Λίγες σκέψεις με αφορμή την επέτειο ενός εγκλήματος για το οποίο δεν υπήρξε ποτέ τιμωρία...
Γράφει ο Κώστας Παπαχρήστου
Όσο κι αν βασανίζω τη σκέψη μου, νιώθω αδύναμος να κατανοήσω τα Ολοκαυτώματα. Μεγάλα ή μικρά, από αιμοσταγείς παρανοϊκούς δικτάτορες ή από μικρούς κι ασήμαντους - αλλά εξίσου διεστραμμένους - φανατικούς που νομίζουν ότι, δολοφονώντας όσους δεν ασπάζονται την "ιδεολογία" τους, κάνουν "επανάσταση"...
Τα Ολοκαυτώματα έχουν μέσα τους κάτι το μεταφυσικό που τα τοποθετεί έξω από τη λογική του καθημερινού ανθρώπου. Αλλά, ακόμα και από τη λογική των ίδιων των σοφών. Μιλώντας για το ναζιστικό έγκλημα των 6 εκατομμυρίων, ο φιλόσοφος και θεολόγος Emil Fackenheim έχει πει ότι ήταν "ένα φαινόμενο έξω από τα ανθρώπινα μέτρα, του οποίου το νόημα δεν πρέπει να αναζητήσουμε στην Ιστορία ή την Κοινωνιολογία αλλά στη Θεολογία, αφού η εξήγησή του – αν υπάρχει – μπορεί να είναι γνωστή μόνο στον Θεό" [1,2].
Με επίγνωση ότι ο συσχετισμός δύο απόλυτα μη-συγκρίσιμων εγκλημάτων θα μπορούσε - δικαίως - να θεωρηθεί ανόσιος, κάνω την υπόθεση ότι σε ανάλογο συμπέρασμα θα καταλήξουν οι φιλόσοφοι του μέλλοντος (αν το είδος αυτό υπάρχει ακόμα) προσπαθώντας να κατανοήσουν το έγκλημα στη Marfin, που στιγμάτισε ανεξίτηλα μία κοινωνική διαμαρτυρία στις 5 Μαΐου του 2010. Τρεις νέοι άνθρωποι και ένα αγέννητο μωρό κάηκαν ζωντανοί, πέφτοντας θύματα ενός παρανοϊκού μίσους που ξεπερνά ακόμα και αυτά τα ακρότατα του "πολιτικού" ακτιβισμού και εισέρχεται στον μυστηριακό κόσμο του απόλυτου Κακού. Ενός Κακού που τεντώνει τόσο πολύ τα ιδεολογικά άκρα ώστε να τα κάνει να συναντηθούν, έτσι που η διαστροφή του ναζισμού [3] να μη διαφέρει, τελικά, σε τίποτα από εκείνη όσων δηλώνουν φανατικά πολέμιοί του!
Οι δολοφόνοι της Marfin δεν τιμωρήθηκαν ποτέ, γι' αυτούς δεν υπήρξε (ούτε, δυστυχώς, θα υπάρξει) "Νυρεμβέργη". Κι όσοι αρνήθηκαν να κρατήσουν ξεκάθαρες ηθικές αποστάσεις από εκείνους ανταμείφθηκαν ακόμα και με κορυφαία πολιτικά αξιώματα, από έναν λαό που από την αρχή της Ιστορίας του έχει μάθει να αναζητά εχθρούς προκειμένου να υπάρχει. Και, σαν να μην έφταναν οι εξωτερικοί εχθροί - αληθινοί ή επινοημένοι - φρόντιζε πάντα να διχάζεται ώστε οι μισοί να εχθρεύονται τους άλλους μισούς...
Οι νεκροί της Marfin δεν θα βρουν ποτέ δικαίωση. Ας ευχηθούμε, τουλάχιστον, η θυσία τους να μην ξεχαστεί και - γιατί όχι; - να μην πάει χαμένη, σε έναν τόπο όπου η πολιτική αντιπαράθεση έχει συχνά οδηγήσει σε εθνικές τραγωδίες.
Τα Ολοκαυτώματα έχουν μέσα τους κάτι το μεταφυσικό που τα τοποθετεί έξω από τη λογική του καθημερινού ανθρώπου. Αλλά, ακόμα και από τη λογική των ίδιων των σοφών. Μιλώντας για το ναζιστικό έγκλημα των 6 εκατομμυρίων, ο φιλόσοφος και θεολόγος Emil Fackenheim έχει πει ότι ήταν "ένα φαινόμενο έξω από τα ανθρώπινα μέτρα, του οποίου το νόημα δεν πρέπει να αναζητήσουμε στην Ιστορία ή την Κοινωνιολογία αλλά στη Θεολογία, αφού η εξήγησή του – αν υπάρχει – μπορεί να είναι γνωστή μόνο στον Θεό" [1,2].
Με επίγνωση ότι ο συσχετισμός δύο απόλυτα μη-συγκρίσιμων εγκλημάτων θα μπορούσε - δικαίως - να θεωρηθεί ανόσιος, κάνω την υπόθεση ότι σε ανάλογο συμπέρασμα θα καταλήξουν οι φιλόσοφοι του μέλλοντος (αν το είδος αυτό υπάρχει ακόμα) προσπαθώντας να κατανοήσουν το έγκλημα στη Marfin, που στιγμάτισε ανεξίτηλα μία κοινωνική διαμαρτυρία στις 5 Μαΐου του 2010. Τρεις νέοι άνθρωποι και ένα αγέννητο μωρό κάηκαν ζωντανοί, πέφτοντας θύματα ενός παρανοϊκού μίσους που ξεπερνά ακόμα και αυτά τα ακρότατα του "πολιτικού" ακτιβισμού και εισέρχεται στον μυστηριακό κόσμο του απόλυτου Κακού. Ενός Κακού που τεντώνει τόσο πολύ τα ιδεολογικά άκρα ώστε να τα κάνει να συναντηθούν, έτσι που η διαστροφή του ναζισμού [3] να μη διαφέρει, τελικά, σε τίποτα από εκείνη όσων δηλώνουν φανατικά πολέμιοί του!
Οι δολοφόνοι της Marfin δεν τιμωρήθηκαν ποτέ, γι' αυτούς δεν υπήρξε (ούτε, δυστυχώς, θα υπάρξει) "Νυρεμβέργη". Κι όσοι αρνήθηκαν να κρατήσουν ξεκάθαρες ηθικές αποστάσεις από εκείνους ανταμείφθηκαν ακόμα και με κορυφαία πολιτικά αξιώματα, από έναν λαό που από την αρχή της Ιστορίας του έχει μάθει να αναζητά εχθρούς προκειμένου να υπάρχει. Και, σαν να μην έφταναν οι εξωτερικοί εχθροί - αληθινοί ή επινοημένοι - φρόντιζε πάντα να διχάζεται ώστε οι μισοί να εχθρεύονται τους άλλους μισούς...
Οι νεκροί της Marfin δεν θα βρουν ποτέ δικαίωση. Ας ευχηθούμε, τουλάχιστον, η θυσία τους να μην ξεχαστεί και - γιατί όχι; - να μην πάει χαμένη, σε έναν τόπο όπου η πολιτική αντιπαράθεση έχει συχνά οδηγήσει σε εθνικές τραγωδίες.
Και, έναν τόπο όπου ακόμα και η καταμέτρηση νεκρών γίνεται εργαλείο πολιτικής. Με όποιον τρόπο κι αν πέθαναν: από δασική πυρκαγιά, σιδηροδρομικό δυστύχημα, ή πανδημία...
[1] Ron Rosenbaum, Ερμηνεύοντας τον Χίτλερ, Κεφ. 16 (Εκδόσεις Κέδρος, 2001).
[2] Κ. Παπαχρήστου, Ο Χίτλερ και η φιλοσοφική θεώρηση του Κακού (ΤΟ ΒΗΜΑ, 2016).
[3] Κ. Παπαχρήστου, Ο Ναζισμός και το "εύσημο" του Κακού (ΤΟ ΒΗΜΑ, 2023).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου