Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου
Αν και έχουν περάσει κάτι... αιώνες από τότε, θυμάμαι έντονα ένα course μουσικής ανάλυσης που είχα πάρει στο αμερικανικό πανεπιστήμιο όπου έκανα τις μεταπτυχιακές σπουδές μου στη Φυσική. Καθώς την εποχή εκείνη δεν υπήρχε ακόμα το CD, ο καθηγητής είχε πάντα στην αίθουσα ένα μικρό ηλεκτρικό πικάπ και τους δίσκους που θα χρειαζόταν για το μάθημα της ημέρας. Έχω ακόμα στο μυαλό μου την απογοήτευση που ένιωσα κάποια φορά, όταν ο δίσκος σταμάτησε ξαφνικά να παίζει τη στιγμή ακριβώς που είχα απορροφηθεί απόλυτα από τους μαγικούς ήχους μιας συμφωνίας του Μπραμς. Όμως, δεν γινόταν αλλιώς. Ο λόγος για τον οποίο ο σεβάσμιος κύριος Νόργκρεν έβαζε Μπραμς στην τάξη δεν ήταν να απολαύσουμε το μεγαλείο των ήχων αλλά να αναλύσουμε τη φόρμα και να συζητήσουμε την ανάπτυξη των μουσικών θεμάτων. Κι αυτό απαιτούσε αποσπασματική ακρόαση με κάμποσες ενδιάμεσες διακοπές...
Έχω τη βάσιμη υποψία ότι ένας–δύο παραγωγοί προγράμματος εκεί στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας έχουν ως ανεκπλήρωτο όνειρο και κρυφό απωθημένο να διδάξουν μουσικολογία για προχωρημένους σπουδαστές σε κάποιο πανεπιστήμιο. Αυτό, τουλάχιστον, υποδηλώνει το ύφος των εκπομπών τους, οι οποίες μοιάζουν να απευθύνονται κατά κύριο λόγο σε ένα κοινό που ήδη κατέχει τα βαθιά μυστικά της μουσικής, και πολύ λιγότερο σε ένα κοινό που δεν τα γνωρίζει μα διψά να μάθει κάτι περισσότερο γι’ αυτή την τέχνη.
Οι εν λόγω παραγωγοί δείχνουν να σνομπάρουν την ιδέα ότι ο μέσος ακροατής του «Τρίτου» επιζητά, πάνω απ’ όλα, την απόλαυση της μουσικής και δεν συντονίζεται στον σταθμό προσδοκώντας να παρακολουθήσει ένα αφ’ υψηλού μάθημα μουσικής ανάλυσης για ειδικούς. Και μάλιστα, με χρήση ακατάληπτων – για εκείνον – τεχνικών όρων που ουδέποτε επεξηγούνται.
Έτσι, οι παραγωγοί αυτοί εφαρμόζουν την ενοχλητική, για τον ακροατή, πρακτική να διακόπτουν τη ροή ενός μουσικού έργου για να παρεμβάλουν τεχνικά σχόλια (συχνά διανθισμένα με φιλολογίζουσες μεγαλοστομίες που προδίδουν ραδιοφωνικό ναρκισσισμό), καταστρέφοντας με τον τρόπο αυτό την ψυχολογική συνέχεια που επιθυμεί να επιτύχει ο συνθέτης.
Είναι, ασφαλώς, ευπρόσδεκτη (προσωπικά, θα έλεγα αναγκαία) η ύπαρξη συνοδευτικών σχολίων για κάθε μουσικό έργο που παρουσιάζεται στο «Τρίτο». Οι σχολιασμοί, όμως, οσοδήποτε τεχνικοί, καλό είναι να παρατίθενται συνολικά πριν από την έναρξη της ακρόασης. Μετά, το έργο θα πρέπει να παραδίδεται ενιαίο και αδιάσπαστο στον ακροατή για να το απολαύσει μέσα στη φυσική του συνέχεια. Γιατί, η τεχνική υπάρχει για να υπηρετεί την Τέχνη. Σκοπός της Τέχνης, όμως, δεν είναι απλά και μόνο να δικαιώνει την ύπαρξη της τεχνικής!
Πριν κλείσω τούτο το σημείωμα, και εν είδει κοντράστ στις παραπάνω θέσεις, θα ήθελα να αναφέρω μερικούς παραγωγούς προγράμματος στο «Τρίτο» τους οποίους εκτιμώ ιδιαίτερα:
– Τον Μάρκο Μωυσίδη, που η κατανυκτική χροιά της εκφοράς του λόγου του αναδεικνύει ακόμα περισσότερο την καλλιτεχνική αξία των μουσικών επιλογών του...
– Την Κάτια Καλλιτσουνάκη, μέσα από τις εκπομπές της οποίας γνωρίσαμε και αγαπήσαμε συνθέτες που δεν είχαμε καν ακουστά...
– Την Τζουλιέτα Καρόρη, που αποδεικνύει σε κάθε της εκπομπή ότι ο λεγόμενος «σκοτεινός Μεσαίωνας» δεν ήταν, τελικά, και τόσο σκοτεινός...
– Τον Μπάμπη Καβροχωριανό, που, χωρίς να φιλολογίζει, μας ξεναγεί στις ωραιότερες σελίδες της μουσικής φιλολογίας...
– Τον Γιάννη Φίλια, που με τις λόγιες και πρωτότυπες αναλύσεις του οδηγεί τον ακροατή σε καινούργια σαγηνευτικά μονοπάτια της όπερας...
– Τον υπέροχο Δαυίδ Ναχμία, που κατορθώνει με τρόπο μοναδικό να αναδείξει την ανθρώπινη διάσταση των «ιερών τεράτων» της Τέχνης και της διανόησης στη χώρα μας...
(Θα μπορούσα να περιλάβω στη λίστα και τον Ιλάν, αν το Τρίτο Πρόγραμμα είχε επιδείξει την στοιχειώδη σωφροσύνη να τον κρατήσει στις τάξεις του.)
Όμως, υπάρχουν εξαιρετικοί παραγωγοί προγράμματος κλασικής μουσικής και εκτός «Τρίτου». Ξεχωρίζω ανάμεσά τους την Λίλλυ Καρατζαφέρη με τις «Παρτιτούρες» της στον «Αθήνα 9.84». Θαρρείς ότι παίρνει τον ακροατή από το χέρι για να του δείξει την ομορφιά της μουσικής. Έτσι απλά!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου