπινης ζωής, και μάλιστα όχι από το πρωτογενές αίτιο αλλά από τα ίδια τα μέσα της αντιμετώπισής του. Και, αν δεχθούμε ότι η Ιατρική είναι η κατ' εξοχήν επιστήμη στην υπηρεσία του ανθρώπου, τότε βασικό ηθικό χρέος ενός γιατρού είναι να κατανοεί τον φόβο και τον δισταγμό μπροστά στο ενδεχόμενο ενός μοιραίου ιατρικού ατυχήματος, όχι να τα αντιμετωπίζει με την κυνική σκληρότητα στρατηγού που υπογράφει απρόσωπες θανατικές καταδίκες για λιποτάκτες σε καιρό πολέμου!

Και, αν ο "πραγματιστής" γιατρός πιστεύει, εν τέλει, ότι ο σκοπός (επίτευξη μαζικής ανοσίας) αγιάζει τα μέσα (κατά το δυνατόν απόκρυψη σοβαρών επιπλοκών ενός εμβολίου), ο δημοσιογράφος που τιμά το λειτούργημά του και σέβεται τις αρχές ενός δημοκρατικού πολιτεύματος οφείλει να πάρει αποστάσεις και - γιατί όχι; - να αποκλείσει τον συγκεκριμένο ειδικό από μελλοντικές συμμετοχές στην εκπομπή του. Εκτός αν κι ο ειδικός αυτός αποτελεί μέρος των προωθούμενων προϊόντων ενός κατ' ουσίαν διαφημιστικού προγράμματος...

Για να μη μακρηγορώ: Το εμβολιαστικό πρόγραμμα δεν θα επιταχυνθεί με καταστροφολογικές προφητείες και τεχνητές κι ανακριβείς εξιδανικεύσεις, ούτε με εισαγγελικές ρητορείες προς μία κοινωνία που ένα τμήμα της φοβάται ακόμα και διστάζει. Το κοινό θα πειστεί πολύ περισσότερο από τον έντιμο και απόλυτα διαφανή λόγο ενός Ιψενικού γιατρού, παρά από τις κινδυνώδεις προβολές ενός οργισμένου ειδικού που έχει "κατασκηνώσει" στα media ως εκλεκτός καθημερινών ειδησεογραφικών προγραμμάτων. Στα οποία προγράμματα, παρεμπιπτόντως, ο ακροατής είναι κατά κανόνα λιγότερο σημαντικός από τον σπόνσορα.

Τώρα, το γιατί ο γράφων επιμένει να παρακολουθεί τέτοια προγράμματα, είναι - φοβούμαι - ζήτημα για τους ψυχιάτρους...

Όταν η ανθρώπινη ζωή είναι θέμα στατιστικής...

 Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Το φθινόπωρο του 1944, ο διαβόητος Ναζί και "αρχιτέκτονας" του Ολοκαυτώματος, Άντολφ Άιχμαν, προέβη σε μία από τις κυνικότερες δηλώσεις της Ιστορίας:

Εκατό νεκροί είναι μία τραγωδία. Μερικά εκατομμύρια νεκρών είναι στατιστική!

Λίγοι θα μπορούσαν να προβλέψουν τότε ότι, κάτι λιγότερο από 80 χρόνια αργότερα, την στατιστική λογική του Άιχμαν θα επιβεβαίωνε η ίδια η επιστήμη της Ιατρικής υπό το βάρος μίας ακραίας πανδημικής κρίσης...

Θόρυβος πολύς έχει ξεσπάσει και μεγάλη ανησυχία έχει προκληθεί σχετικά με τις ιδιαίτερα σοβαρές παρενέργειες ενός συγκεκριμένου τύπου εμβολίου κατά του covid-19. Σύμφωνα με διεθνείς στατιστικές (βλ., π.χ., [1]) περίπου 1 άτομο στις 100,000 που χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο εμβόλιο θα αναπτύξει θρομβώσεις, οι οποίες είναι δυνατό να οδηγήσουν σε σοβαρή και μη-αναστρέψιμη αναπηρία. Επί πλέον, 1 στα 5 άτομα που θα υποστούν τις παρενέργειες του εμβολίου, θα πεθάνει. Οι στατιστικές ήδη τείνουν, δυστυχώς, να επαληθευτούν και στη χώρα μας, σε κάποιες περιπτώσεις με ιδιαίτερα τραγικό τρόπο...

Απέναντι στις στατιστικές αυτές παρατίθεται ο ψυχρός πραγματισμός των γιατρών. Για να το θέσουμε απλά, ο προβαλλόμενος αριθμός ανεμβολίαστων θυμάτων λόγω του covid είναι συντριπτικά μεγαλύτερος από εκείνον λόγω του συγκεκριμένου εμβολίου. Άρα, ακόμα και αυτό το εμβόλιο είναι, συγκριτικά, το μη-χείρον ανάμεσα σε δύο δυνητικά κακά.

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων: Ο γράφων είναι ο τελευταίος που θα έθετε σε αμφισβήτηση την σημασία της επιτυχίας του εμβολιαστικού προγράμματος (άλλωστε, έχω και ο ίδιος ενταχθεί σε αυτό). Κατακρίνω, όμως, την επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος από μεγάλη μερίδα γιατρών στη χώρα (δεν θα μιλήσω καν εδώ για τους παντογνώστες δημοσιογράφους των εγχώριων ραδιοτηλεοπτικών μέσων [2]). Όταν το συγκεκριμένο προβληματικό εμβόλιο ήταν το μόνο που διετίθετο, μιλούσαν από του "άμβωνος" των μέσων ενημέρωσης για ένα "απολύτως ασφαλές εμβόλιο", ενώ καταφέρονταν με οργίλο τρόπο και εισαγγελικό ύφος ενάντια σε όσους εναγώνια αναζητούσαν έναν διαφορετικό τύπο εμβολίου. Όταν, τελικά, άνοιξαν και οι λοιπές εμβολιαστικές πλατφόρμες, το ιατρικό "τροπάριο" άλλαξε ξαφνικά σκοπό, συμβουλεύοντας μεγάλα τμήματα του πληθυσμού να στραφούν προς εκείνες.

Η ψυχρότητα και η έλλειψη στοιχειώδους κατανόησης προς (όχι τους λεγόμενους "αρνητές" αλλά) εκείνους που απλά ανησυχούσαν και δίσταζαν, σχεδόν τρομάζει! Επειδή κάποιος κάποτε πρέπει να μιλήσει και προς υπεράσπισή τους, ας το δούμε ως εξής: Όλοι γνωρίζουμε - υπό τις διάφορες εμπορικές παραλλαγές του - ένα παυσίπονο με βάση την παρακεταμόλη. Το χρησιμοποιούν εκατομμύρια άνθρωποι στη χώρα κάθε φορά που τους ταλαιπωρεί ένας πονοκέφαλος ή ένας πυρετός. Είναι ένα καλά ανεκτό και ασφαλές φάρμακο. Σκεφτείτε, τώρα, το εξής απόλυτα φανταστικό σενάριο: Μέσα σε λίγους μήνες από την κυκλοφορία του, το προϊόν εμφανίζει δυνητικά θανατηφόρες παρενέργειες σε ποσοστό 1/100,000 των χρηστών παγκοσμίως. Δεν χρειάζεται, νομίζω, ιδιαίτερη φαντασία για να προβλέψει κάποιος τον πανικό που θα επακολουθούσε στην κοινωνία, την ρητή καταδίκη του φαρμάκου από την ιατρική κοινότητα και την άμεση απόσυρσή του από την κυκλοφορία!

Αναμφίβολα, η προσβολή από covid είναι ασύγκριτα σοβαρότερη υπόθεση από έναν απλό πονοκέφαλο ή έναν πυρετό. Το ρίσκο, επομένως, που εμπεριέχει ακόμα και ένα όχι απόλυτα ασφαλές εμβόλιο είναι αποδεκτό σε συνθήκες πανδημίας. Αυτός που δεν είναι αποδεκτός, εν τούτοις, είναι ο τεχνητός εφησυχασμός του κοινού από τους ειδικούς, αλλά και η εισαγγελική ψυχρότητα των τελευταίων απέναντι σε όσους (και είναι πολλοί) εκφράζουν ανησυχίες μετά τη συσσώρευση πολύ σοβαρών περιστατικών παρενέργειας ενός συγκεκριμένου εμβολίου. Αν θα μας ήταν κατανοητός ο (υποθετικός) πανικός για ένα παυσίπονο, δεν βλέπω γιατί θα έπρεπε να καταδικάσουμε με τόσο πάθος την ανησυχία για ένα εμβόλιο!

Θα το επαναλάβω: Οι αναγνώστες γνωρίζουν πολύ καλά τις θέσεις που έχουμε πάρει ενάντια στους αρνητές της πανδημίας και των μέτρων που αυτή κατέστησε αναγκαία. (Αν είχα την δύναμη να το πράξω, θα αφαιρούσα δίχως δεύτερη σκέψη την έδρα από γνωστό γραφικό καθηγητή φαρμακολογίας σε πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης!) Ακόμα, θεωρούμε τον μαζικό εμβολιασμό ως τη μόνη λύση που θα μας απαλλάξει από αυτόν τον παγκόσμιο εφιάλτη.

Επειδή, όμως, ο σκοπός δεν αγιάζει πάντοτε τα μέσα, ας είναι οι επιστήμονες απόλυτα ειλικρινείς και κατανοητικοί απέναντι στο κοινό, χωρίς την από καθέδρας υψιπετή αντιμετώπισή του, κι ας χαμηλώσουν λίγο τους τόνους της κριτικής σε όσους "το σκέφτονται" ακόμα. Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, ίσως έτσι οι πρώτοι πείσουν ευκολότερα τους τελευταίους να περάσουν από τη σκέψη στην πράξη!

[1] https://www2.hse.ie/screening-and-vaccinations/covid-19-vaccine/astrazeneca/safety/

[2] http://costaspap.blogspot.com/2021/04/blog-post.html

Ψευδο-επιστήμη και συνωμοσιολογία στην υπηρεσία του COVID-19

Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Ένα Σάββατο απόγευμα, εκεί προς τα τέλη Σεπτέμβρη, έλαβα ένα email από καλή φίλη νομικό. Με ενημέρωνε ότι στη γνωστή διαδικτυακή πλατφόρμα YouTube μεταδιδόταν ζωντανά ένα «διεθνές διεπιστημονικό συνέδριο» για την πανδημία, στέλνοντάς μου και το σχετικό link. Δεν άντεξα στον πειρασμό, και μπήκα...

Το «συνέδριο» – διοργανωμένο από Έλληνες επιστήμονες και με τη συμμετοχή ξένων προσκεκλημένων – κράτησε ώρες, ενώ συνεχίστηκε και την επόμενη μέρα. Ένα μέρος (όσο πρόλαβα και όσο άντεξα) το παρακολούθησα «ζωντανά», ενώ κάποια αποσπάσματα τα είδα (ή ξαναείδα) αργότερα, βιντεοσκοπημένα.

Υπό κανονικές συνθήκες δεν θα τολμούσα να αξιολογήσω επιστημονικά τα όσα άκουσα από Έλληνες και ξένους (υποτιθέμενα) «ειδικούς». Εξ άλλου, δεν διαθέτω τις σχετικές ιατρικές γνώσεις (κι ας ισχυριζόμαστε κάποιες φορές εμείς οι Φυσικοί ότι «τα ξέρουμε όλα»!). Η επιστημονική αξιολόγηση δεν άργησε να έρθει από πραγματικούς ειδικούς(*) και ήταν καταπέλτης για το διήμερο ψευδο-επιστήμης που παρέλασε από τις οθόνες των υπολογιστών μας. Σε ό,τι με αφορά, θα μιλήσω σαν απλός χρήστης του διαδικτυακού μέσου που άκουσε πράγματα που του φάνηκαν εξωφρενικά – αν όχι και ύποπτα...

Ήταν προφανές ότι βασικός σκοπός του συνεδρίου ήταν να προβάλει τις απόψεις των «ειδικών» που ανήκουν στη σχολή σκέψης η οποία αμφισβητεί τις διαστάσεις του προβλήματος της πανδημίας, έτσι όπως αυτές περιγράφονται από την συντριπτική πλειοψηφία των γιατρών παγκοσμίως, από το σύνολο, σχεδόν, των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων, και από το μεγαλύτερο μέρος του διεθνούς Τύπου.

Ούτε λίγο - ούτε πολύ, πληροφορηθήκαμε ότι ο θόρυβος γύρω από έναν «σχετικά ακίνδυνο ιό» και μία «λάιτ κατάσταση» (οι εκφράσεις ακούστηκαν από Έλληνα καθηγητή πανεπιστημίου) προέρχεται από σκόπιμη μεγαλοποίηση ενός διαχειρίσιμου προβλήματος, και διακινείται από κάποια σκοτεινά κέντρα με σκοπό την χειραγώγηση του κοινωνικού συνόλου και την κερδοσκοπία εις βάρος του. Φυσικά, στην υποτιθέμενη «συνωμοσία» πρωτοστατούν οι φαρμακευτικές εταιρείες που επιδίδονται στην παρασκευή του εμβολίου (από ξένο προσκεκλημένο ακούστηκαν εκφράσεις όπως «οργανωμένο έγκλημα» και «εγκληματικά συνδικάτα»).

Ακούσαμε ότι το πρόβλημα της πανδημίας είναι, κατά βάση, πολιτικό κατασκεύασμα και όχι πραγματικός επιδημιολογικός εφιάλτης που θέτει σε συναγερμό ολόκληρη την επιστημονική κοινότητα. Διακινήθηκε, επίσης, η γνωστή άποψη σύμφωνα με την οποία τα μέτρα πρόληψης ενάντια στη μετάδοση της επιδημίας παραβιάζουν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και, ως εκ τούτου, είναι κοινωνικά απαράδεκτα.

Εντύπωση προκάλεσε η εμφατικά διατυπωμένη θέση ότι ο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης της κατάστασης δεν είναι η λήψη προληπτικών μέτρων αλλά η ενίσχυση του συστήματος υγείας ώστε να εξυπηρετεί αυτούς που ήδη έχουν νοσήσει. Με άλλα λόγια, προσπερνούμε το ζήτημα της πρόληψης (για την οποία ελάχιστα, γενικά, ειπώθηκαν) και ρίχνουμε όλο το βάρος στη θεραπεία!

Ειδική προσπάθεια καταβλήθηκε για την αποδόμηση των μέτρων που αφορούν στην προστασία των παιδιών. Ακούσαμε ότι η χρήση της μάσκας, η οποία έχει ως βαθύτερο στόχο την «απο-κοινωνικοποίηση» και την «απομόνωση» των παιδιών σύμφωνα με τις επιταγές κάποιων σκοτεινών διεθνών «κέντρων», θα αφήσει δυσεπούλωτα τραύματα στους παιδικούς ψυχισμούς ενώ ελάχιστη προστασία θα προσφέρει.

Το πιο εντυπωσιακό: Ο ίδιος ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας «ψεύδεται συνειδητά» και «διασπείρει τον τρόμο» ισχυριζόμενος ότι ο ιός είναι (δήθεν) εξαιρετικά μεταδοτικός και θανατηφόρος! Εκπρόσωπος άνομων συμφερόντων και μέρος διεθνούς συνωμοσίας και ο Π.Ο.Υ., λοιπόν...

Σε ό,τι αφορά τις πυρηνικές του θέσεις, το «συνέδριο» δεν πρωτοτύπησε. Απόψεις που αμφισβητούν το μέγεθος της πανδημίας και την αναγκαιότητα λήψης περιοριστικών μέτρων έχουν ήδη διακινηθεί αρκετά από αδαείς στις γνωστές διαδικτυακές πλατφόρμες. Η βαριά σφραγίδα της ίδιας της επιστήμης, όμως, δημιουργεί ένα ξεχωριστό πρόβλημα σε μία πολιτεία που μάχεται απεγνωσμένα να αποτρέψει ανεξέλεγκτες επιδημιολογικές καταστάσεις με δυνητικά εφιαλτικές συνέπειες για το κοινωνικό σύνολο.

Σχετικά πρόσφατα είναι τα περιστατικά βίας εις βάρος εκπαιδευτικών, από γονείς μαθητών που επέμεναν να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο χωρίς τα αναγκαία μέτρα προστασίας. Τώρα οι γονείς θα μπορούν να επικαλούνται την «επιστήμη» ως ελαφρυντικό για την όποια μελλοντική πράξη απείθειας, ακόμα και βιαιοπραγίας!

Το ίδιο θα την επικαλούνται και οι κάθε λογής «ατρόμητοι επαναστάτες» που συναθροίζονται ανέμελα και χωρίς καν τα στοιχειώδη μέτρα προστασίας σε κέντρα διασκεδάσεως, σε πλατείες, σε πορείες και (ναι) σε ναούς.

Η πραγματική επιστήμη έχει χρέος να επαγρυπνεί και να ενημερώνει έγκαιρα και υπεύθυνα τους πολίτες. Και η πολιτεία θα πρέπει να βρει, επιτέλους, τον τρόπο (αν όχι και την θέληση καθαυτή) να επιβάλει την τήρηση των μέτρων που η ίδια μεγαλοφώνως εξαγγέλλει. Αλλιώς, το «δεύτερο κύμα» της πανδημίας θα γίνει τσουνάμι που θα μας καταπιεί όλους. Χωρίς να κάνει διακρίσεις ανάμεσα σε συμμορφωμένους και «επαναστάτες», ή σε πραγματιστές και «συνωμοσιολολογούντες»...

(*) https://www.ellinikahoaxes.gr/2020/09/28/greek-covid-19-multidisciplinary-convention-pseudoscience/

Μερικά ερωτήματα για τους "επαναστάτες" της μάσκας

Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Από ανάρτηση παλιού μαθητή μου στο Facebook, είδα πρόσφατα ένα video με απόσπασμα από δελτίο ειδήσεων μεγάλου καναλιού, το οποίο (δελτίο) παρουσιάζει γνωστός δημοσιογράφος της τηλεόρασης. Σε αυτό εμφανιζόταν κάποιος γιατρός ο οποίος, με μάλλον επαναστατικό ύφος, επιχείρησε να αποδομήσει το "παραμύθι για τη χρήση της μάσκας" - ή κάπως έτσι, με βάση το ενθουσιώδες εισαγωγικό σχόλιο του μαθητή μου.

Από όσα ανέφερε ο γιατρός, δύο πράγματα σημείωσα ιδιαίτερα:

- Μάσκες δεν πρέπει να φορούν οι υγιείς αλλά μόνο όσοι νοσούν.

- Δεν υπάρχει κανένας λόγος να φορούν μάσκα τα μικρά παιδιά.

Ας πάμε στο πρώτο ζήτημα. Είναι φανερό ότι υπάρχει κάποια σύγχυση ανάμεσα στις έννοιες "υγιής" (με την σημασία, εν προκειμένω, ότι δεν έχει μολυνθεί από τον ιό) και "ασυμπτωματικός". Πώς γνωρίζει κάποιος με βεβαιότητα ότι είναι "υγιής" αν πρώτα δεν κάνει το σχετικό τεστ; Όμως, κανείς δεν μπαίνει αφ' εαυτού του στην διαδικασία του τεστ αν δεν έχει εμφανίσει κάποια ύποπτα συμπτώματα. Έτσι, είναι πιθανό κάποιος να έχει μολυνθεί αλλά, στην απουσία συμπτωμάτων, να μην το γνωρίζει. Κι αυτός, με τη σειρά του, μπορεί να μολύνει άλλα άτομα, μεταξύ αυτών και κάποια ανήκοντα σε ευπαθείς ομάδες. Με αποτέλεσμα δυνητικά μοιραίο για εκείνα...

Τα παιδιά, δυστυχώς, δεν εξαιρούνται από τους πιο πάνω προβληματισμούς. Αντίθετα, σχετίζονται ακόμα περισσότερο με αυτούς! Καταρχάς, ένα παιδί που έχει μολυνθεί έχει ακόμα περισσότερες πιθανότητες να είναι ασυμπτωματικό, σε σχέση με έναν ενήλικο. Επίσης, λόγω την μεγάλης αλληλεπιδραστικής κινητικότητάς τους, τα παιδιά έχουν αυξημένες δυνατότητες μετάδοσης του ιού σε χώρους όπου συνυπάρχουν. Και, φυσικά, γυρνώντας στο σπίτι το παιδί θα έρθει σε επαφή με ενήλικα άτομα, κάποια εκ των οποίων ίσως ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται...

Σε ό,τι αφορά, τώρα, την θεωρία ότι "η μάσκα δεν προστατεύει τους πράγματι υγιείς" από πιθανή μόλυνση, δεν μπορώ να έχω άποψη αφού δεν διαθέτω τις απαραίτητες επιστημονικές γνώσεις. Αυτή είναι μία ιδέα που διακινήθηκε κατά τις αρχικές φάσεις της πανδημίας (ακόμα και από τον ίδιο τον Σωτήρη Τσιόδρα). Αργότερα έσκασε το μυστικό: Αφού οι πολίτες βρίσκονταν τότε δια νόμου έγκλειστοι στα σπίτια τους, δεν υπήρχε σοβαρός λόγος να στερούν από την αγορά τις λιγοστές μάσκες που ήταν διαθέσιμες κι απόλυτα αναγκαίες για την προστασία του νοσηλευτικού προσωπικού. Αργότερα, όταν οι άνθρωποι βγήκαν από τα σπίτια τους και η αγορά πλημμύρισε από μάσκες, η ιατρική άποψη για την προστασία που προσφέρει η μάσκα σε υγιείς, "αναθεωρήθηκε"...

Τελειώνοντας, καλό θα ήταν οι επιστήμονες, και δη οι γιατροί, να απευθύνονται στο κοινό με νηφαλιότητα και όχι με επαναστατική οργή. Ας αφήσουν το σχετικό ύφος στους πολιτικούς! Όσο για τους παλιούς μαθητές μου, ιδιαίτερα εκείνους που έχουν παιδιά, ας μην "τσιμπούν" εύκολα σε στομφώδεις μειοψηφικές ρητορείες. Τουλάχιστον, ας συζητήσουν πρώτα με τον οικογενειακό γιατρό ή τον παιδίατρό τους.