Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου
Θα παραφράσω ασεβώς τον Σεφέρη: Όπου κι αν περιηγηθώ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με πληγώνουν!
Γνωρίζω ότι ανήκει στη σφαίρα του αδιανόητου, όμως ας το προβάλουμε απλά σαν σενάριο της πιο διαστροφικής κινηματογραφικής φαντασίας: Μία ομάδα νεοναζί καθηγητών Ιστορίας – από τους διαβόητους «αρνητές» του Ολοκαυτώματος – επιχειρεί να ελαφρύνει τον κατάλογο των εγκλημάτων του καθεστώτος του Χίτλερ. Ξεκινούν, λοιπόν, μία επίπονη έρευνα με στόχο την συλλογή στοιχείων για την κατάσταση της υγείας όσων πέθαναν στους θαλάμους των αερίων ή στις τάφρους των σοβιετικών επαρχιών.
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι τα δύο τρίτα των θυμάτων έπασχαν από σοβαρά και εν δυνάμει θανατηφόρα υποκείμενα νοσήματα. Κάποιοι ηλικιωμένοι, μάλιστα, είχαν ήδη λιγοστό χρόνο ζωής μπροστά τους όταν έφτασαν στο Άουσβιτς. Οι ερευνητές, λοιπόν, καταλήγουν θριαμβευτικά στο συμπέρασμα ότι τα θύματα του Ολοκαυτώματος δεν ήταν έξι εκατομμύρια, «όπως μας λένε σήμερα», αλλά μόλις δύο εκατομμύρια. Ε, ας πάψουμε να στοχεύουμε τον Χίτλερ, ο Στάλιν σκότωσε ακόμα περισσότερους!
Ηθικό δίδαγμα: Αν δολοφονήσεις κάποιον που υποφέρει από σοβαρά προβλήματα υγείας, είναι σαν να μην τον σκότωσες καν, και κανένα δικαστήριο δεν πρέπει να σε καταδικάσει. Ο άνθρωπος αυτός ούτως ή άλλως θα πέθαινε σύντομα από φυσικά αίτια!
Τον αριθμό των δύο εκατομμυρίων του φανταστικού σεναρίου δεν τον επέλεξα τυχαία. Άκουσα πρόσφατα σε επίσημη ενημέρωση ότι τόσους και πλέον ανθρώπους έχει ήδη σκοτώσει η πανδημία του Covid-19. Με βάση τα ιατρικά δεδομένα, ένα σεβαστό ποσοστό από τα θύματα της πανδημίας έπασχε από κάποια λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά υποκείμενα νοσήματα, τα οποία κατέστησαν τους πάσχοντες περισσότερο ευάλωτους στον Covid. Εν τούτοις – και αυτό είναι που έχει σημασία – ο ίδιος ο Covid ήταν που πάτησε τη σκανδάλη σκοτώνοντας τα θύματά του. Τα οποία ουδείς δύναται να γνωρίζει πόσο θα μπορούσαν να ζήσουν ακόμα...
Ξαναγυρνώ στην παράφραση του Σεφέρη. Αναμφίβολα, τα social media είναι ένα (συχνά αναγκαίο) υποκατάστατο κοινωνικής ζωής. Η απουσία, μάλιστα, δια ζώσης επικοινωνίας διευκολύνει κάποιες φορές την εξωτερίκευση των πιο σκοτεινών σκέψεων και συναισθημάτων. Την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης τα media ήταν πλημμυρισμένα από την δηλητηριώδη οργή των «αντι-μνημονιακών», των «αντισυστημικών» και των αντιευρωπαϊκών δραχμιστών του δόγματος της μοναχικής πορείας της Ελλάδας στον γκρεμό. Φτάσαμε να διαβάσουμε εκφράσεις του επιπέδου «να πεθάνετε όλοι, ρε!» για όσους χλευάζονταν συλλήβδην ως «μενουμευρώπη». Φυσικά, υπήρξαν και πιο «σοφιστικέ», πιο ευπρεπείς χλευασμοί από ανθρώπους κάποιου επιπέδου. Τα εκφραστικά μέσα, εν τούτοις, δεν αναιρούν το υποκείμενο νόημα. Η ευπρέπεια του λόγου δεν ακυρώνει το πνεύμα και την ουσία του (ας μην ξεχνούμε ότι υπήρξαν και διανοούμενοι Ναζί...).
Ελάχιστη κατάπληξη προκαλεί το γεγονός ότι μεγάλο μέρος των πρώην αντι-μνημονιακών έχει περάσει τώρα στο στρατόπεδο των αρνητών της πανδημίας, ο θόρυβος γύρω από την οποία – κατά το σχετικό αφήγημα – είναι αποτέλεσμα σκόπιμης, κερδοσκοπικής μεγαλοποίησης μίας εύκολα διαχειρίσιμης και όχι τόσο θανατηφόρας υγειονομικής κατάστασης. Τη φορά αυτή εχθρός της κοινωνίας δεν είναι κάποιο μνημόνιο αλλά η επιβολή περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της «υποτιθέμενης» πανδημίας.
Και το φρικιαστικό κινηματογραφικό σενάριο των νεοναζί καθηγητών αποκτά τώρα αληθινή υπόσταση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Μας αναφέρουν κάποια εκατομμύρια θυμάτων του Covid, δεν μας λένε όμως πόσα από αυτά τα θύματα είχαν υποκείμενα νοσήματα», διαβάζω σε αναρτήσεις φίλων. Το συμπέρασμα προφανές: τους ανθρώπους δεν τους σκότωσε, τελικά, η πανδημία αλλά τα προβλήματα υγείας που κουβαλούσαν. Ούτως ή άλλως θα πέθαιναν. Ο Covid απλά έβαλε την τελευταία πινελιά στον καμβά της ζωής!
Την βαθιά ρατσιστική αυτή επιχειρηματολογία έχουν ασπαστεί ακόμα και άτομα με υψηλό επίπεδο μόρφωσης και διανόησης. Σε ανάρτησή του στο Facebook, φίλος και εξαίρετος νομικός παρέθετε με μάλλον ειρωνική διάθεση τον κατάλογο των νοσημάτων από τα οποία υπέφερε γνωστός δημοσιογράφος της αμερικανικής τηλεόρασης, ο οποίος έφυγε πρόσφατα από τη ζωή χτυπημένος από τον Covid. Άρα, συμπέρανε γενικεύοντας ο φίλος, ας μη μας τα παραφουσκώνουν οι ειδικοί όταν μιλούν για τα θύματα της πανδημίας. Από τα δύο εκατομμύρια του παγκόσμιου πανδημικού ολοκαυτώματος θα πρέπει να εξαιρέσουμε εκείνους που είχε έρθει η ώρα τους να πεθάνουν, αφού ήταν ηλικιωμένοι ή άρρωστοι! Ομολογώ ότι η ανάρτηση με σόκαρε, περισσότερο από όταν ο ίδιος αυτός φίλος οραματιζόταν την διάλυση της Ενωμένης Ευρώπης και την εθνικά υπερήφανη «Ελλάδα της δραχμής»...
Όμως, για να κάνω και τον δικηγόρο του... δικηγόρου (δεν θα το διατυπώσω κατά τον συνήθη τρόπο!), ο ρατσισμός των υποκείμενων νοσημάτων δεν προέκυψε από το πουθενά. Ως αφετηρία του είχε (και) μία αμφιλεγόμενη τοποθέτηση του εθνικού μας λοιμωξιολόγου κατά την πρώτη φάση της πανδημίας. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου στο πλαίσιο καθημερινής τηλεοπτικής ενημέρωσης, είχε δημιουργήσει αμφιβολίες για την θνητότητα της νόσου δίνοντας την εντύπωση ότι μερικοί θάνατοι που, τυπικά, καταγράφονταν ως περιστατικά Covid, στην ουσία μπορεί να οφείλονταν σε άλλα αίτια. Πιο συγκεκριμένα, αν τη στιγμή του θανάτου του κάποιος βρισκόταν θετικός στον Covid, ο άνθρωπος αυτός εξ ορισμού καταχωριζόταν στα θύματα του κορωνοϊού, έστω και αν υπέφερε παράλληλα κι από άλλα, σοβαρά νοσήματα (σαν να λέμε, το «θάνατος με Covid» μεταφραζόταν ως «θάνατος από Covid»). Επί πλέον, στις ενημερώσεις του ο καθηγητής έκανε πάντα ειδική αναφορά στον αριθμό των νεκρών που ήταν «ηλικιωμένοι» (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) ή υπέφεραν από προβλήματα υγείας, αφήνοντας την αίσθηση ότι οι νέοι και υγιείς κινδύνευαν ελάχιστα από τον Covid. Όπως τώρα γνωρίζουμε, η πραγματικότητα αποδείχθηκε διαφορετική στη συνέχεια...
Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν η μέθοδος καταγραφής θυμάτων Covid ανεξαρτήτως υποκείμενων νοσημάτων συνεχίζει να υφίσταται, ούτε καν αν είχε πράγματι ισχύσει απόλυτα με τον οριζόντιο τρόπο που περιέγραψα πιο πάνω. Αναμφίβολα, πάντως, ένας αριθμός θανάτων όπου συνυπάρχει ο Covid με υποκείμενα νοσήματα οφείλεται κατά κύριο λόγο στα νοσήματα αυτά. Τούτο όμως πόρρω απέχει από το να απενοχοποιήσουμε (έστω και μερικώς) την πανδημία για τα εκατομμύρια των θυμάτων που έχει ήδη προκαλέσει σε παγκόσμια κλίμακα, αποδίδοντας ένα δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό των θανάτων σε άλλα αίτια.
Ακόμα περισσότερο, είναι ελάχιστα ανθρώπινο να αντιμετωπίζουμε τον θάνατο από Covid ενός ατόμου με υποκείμενα νοσήματα σαν «περισσότερο δίκαιο» από τον θάνατο ενός υγιούς από το ίδιο ακριβώς αίτιο. Είναι σαν να λέμε σε μία ευπαθή ομάδα συνανθρώπων μας, «εσείς αξίζετε να το πάθετε»! Πρόκειται για κοινωνικό ρατσισμό που αναπτύχθηκε με την πανδημία αλλά αμφίβολο είναι ότι θα εκλείψει με αυτήν. Γιατί, τα σώματα αρρωσταίνουν και ξαναγίνονται καλά. Οι νοοτροπίες, όμως, εύκολα εγκαθίστανται στην κοινωνική συνείδηση και δύσκολα αποβάλλονται. Γι’ αυτό, άλλωστε, εξακολουθούμε να αποκαλούμε «πρόοδο» εκείνο που στην πραγματικότητα έχει προ πολλού καταστεί συντήρηση...
