Μια παραβολή και μία ιστορία για την πολιτική διαχείριση μιας κρίσης

Διαχείριση πολιτικού κόστους για μία σκληρή αλλά αναγκαία πολιτική απόφαση, με μετάθεση ευθυνών στον λαό...

Ξεκινώ με μία παραβολή βγαλμένη από τη φαντασία μου (και μόνο!) ως εκπαιδευτικού...

Ας κάνουμε την υπόθεση ότι κρίνω παιδαγωγικά ωφέλιμο για τους σπουδαστές μου να προσθέσω ένα ιδιαίτερα στρυφνό κεφάλαιο του βιβλίου στην εξεταστέα ύλη, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα τους εξαναγκάσω να το διαβάσουν. Όπως είναι φυσικό, εκείνοι αντιδρούν και προσπαθούν να με μεταπείσουν διαβεβαιώνοντάς με ότι θα το μελετήσουν ούτως ή άλλως, χωρίς να είναι απαραίτητο να αιωρείται από πάνω τους η δαμόκλειος σπάθη της αποτυχίας στο μάθημα στις τελικές εξετάσεις. Μέσα μου διαφωνώ, όμως θα ένιωθα πολύ καλύτερα αν μπορούσα να μεταθέσω το βάρος μιας – ούτως ή άλλως ειλημμένης – αντιδημοφιλούς απόφασής μου στους ώμους των σπουδαστών μου.

Έτσι, σκαρφίζομαι ένα τέχνασμα. Στην ουσία, τους στήνω μία παγίδα! Τους αναγγέλλω ότι το προσεχές πρόχειρο διαγώνισμα θα είναι παράλληλα ένα τεστ εμπιστοσύνης για εκείνους. Αν συμπεριφερθούν με εντιμότητα και δεν υπάρξουν φαινόμενα αντιγραφής ή όποιες άλλες εξεταστικές παρατυπίες, θα συμπεράνω ότι είναι άξιοι εμπιστοσύνης και θα δεχθώ ως ειλικρινή την υπόσχεσή τους να διαβάσουν το κεφάλαιο έστω και χωρίς να πρόκειται να εξεταστούν σε αυτό.

Την ώρα του διαγωνίσματος, κανονίζω να χτυπήσει κάποια στιγμή το κινητό μου έτσι ώστε να αναγκαστώ να βγω για λίγο από την αίθουσα όπου κάνω επιτήρηση. Οι περισσότεροι σπουδαστές (η συντριπτική πλειοψηφία) συνεχίζουν να γράφουν χωρίς να δώσουν σημασία. Ένας-δύο «έξυπνοι», μόνο, βρίσκουν την ευκαιρία να βγάλουν έξω το βιβλίο με σκοπό την αντιγραφή. Δεν γνωρίζουν όμως ότι τα πάντα που συμβαίνουν στην αίθουσα καταγράφονται από μία κάμερα ασφαλείας που βρίσκεται σε λειτουργία...

Την άλλη μέρα αναγγέλλω περίλυπος στους σπουδαστές μου ότι πρόδωσαν την εμπιστοσύνη που τους έδειξα αφήνοντάς τους για λίγο χωρίς επιτήρηση. Έτσι, δεν τους κρίνω πλέον άξιους εμπιστοσύνης. Το στρυφνό κεφάλαιο θα περιληφθεί, τελικά, στην εξεταστέα ύλη!

Είναι περιττό να περιγράψω το αίσθημα αδικίας που βιώνουν οι συντριπτικά περισσότεροι σπουδαστές, καθώς πλήρωσαν αδιακρίτως το σφάλμα ελάχιστων επιπόλαιων συμφοιτητών τους. Υπάρχει, όμως, κάτι ακόμα πιο σημαντικό: Οι περισσότεροι είχαν πράγματι την ειλικρινή πρόθεση να μελετήσουν ούτως ή άλλως το επίμαχο κεφάλαιο, και αισθάνονταν καλά με τον εαυτό τους στη σκέψη ότι η μελέτη αυτή θα ήταν προϊόν φιλομάθειας και όχι αποτέλεσμα εξαναγκασμού. Τώρα, αυτό το αίσθημα προσωπικής τιμής καταργήθηκε στην πράξη από τον ίδιο τους τον δάσκαλο. Και ίσως φτάσουν ακόμα και να μισήσουν ένα μάθημα που, αντί ηθικής ανταμοιβής, τους επιφύλαξε αναίτια τιμωρία...

Αν μεταφέραμε αναλογικά την φανταστική αυτή ιστορία από τον χώρο της εκπαίδευσης σε εκείνον της πολιτικής, θα μπορούσαμε να περιγράψουμε το τέχνασμα του δασκάλου ως εξής: Διαχείριση πολιτικού κόστους για μία αντιδημοφιλή αλλά αναγκαία πολιτική απόφαση, με μετάθεση ευθυνών στον λαό. Τονίζω την λέξη «αναγκαία» – αν θέλετε, αντικαταστήστε την με τη λέξη «αναπόφευκτη». Η παρακάτω ιστορία δεν είναι απαραίτητα προϊόν μυθοπλασίας:

Σκεφτείτε μία κυβέρνηση που, για λόγους αντιμετώπισης μείζονος εθνικού κινδύνου, βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να υποχρεωθεί να επιβάλει σοβαρούς περιορισμούς στις μετακινήσεις των πολιτών. Γνωρίζει καλά ότι αυτό είναι μέτρο εκ των ων ουκ άνευ, και έχει σχεδιάσει να το εφαρμόσει στην αρχή της επόμενης εβδομάδας. Την απασχολεί, όμως, και το πολιτικό κόστος που θα μπορούσε να έχει μία τέτοια, ευρέως αντιδημοφιλής απόφαση. Το κόστος θα μετριαστεί σημαντικά – σκέφτεται η κυβέρνηση – αν η ευθύνη του δυσβάσταχτου (αλλά απόλυτα αναγκαίου, το λέω ξανά) μέτρου πέσει, μερικώς τουλάχιστον, στους ώμους του ίδιου του λαού.

Έτσι, λίγο πριν την εκπνοή της τρέχουσας εβδομάδας, ο Πρωθυπουργός της χώρας απευθύνεται στους πολίτες και, με ύφος δασκάλου, τους ανακοινώνει ότι το ερχόμενο σαββατοκύριακο θα αποτελέσει τεστ καλής διαγωγής και εμπιστοσύνης για εκείνους. Αν συμπεριφερθούν σαν «καλά παιδιά» – που σημαίνει, αν αποφύγουν τις άσκοπες μετακινήσεις – υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αποφευχθεί η λήψη σκληρών μέτρων περιορισμού της ελευθερίας τους. Παράλληλα, περιορίζεται σε διδακτικού τύπου συμβουλές για την αποφυγή μαζικών εξόδων από την πόλη, ή συναθροίσεων σε δημόσιους χώρους όπως πλατείες, πάρκα ή παραλίες.

Θα ήταν πολύ εύκολο για την κυβέρνηση απλά να απαγορεύσει δια νόμου τις μαζικές εξόδους, κλείνοντας τα διόδια στις εθνικές οδούς για άπαντες πλην εκείνων που θα είχαν πραγματική ανάγκη να περάσουν. Επίσης δια νόμου θα μπορούσαν να απαγορευτούν όλες οι δημόσιες συναθροίσεις. Η κυβέρνηση, όμως, αφήνει μία μικρή μερίδα ανόητων πολιτών να πέσουν στην παγίδα. Και πρόθυμοι φωτογραφικοί και τηλεοπτικοί φακοί βρίσκονται εκεί που πρέπει τη στιγμή που πρέπει για να καταγράψουν ουρές αυτοκινήτων και ό,τι άλλο αναδεικνύει την ανθρώπινη βλακεία και ανευθυνότητα.

Το αποτέλεσμα αναμενόμενο: Η κυβέρνηση ανακοινώνει την επιβολή, τελικά, των σκληρών μέτρων απαγόρευσης της κυκλοφορίας, περιλαμβάνοντας ως μέρος της αιτιολόγησης της απόφασής της την ανεύθυνη στάση των ολίγων. Σημειώνεται ότι οι ανόητοι αυτοί πολίτες δεν κινήθηκαν εκτός νόμου, έστω και αν εξάντλησαν τα όρια της νομιμότητας. Τους νόμους, όμως, τους ορίζει η ίδια η πολιτεία. Και αυτή είναι που κλείνει τους δρόμους ή τους αφήνει ανοιχτούς. Το ερώτημα είναι γιατί επέλεξε το δεύτερο...

Όσο για την συντριπτικά μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών που φέρθηκαν υπεύθυνα θέτοντας αυτόβουλα τον εαυτό τους σε περιορισμό, αυτοί μένουν με το αίσθημα της αδικίας πως «τιμωρούνται» για τις συμπεριφορές μιας θορυβώδους και ασύμμετρα προβαλλόμενης μειοψηφίας. Και το προσωπικό αίσθημα τιμής για μια αυτοθέλητη μικρή θυσία για λόγους συνείδησης μετατρέπεται μονομιάς σε αίσθημα δυσανεξίας για μία συνθήκη που κατέληξε να επιβληθεί άνωθεν, παραβιάζοντας, στην ουσία, ανοικτές θύρες...

Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση της ιστορίας μας, στην προσπάθειά της να μετριάσει το πολιτικό κόστος «κατορθώνει», τελικά, να του επιφέρει πρόσθετα βάρη δυσαρεστώντας ακόμα και πολίτες που την είχαν στηρίξει, αν μη τι άλλο για την ειλικρίνεια που απέπνεε το μέχρι τότε πολιτικό της ύφος. Τι θα ανέμεναν από εκείνη; Δύο απλά πράγματα: Πρώτον, να μην αρκεστεί σε διδακτισμούς και νουθεσίες αλλά να αυστηροποιήσει εγκαίρως τους νόμους που θα περιόριζαν τις άσκοπες μετακινήσεις προς την επαρχία, ή τις ανέμελες συναθροίσεις σε ανοιχτούς χώρους. Και, δεύτερον, να βγει να μιλήσει στους πολίτες όχι με ύφος «τιμωρητικού δασκάλου» αλλά με κατανόηση των πρωτόγνωρων δυσκολιών που καλούνται να αντιμετωπίσουν, και με προσπάθεια ηθικής εμψύχωσής τους.

Είναι διαφορετικό το να λες ξεκάθαρα στον λαό ότι «έχουμε ήδη αποφασίσει ότι από Δευτέρα θα πρέπει όλοι μας να μιμηθούμε υποχρεωτικά τους υπεύθυνους συμπολίτες μας που θέτουν εαυτούς σε αυτόβουλο περιορισμό, διότι έτσι επιβάλλουν οι τραγικές περιστάσεις που περνούμε», από το να υπονοείς ότι ο περιορισμός είναι μία μορφή «τιμωρίας» που, αν ήμασταν «καλά παιδιά», θα μπορούσε και να είχε αποφευχθεί.

Το τονίζουμε και πάλι, προς αποφυγή τυχόν παρεξηγήσεων: Ουδόλως αμφισβητούμε την αναγκαιότητα των περιοριστικών μέτρων! Αυτό που μας δυσαρεστεί είναι η επικοινωνιακή διαχείρισή τους. Και, η διαχείριση πολιτικού κόστους εν μέσω μείζονος εθνικού προβλήματος είναι ζήτημα που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς είναι δυνατό να γυρίσει μπούμερανγκ. Το διαπίστωσε με αρκούντως σκληρό τρόπο μετά το καλοκαίρι του 2018 η τότε εξουσία, με αφορμή ένα πολύνεκρο ολοκαύτωμα στην Ανατολική Αττική...

Aixmi.gr

Απορίες αδαούς για τις ιατρικές μάσκες...

Μερικά καλοπροαίρετα ερωτήματα για μάσκες που "δεν" πρέπει να φοράμε...

Δεν προτίθεμαι να μακρηγορήσω σε αυτό το σημείωμα, αφού δεν έχω την παραμικρή πληροφορία ή άποψη να καταθέσω. Δεν διαθέτω γνώσεις ιατρικής και, όπως όλοι οι μη-ειδικοί περί τα ιατρικά, κρέμομαι από τα χείλη των ειδικών για να λάβω έγκυρες οδηγίες αυτο-διαχείρισης και κοινωνικής συμπεριφοράς στη διάρκεια αυτής της φοβερής επιδημίας που βιώνει η παγκόσμια κοινότητα.

Μπαίνω, λοιπόν, κατευθείαν στο θέμα. Και αυτό αφορά τις δυσεύρετες, πλέον, ιατρικές μάσκες. Από την έναρξη της επιδημίας έως σήμερα έχουμε καταγράψει τις ακόλουθες τοποθετήσεις εκ χειλέων κορυφαίων ιατρών:

1. Η μάσκα δεν χρησιμεύει σε τίποτα στους υγιείς, αφού ουδόλως τους προστατεύει από το να νοσήσουν. Απαιτείται να την φορούν μόνο οι νοσούντες για να προστατεύουν τους υγιείς.

2. Οι απλοί πολίτες να αποφεύγουν να κάνουν μαζικές αγορές ιατρικών μασκών, αφού έτσι τις στερούν από το νοσηλευτικό προσωπικό των νοσοκομείων, το οποίο τις έχει πολύ μεγαλύτερη ανάγκη για την εκτέλεση των καθηκόντων του.

3. Ο κάθε πολίτης θα πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του ως εν δυνάμει ασθενή και να αποφεύγει να εκθέτει τους συνανθρώπους του σε πιθανή μετάδοση της νόσου.

Σε καμία περίπτωση, επαναλαμβάνω, δεν θα αμφισβητήσω την αυθεντία των ειδικών! Το μόνο που επιτρέπω στον εαυτό μου είναι να διατυπώνω απορίες για πράγματα που δεν κατανοώ επαρκώς. Τις παραθέτω:

1. Αφού η μάσκα δεν προστατεύει τους υγιείς όταν την φορούν οι ίδιοι, αλλά μόνο όταν την φορούν οι νοσούντες, γιατί απαιτείται να την φορά το νοσηλευτικό προσωπικό στο βαθμό που αυτό είναι υγιές; Μήπως για την προστασία των ίδιων των νοσηλευόμενων (ή εξεταζόμενων);

 2. Αφού όλοι είμαστε εν δυνάμει νοσούντες, και αφού οι νοσούντες είναι που πρέπει να προστατεύουν τους υγιείς φορώντας μάσκα, γιατί συνιστά αντικοινωνική συμπεριφορά εκ μέρους των απλών πολιτών η αθρόα αγορά ιατρικών μασκών;

3. Και, ένα ακόμα ερώτημα: Πρόσωπο του οικογενειακού μου χώρου θεωρείται ιατρικώς ανοσοκατασταλμένο λόγω χρόνιας χρήσης φαρμάκου για αυτοάνοσο νόσημα (το ίδιο φάρμακο που ανοήτως εξαφάνισαν από τα φαρμακεία άνθρωποι που δεν το χρειάζονται, με βάση κάποιες φήμες ότι θεραπεύει τον COVID-19!). Από την αρχή της θεραπείας η οδηγία του λοιμωξιολόγου ήταν σαφής και αυστηρή: σε κανέναν δημόσιο χώρο (σινεμά, θέατρο, μέσα μαζικής μεταφοράς, σούπερ-μάρκετ, κλπ) χωρίς την προστασία μάσκας! Να υποθέσω ότι ο εν λόγω ιατρός (διεθνώς διακεκριμένος επιστήμων) συνέστησε μία περιττή πρόληψη που, εκτός των άλλων, στερεί από τον ασθενή τη χαρά της ξένοιαστης απόλαυσης σε μια σειρά από κοινωνικές δραστηριότητες;

Δεν θα επεκταθώ άλλο στο ζήτημα. Άλλωστε, τέτοιες στιγμές απαγορεύεται να μιλούν οι μη γνωρίζοντες. Το να ρωτούν, όμως, όχι μόνο επιτρέπεται αλλά και επιβάλλεται... Καλή δύναμη σε όλους!

Aixmi.gr

Κβαντική κοινωνιολογία στον καιρό μιας επιδημίας

Όταν η ίδια η Φύση δίνει παραδείγματα και αντιπαραδείγματα κοινωνικής συμπεριφοράς. Σκέψεις με αφορμή μια επιδημία...

Ένα από τα βασικά πράγματα που εξηγούμε στους σπουδαστές μας στο πλαίσιο των μαθημάτων της Κβαντικής Φυσικής είναι η διαφορά ανάμεσα στα φερμιόνια και τα μποζόνια. Με πολύ απλά λόγια, τα στοιχειώδη σωμάτια της ύλης (π.χ., ηλεκτρόνια) είναι φερμιόνια, ενώ τα κβάντα της ακτινοβολίας (φωτόνια) είναι μποζόνια.

Τα φερμιόνια έχουν την τάση να είναι «μοναχικά»: δύο όμοια φερμιόνια, σε ίδιες ακριβώς κβαντικές καταστάσεις (όπως ενέργεια ή στροφορμή) απαγορεύεται να βρίσκονται στο ίδιο κβαντικό σύστημα (άτομο, μόριο, κλπ.). Αντίθετα, τα μποζόνια είναι πολύ «κοινωνικά»: τους αρέσει να συναθροίζονται σε ομάδες όμοιων σωματίων με ίδιες κβαντικές ιδιότητες. Και μάλιστα, όσο πιο πολλά μαζεύονται, τόσο πιο πολλά «θέλουν» να μπουν στην παρέα!

Τα παραπάνω δεν είναι τυχαίες επιλογές της Φύσης. Αν τα ηλεκτρόνια ήταν μποζόνια δεν θα υπήρχε η δομή του ατόμου όπως την ξέρουμε και, σαν συνέπεια, ολόκληρος ο κόσμος θα ήταν μία εξαιρετικά συμπυκνωμένη και ουσιαστικά «νεκρή» μάζα. Από την άλλη, αν τα φωτόνια ήταν φερμιόνια δεν θα έφταναν ποτέ στη Γη οι ηλιακές ακτίνες που μεταφέρουν φως και ζέστη, στοιχεία απαραίτητα για τη ζωή.

Θέλοντας να εξηγήσω στους φοιτητές μου τη συμπεριφορά των μποζονίων, τους προτείνω το εξής απλό πείραμα: Ας σταθεί κάποιος κάτω από μία πολυκατοικία κοιτάζοντας επίμονα και δείχνοντας προς την κατεύθυνση οποιασδήποτε μπαλκονόπορτας. Σε λίγο, όταν ένας περαστικός κοντοσταθεί για να ρωτήσει τι συμβαίνει, η απάντηση να είναι ότι ακούστηκε μία κραυγή από εκείνη την κατεύθυνση. Περνώντας κάποιος άλλος και βλέποντας δύο να κοιτάζουν επίμονα προς την πολυκατοικία, σίγουρα θα σταθεί κι αυτός να δει τι συμβαίνει. Ο επόμενος, που θα δει τρεις μαζεμένους, θα είναι ακόμα πιο περίεργος να μάθει, και όσο μεγαλώνει ο αριθμός των συναθροισμένων, τόσο θα μεγαλώνει και η περιέργεια των νέων περαστικών. Με άλλα λόγια, όσο μεγαλύτερο γίνεται το πλήθος, τόσο αυξάνει και η τάση να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο! Με αυτό τον μηχανισμό συναθροίζονται και τα φωτόνια για να δημιουργήσουν μία πανίσχυρη ακτίνα λέιζερ.

Με ανάλογο τρόπο διαδίδεται ο πανικός σε μία κοινωνία που βρίσκεται υπό το κράτος του φόβου για κάποιο επικείμενο δεινό, όπως π.χ. μια οικονομική κατάρρευση. Αρκεί ένας να κάνει την αρχή τηλεφωνώντας σε κάποιον γνωστό και λέγοντας, π.χ., «η Μαρία, που γνωρίζει καλά την ιδιαιτέρα γραμματέα του τάδε υπουργού, μου είπε εμπιστευτικά και με απόλυτη σιγουριά ότι την άλλη Δευτέρα οι τράπεζες δεν θα ανοίξουν γιατί την Κυριακή το βράδυ θα ανακοινωθεί αιφνιδιαστικά η χρεοκοπία της χώρας»! Δεν χρειάζεται να εξηγήσω πόσο εύκολα τέτοιες αρχικά περιορισμένης κλίμακας διαδόσεις μπορεί να αποκτήσουν εκρηκτικές διαστάσεις οδηγώντας την κοινωνία σε πανικό, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να αδειάσουν από ρευστό και να κινδυνέψουν στ' αλήθεια να καταρρεύσουν. Έτσι, μία επιπόλαιη διάδοση μπορεί να γίνει, τελικά, αυτοεκπληρούμενη προφητεία με ανυπολόγιστες συνέπειες. (Παρεμπιπτόντως, ένα τέτοιο τηλεφώνημα περί «Μαρίας που γνώριζε πολλά» είχα δεχθεί κι εγώ από συγγενικό μου πρόσωπο, μεσούσης της οικονομικής κρίσης. Ευτυχώς αντιστάθηκα τότε στον πειρασμό να διακινήσω περαιτέρω την «πληροφορία». Πολύ αργότερα, βέβαια, κάποιος υπουργός με κακόγουστα ανορθόγραφο όνομα έκλεισε στ’ αλήθεια τις τράπεζες...)

«Μποζονικά» χαρακτηριστικά εμφανίζει, δυστυχώς, και η εξάπλωση μίας επιδημίας σε μια χώρα, ή ακόμα και σε μια ήπειρο. Το επιβεβαιώνουν τούτες τις μέρες με τρομακτικές προγνώσεις οι λοιμωξιολόγοι, που μιλούν χωρίς περιστροφές για μία κατάσταση που τείνει να γίνει ανεξέλεγκτη σε ό,τι αφορά τον διαβόητο, πλέον, κορωνοϊό. Δεν γνωρίζω πόσο ακριβής είναι ο χρησιμοποιούμενος όρος «εκθετική αύξηση» για τον ολοένα διογκούμενο αριθμό των κρουσμάτων, όμως σε κάθε περίπτωση το σενάριο είναι εφιαλτικό. Και, όπως συμβαίνει σε ένα κβαντικό σύστημα μποζονίων, όσο αυξάνουν τα κρούσματα τόσο αυξάνει και η τάση τους να γίνουν ακόμα περισσότερα!

Ίσως ακούγεται κυνικό, όμως το μόνο που θα μπορούσε να βοηθήσει στον έλεγχο της εξάπλωσης της επιδημίας είναι ο ίδιος ο φόβος, ο οποίος επιβάλλει περιορισμό στην κινητικότητα και μεγαλύτερη υπευθυνότητα σε θέματα υγιεινής. Το κακό είναι ότι ο φόβος οδηγεί σε λανθασμένες συμπεριφορές όταν δεν συνοδεύεται από ορθολογισμό. Και, σε συλλογικό επίπεδο, αυτή η απουσία ορθολογισμού έχει σαν αποτέλεσμα τον πανικό. Από την άλλη, εξίσου επικίνδυνη είναι η απουσία του φόβου όταν και πάλι δεν υπαγορεύεται από τη λογική. Και στις δύο περιπτώσεις η συμπεριφορά ενός κοινωνικού υποσυνόλου μπορεί να αποδειχθεί προβληματική έως καταστροφική για ολόκληρη την κοινωνία.

Ας πάρουμε πρώτα την περίπτωση όπου ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας λειτουργεί υπό το κράτος ακραίου φόβου. Τα φαινόμενα που συνοδεύουν τον πανικό τα βιώνουμε ήδη στις γειτονιές μας. Μεταξύ άλλων, παράλογος αγοραστικός παροξυσμός που οδηγεί σε εξαφάνιση βασικών αγαθών στα σούπερ-μάρκετ και σε ελλείψεις φαρμακευτικού υλικού στα φαρμακεία, σε είδη μάλιστα που για κάποιους ασθενείς (ιδιαίτερα τους ανοσοκατασταλμένους) είναι απόλυτα αναγκαία για την προστασία τους από την επιδημία.

Στο άλλο άκρο, περιφρονώντας ή και χλευάζοντας τον κίνδυνο – η αίσθηση του οποίου είναι «για τις κότες»! – πολλοί νέοι βρέθηκαν πρόσφατα να συναγελάζονται αμέριμνα σε πλατείες και κοσμοβριθείς τόπους διασκέδασης, ενώ και οι μεγαλύτεροι ελάχιστα έδωσαν το καλό παράδειγμα στοιβαγμένοι σε ατέλειωτες ουρές στα σούπερ-μάρκετ ή, ακόμα χειρότερα, συρρέοντας απτόητοι στα καρναβάλια και τις παραλίες και δηλώνοντας με ύφος αύθαδες, «εμάς δεν μας πιάνει τίποτα»! Μέχρι, φυσικά, να βρει κάποιον το κακό, το οποίο δυστυχώς δεν θα περιοριστεί σε εκείνον και μόνο...

Αγνοώντας, λοιπόν, το αίσθημα της ατομικής ευθύνης (ή, τουλάχιστον, διαχέοντάς το μέσα στον ιστό μίας απρόσωπης κοινωνικής μάζας) πολλά μέλη της κοινωνίας, μικρά και μεγάλα, συμπεριφέρονται απέναντι σε έναν ακραίο κίνδυνο με ομαδική ανευθυνότητα της οποίας το μέγεθος αυξάνει με ανάλογο τρόπο όπως το πλήθος ενός κβαντικού συστήματος μποζονίων: όσο μεγαλύτερη η ομάδα, τόσο πιο ανεύθυνα αυτή τείνει να συμπεριφέρεται.

Είναι άραγε κακό, σε κάθε περίπτωση ανεξαιρέτως, οι άνθρωποι να λειτουργούν «σαν μποζόνια»; Εξαρτάται... Όχι, αν πρόκειται για εκδηλώσεις συνεργασίας και πράξεις αλληλεγγύης με σκοπό το κοινό καλό. Ναι, όμως, αν πρόκειται για κινήσεις εκτός λογικής που έχουν την τάση να συμπαρασύρουν όλο και περισσότερους σε συμπεριφορές καταστροφικές για το σύνολο. Και ακόμα: Ναι, αν πρόκειται για ομαδοποιήσεις κλειστών συμφερόντων και δημιουργία «συντεχνιακών» στεγανών που αποσαθρώνουν το κοινωνικό συνεχές. Και, ναι, αν πρόκειται για συσπειρώσεις γύρω από επικίνδυνα δημαγωγικά καλέσματα πολιτικών καιροσκόπων (ποιος ξεχνά το εθνικά αυτοκαταστροφικό καλοκαίρι του 2015;).

Και τα φερμιόνια, με την εξ ορισμού μοναχική τους πορεία; Θα πρέπει ή όχι οι άνθρωποι να τα μιμούμαστε στη συμπεριφορά μας ως κοινωνικές μονάδες; Εξαρτάται και πάλι... Ναι, όταν οφείλουμε να αναγνωρίζουμε και να αναλαμβάνουμε την ατομική μας ευθύνη απέναντι στον άλλο. Ναι, όταν ο καθένας μας επιλέγει να ακολουθήσει τις επιταγές της συνείδησής του ενάντια στις περιρρέουσες ευτέλειες των πολλών. Όχι, όταν λειτουργούμε σαν ανώριμα εγωκεντρικά παιδιά που δεν είναι σε θέση να σκεφτούν οτιδήποτε έξω από την προσωπική τους βολή και το ατομικό τους συμφέρον.

Η δραματική συγκυρία των ημερών είναι ένα κρίσιμο τεστ για όλους μας. Ίσως και μία μοναδική ευκαιρία να μάθουμε, τελικά, ποιοι στ’ αλήθεια είμαστε...

Aixmi.gr