ΤΟ ΒΗΜΑ - Η Πέμπτη Συμφωνία μάς δείχνει το δρόμο!

Στο «Δυο δεκάρες η οκά», στου Κουκάκη (με ήτα!), τα άλλα τραπέζια εκείνη την ώρα ήταν άδεια. Έτσι, τα μουσικά ακούσματα στην ταβέρνα ήταν προσαρμοσμένα στις «λόξες» του μοναδικού πελάτη. Τα μεγάφωνα έπαιζαν κλασική. Κάποια στιγμή, ακούστηκαν οι ήχοι από την Πέμπτη Συμφωνία. Αν και την είχα ακούσει εκατοντάδες φορές, ήταν και πάλι σαν να την άκουγα για πρώτη! Πάντα φρέσκια κι ανανεωμένη, κάθε φορά αποκαλύπτοντας καινούργια μυστικά της, έτσι όπως αρμόζει σε ένα αθάνατο έργο τέχνης...

Όπως ίσως γνωρίζουμε, ο Τιτάνας έγραψε συνολικά εννέα συμφωνίες. Οι περισσότεροι μουσικολόγοι συμφωνούν πως η Ένατη άλλαξε για πάντα την πορεία της μουσικής σκέψης, ανοίγοντας το δρόμο για τον Σούμπερτ, τον Μπερλιόζ, τον Μπρούκνερ, τον Μάλερ, ακόμα και τον Βάγκνερ. Και όμως, με την Πέμπτη του Συμφωνία ο Μπετόβεν πέτυχε το απόλυτο στη συμφωνική γραφή: μια τέλεια κυκλική φόρμα, σχεδόν μονοθεματική, βασισμένη σε ένα μοναδικό ρυθμικό θέμα της μορφής (3+1) το οποίο επαναλαμβάνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου, μεταμφιεσμένο όμως επιδέξια με τόσους τρόπους που θα απαιτούνταν άπειρες ακροάσεις για να αναγνωριστεί απόλυτα η μορφή του παντού! Και κάθε νέα ακρόαση φανερώνει και μία ακόμα κρυφή παρουσία του...

Καθώς φιλοσοφούσα πάνω στην «Πέμπτη», είδα ξαφνικά το βαθύτερο νόημά της σε συσχετισμό με την εθνική μας κρίση. Οι (3+1) νότες, που ηχούν αρχικά σαν χτυπήματα της μοίρας στην πόρτα, αφού διαγράψουν μια ηρωική πορεία συνεχούς μετασχηματισμού καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου καταλήγουν στον τελικό θρίαμβο της ανθρώπινης θέλησης πάνω στο πεπρωμένο. Μπορεί άραγε η λυτρωτική αυτή πορεία να περιγράφει εξίσου τη μοίρα ενός ολόκληρου λαού;

Πιστεύω πως ναι, αν αποφασίσουμε πως η μοίρα μας βρίσκεται, τελικά, στα δικά μας χέρια, όχι στα χέρια αυτών που συγκυριακά μας βοηθούν να σταθούμε στα πόδια μας. Όσο ουτοπικό κι αν ακούγεται αυτό τη στιγμή που βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή της συμφωνίας, με τους (3+1) χτύπους του πεπρωμένου στην πόρτα ν’ ακούγονται βαριοί και απειλητικοί! Όμως, οι λαοί που θέλουν να ζήσουν φτιάχνουν μόνοι τους τα δικά τους πεπρωμένα. Σαν τους Τιτάνες που συνθέτουν τις δικές τους συμφωνίες!

Έφευγα απ’ την ταβέρνα τη στιγμή ακριβώς που το μέχρις εξαντλήσεως επίμονο μότο των (3+1) χτυπημάτων έδινε τη θέση του στην τελική θριαμβευτική coda του φινάλε. Ο Τόνι υποσχέθηκε πρόθυμα να μου αντιγράψει το –ελεύθερο πνευματικών δικαιωμάτων– CD...

ΤΟ ΒΗΜΑ