ΤΟ ΒΗΜΑ - Σαρλίζ Θερόν: Οταν τα «ανθρώπινα δικαιώματα» συναντούν το σεξιστικό κιτς!

Αν δεχθούμε ότι σκοπός της Τέχνης είναι η υπηρέτηση του ωραίου, τότε το ελάχιστο που δικαιούμαστε να περιμένουμε από έναν καλλιτέχνη είναι η επίδειξη ενός κάποιου καλού γούστου και μιας σχετικά υψηλής αισθητικής. Στην πράξη, βέβαια, δεν συμβαίνει πάντα κάτι τέτοιο...

Ήταν μία από τις καλλιτεχνικές μας απομυθοποιήσεις τη χρονιά που φεύγει. Κάποιοι αναγνώστες ίσως θυμούνται ένα παλιότερο άρθρο (http://www.tovima.gr/opinions/useropinions/article/?aid=449288) στο οποίο εξήραμε τον επαγγελματισμό της Νοτιοαφρικανής ηθοποιού Σαρλίζ Θερόν (Charlize Theron) έτσι όπως αυτός αναδείχθηκε στην ταινία “Monster”, σε έναν ρόλο που της χάρισε το Όσκαρ ερμηνείας το 2004.

Η αλήθεια είναι ότι η Θερόν δεν κατάφερε να μας εντυπωσιάσει ποτέ ξανά – όπως και ποτέ πριν: υπήρξε, θα έλεγα, η μεγάλη ηθοποιός του ενός μοναδικού ρόλου! Ένας καλός λόγος, ίσως, να τοποθετήσουμε εισαγωγικά στο «μεγάλη»... Η ηθοποιός, εν τούτοις, αξιοποίησε επικοινωνιακά την επιτυχία της στο “Monster” (του οποίου υπήρξε και συμπαραγωγός).

Σύμφωνα με την μονόπλευρη οπτική της ταινίας, η κατά συρροή δολοφόνος Aileen Wuornos (υπαρκτό πρόσωπο, το οποίο υποδύθηκε η Θερόν) έφτασε στο έγκλημα παρασυρμένη από το πάθος της για μια άλλη γυναίκα, την οποία συντηρούσε ληστεύοντας τα θύματά της. Έτσι, αντί βιογραφικού στιγμιότυπου μιας αδίστακτης δολοφόνου, η ταινία πήρε το χαρακτήρα χρονικού ενός ρομαντικού παραστρατήματος όπου το έγκλημα έρχεται ως μοιραίο επιστέγασμα του πάθους! Και το ίδιο αυτό πάθος, λόγω της ερωτικής ιδιαιτερότητάς του, πρόσφερε στην ταινία –και στην ίδια την πρωταγωνίστρια- περίοπτη θέση στο χώρο του ακτιβισμού υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων!

Και εδώ φτάνουμε στο οξύμωρο που αποκαλύπτει την υποκρισία (αλλά και την κακογουστιά) τόσο της ίδιας της ηθοποιού, όσο και κάποιων που ισχυρίζονται πως μάχονται για υψηλές ανθρώπινες αξίες. Τον Μάρτιο του 2012, η Θερόν κλήθηκε να παραλάβει ειδικό βραβείο ως αναγνώριση της «προσφοράς της» στον αγώνα για τα «ανθρώπινα δικαιώματα» (όπου με τον όρο αυτό εννοείται, εν προκειμένω, η αναγωγή των σεξουαλικών ιδιαιτεροτήτων σε επίσημους θεσμούς του αμερικανικού κράτους).

Παραλαμβάνοντας το βραβείο υπό τα παρατεταμένα χειροκροτήματα ενός ενθουσιώδους ακροατηρίου, ξεκίνησε την καθιερωμένη σε αυτές τις περιπτώσεις ομιλία(*) εκθειάζοντας σαν κοινό «λιγούρι» (ζητώ συγνώμη για την έκφραση!) τις ιδιαίτερες ανατομικές λεπτομέρειες του παρουσιαστή της εκδήλωσης, ενός ανερχόμενου ηθοποιού με τον οποίο επρόκειτο να συμπρωταγωνιστήσει στην επόμενη ταινία της. Χλεύασε μάλιστα δημόσια –χωρίς εν τούτοις να τους κατονομάσει- προγενέστερους συμπρωταγωνιστές της των οποίων τα «προσόντα» ήταν, κατά τη γνώμη της, «ανυπόληπτα»!

Πέρα από το αντιαισθητικό κιτς που αποπνέει, η ομιλία της Θερόν υποκρύπτει (για να μην πω φανερώνει απροκάλυπτα) μια ρατσιστικού τύπου θεώρηση των ερωτικών σχέσεων. Και το οξύμωρο στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι η κακόγουστη αυτή παράσταση (στην ουσία, μια ευτελούς αισθητικής διαφήμιση για την επόμενη ταινία της) δόθηκε στο πλαίσιο μιας δημόσιας εκδήλωσης με θέμα, υποτίθεται, τα ανθρώπινα δικαιώματα, παρουσία ενός παραληρούντος ακροατηρίου αποτελούμενου στο μεγαλύτερο μέρος του από ανθρώπους που διακηρύσσουν με κάθε ευκαιρία πως είναι θύματα μιας ιδιαίτερης μορφής κοινωνικού «ρατσισμού»!

Διαγράψαμε αυτόματα την υπερεκτιμημένη Θερόν από το μπλοκάκι με τα ονόματα των καλλιτεχνών που συμπαθούμε. Όπως έχουμε εξ ορισμού και προ πολλού διαγράψει κάποια αμφιλεγόμενα κοινωνικά ζητήματα από τη λίστα των πραγμάτων που δικαιούνται να διεκδικούν μια θέση ανάμεσα στους αληθινούς κοινωνικούς αγώνες για ανθρώπινα δικαιώματα...

(*) Δείτε το σχετικό video

ΤΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΒΗΜΑ - Να τα πούμε;

Στην αρχή ξεκίνησα κλασικά, γυρνώντας στις γειτονιές με το παραδοσιακό τρίγωνο. Αργότερα εξελίχθηκα – ή μάλλον, με εξέλιξαν: μου πήραν ακορντεόν και με περιέφεραν εκόντα-άκοντα από γραφείο σε γραφείο, να τα λέω σε φίλους και συναδέλφους (τους). Σήμερα πια, έχοντας ήδη κερδίσει (?) το δικαίωμα στην αυτοδιαχείριση, μπορώ να επιλέγω ο ίδιος πώς και σε ποιους θα τα λέω! Ως προς το «πώς», κατόπιν ωρίμου σκέψεως κατέληξα φέτος στο πληκτρολόγιο.

Σε ό,τι αφορά τους ευτυχείς αποδέκτες, τα κάλαντα απευθύνονται στη μεγάλη παρέα που τα μέλη της, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, εμπλέκονται σε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα της εποχής: το δικαίωμα που εκχωρήθηκε στον γράφοντα να ταλαιπωρεί το ήδη καταταλαιπωρημένο πανελλήνιο με κείμενα ανούσιας φλυαρίας και απύθμενης κενολογίας, από τις σελίδες αυτού εδώ του ιστότοπου! Με αγάπη και γιορτινή συγκίνηση, λοιπόν, απευθύνω τα φετινά κάλαντα στους κάτωθι:

* Στη Θάλεια, που περνούσε από πέντε (και λίγα λέω) κόσκινα το κάθε άρθρο, πριν μου επιτρέψει να διανοηθώ καν να το στείλω στο «Βήμα»! Και που πολλάκις με γλίτωσε από κακοτοπιές που θα με εξέθεταν ως εκπαιδευτικό (και όχι μόνο...).

* Στο φίλο μου τον Αριστείδη, που με προσγείωνε πάντα λέγοντας: «Αρκετή δεν ήταν η πρώτη παράγραφος; Τι το ‘θελες το υπόλοιπο;»

* Στο θείο μου το Νικήτα, που πήγαινε ένα βήμα παραπέρα: «Τι τα θέλεις, βρε παιδί μου, και τα γράφεις αυτά κάθε τόσο;»

* Στον κ. αρχισυντάκτη, για τις ατέλειωτες ώρες που δαπάνησε διαβάζοντας και επιμελούμενος μια ατέλειωτη σειρά στρυφνών κειμένων μου, διατηρώντας πάντα τον τελευταίο λόγο στην παραγραφοποίησή τους (αυτό το τελευταίο ίσως και να υποκρύπτει μια κάποια μικρή ένσταση...).

* Στον ηρωικό αναγνώστη, που σαν σύγχρονος Σίσυφος έλεγε κάθε φορά, «ας του δώσω άλλη μια ευκαιρία». Και πατούσε στο link, για να βρεθεί και πάλι μπροστά σε ένα χαοτικό και ανιαρό κείμενο γεμάτο εξυπνακίστικους νεολογισμούς και χιλιοειπωμένες ατάκες!

* Στους μαθητές μου, μόνο και μόνο για εκείνο το «αρθράκι δεν έχει σήμερα;» που άκουγα συχνά να λένε καθώς πλησίαζε το τέλος της παράδοσης...

Μαζί με τα κάλαντα, στέλνω τις ευχές μου και σε όλο τον κόσμο που δοκιμάζεται σκληρά από τα δεινά της εποχής. Και θυμίζω σ’ εκείνους που έχουν ακόμα την (όποια) δυνατότητα επιβίωσης πως κάποιοι άλλοι δεν είναι τόσο τυχεροί. Αν όλοι είμαστε πρόθυμοι να στριμωχτούμε λίγο παραπάνω, ίσως κάποια μέρα δεν θα βλέπουμε πια ανθρώπους να ψάχνουν στα σκουπίδια!

Δεν θα κουράσω άλλο. Εύχομαι σε όλους και όλες, ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ!

ΤΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΒΗΜΑ - Το άσυλο των ζώων: Μια μουσική εμπειρία στην Κόλαση...

Δεκέμβρης... Στο κέντρο της αγαπημένης, τραγικής πόλης, τα φώτα –που ανάβουν τώρα πιο τακτικά– προσπαθούν να δώσουν μια κάποια ψευδαίσθηση γιορτής, να φτιάξουν μια μαγική εικόνα αναβίωσης αλλοτινών, ανυποψίαστων (μα τελικά όχι αθώων) καιρών... Ψυχή της γιορτινής αυταπάτης, η μουσική που ακούγεται από παντού...

Ο Dante έγραψε, παρατηρώντας με θλίψη το μαρτύριο της Φραντσέσκας στην Κόλαση, πως δεν υπάρχει μεγαλύτερος πόνος από τις μνήμες ευτυχισμένων καιρών σε στιγμές δυστυχίας. Παραφράζοντάς τον, τίποτα δεν πονάει περισσότερο από το άκουσμα μιας χαρούμενης μουσικής σε καιρούς δίχως αύριο. Και η Κόλαση μπορεί να είναι πολύ πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε...

Πηγαίνω πολλά χρόνια πίσω, και καταφεύγω για μια ακόμα φορά στο πρώτο ενικό που τόσο έχετε μισήσει... Όσοι δεν έτυχε να έχουν ζώο στο σπίτι, δεν θα γνωρίζουν πως ο πόνος της απώλειάς του είναι συγκρίσιμος με τον πόνο για το χαμό αγαπημένου προσώπου. Ήταν πριν λίγες μέρες που είχα χάσει ξαφνικά το σκύλο μου. Σε μια ξένη χώρα και σε μια δύσκολη προσωπική στιγμή, έψαχνα τρόπους να ξεπεράσω την απώλεια. Τότε, ένας φίλος μού πέταξε την ιδέα: "Τι θα ‘λεγες για έναν καινούργιο σκύλο;" Η ιδέα έμοιαζε σωστική!

Μετά από σειρά ανεπιτυχών αναζητήσεων σε σπίτια της πόλης, επόμενος σταθμός ήταν το "Animal Shelter", το άσυλο των ζώων της περιοχής. Ένα τεράστιο, καταθλιπτικό κτίριο που πρόσφερε προσωρινή φιλοξενία σε ζώα που στη χώρα μας απλά θα κυκλοφορούσαν αδέσποτα. Αν κάποιο ζώο αποδείχνονταν άρρωστο, ή αν δεν βρισκόταν κανείς να το υιοθετήσει, θα έπρεπε να αδειάσει το κελί του ώστε να δοκιμάσει την τύχη του κάποιο άλλο. Και η "τύχη" του ζώου ήταν στη συνέχεια απόλυτα προδιαγεγραμμένη ("put to sleep" ήταν η κομψή έκφραση που χρησιμοποιούσαν οι Αμερικάνοι...).

Αν δεν έτυχε ποτέ να βρεθείτε σε τέτοια ιδρύματα, δεν γνωρίζετε μια πολύ διαπεραστική έκφανση της έννοιας της τραγικότητας. Η ξαφνική παρουσία σου στο διάδρομο ανάβει στα ζώα μια σπίθα ελπίδας για τη σωτηρία τους. Κρεμιούνται στα κάγκελα και, με έκφραση έκδηλης αγωνίας, κυριολεκτικά σε εκλιπαρούν να τα ελευθερώσεις απ' το κελί τους, γλιτώνοντάς τα απ' το σκοτεινό πεπρωμένο τους το οποίο προαισθάνονται... Τραγική ειρωνεία η απαλή, ευχάριστη μουσική που ακουγόταν απ' τα μεγάφωνα. "Για να ηρεμούν τα ζώα", μου εξήγησε ο φύλακας!

Σε ένα κελί, μια μεγαλόσωμη σκύλα με τα νεογέννητα κουτάβια της. Το βλέμμα της ξεψυχισμένο, μίζερο, σαν ήδη να δήλωνε παραίτηση και συνθηκολόγηση με τη μοίρα... Σε ένα άλλο κελί, ένα μαλλιαρό άσπρο θηλυκό κανίς. "Μάλλον άρρωστη", είπε μελαγχολικά ο φύλακας καθώς άνοιγε το κελί να βάλει νερό. Και σε μια στιγμή, σαν τους απελπισμένους του Άουσβιτς που καβαλούσαν τα ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα για να "γλιτώσουν" απ' τους θαλάμους των αερίων, μαζεύοντας όση δύναμη της είχε απομείνει, η σκυλίτσα πετάχτηκε έξω απ' το κελί της τρέχοντας άναρχα στους υποφωτισμένους διαδρόμους του ασύλου. Χρειάστηκαν οι συντονισμένες προσπάθειες δύο-τριών φυλάκων για να επαναφέρουν στο κελί της μια μελλοθάνατη που το μόνο "έγκλημά" της ήταν ότι υπήρξε...

Έφυγα κρατώντας μόνο την τραγική ειρωνεία της μουσικής από το τοπικό FM 100. Λίγες μέρες μετά, πήρα ένα αξιαγάπητο κουτάβι κόκερ σπάνιελ από ένα καλό σπίτι της πόλης. Σύντομα διαπίστωσα ότι είχε και ταλέντο στο τραγούδι!

Η μουσική που αναβλύζει χαρούμενα από τα γιορτινά μεγάφωνα της πόλης μού φέρνει στο νου εκείνη την ευχάριστη, απαλή, εξίσου ειρωνική μουσική στην αίθουσα των μελλοθανάτων του Αμερικάνικου Animal Shelter. Μόνο που οι σημερινοί μελλοθάνατοι είναι καταδικασμένοι σε ένα θάνατο αργό, βασανιστικό. Είναι οι στρατιές των ανέργων που ολοένα αυξάνουν... Είναι τα παιδιά που θα μεγαλώσουν δίχως όραμα για το αύριο... Είναι οι πολίτες μιας χώρας, που θα πρέπει να συνηθίσουν στην ιδέα πως οι γιορτές δεν θα ‘ναι πια παρά λίγες κόκκινες γραμμές τυπωμένες με ξεθωριασμένο μελάνι στα ημερολόγια του τοίχου. Κάτι σαν τις Κυριακές, που λίγο-λίγο παύουν κι αυτές να είναι Κυριακές...

Μας είπε ψέματα, άραγε, η Ιστορία; Ή μήπως εμείς τη διαψεύσαμε; Την απάντηση, φοβάμαι, δεν θα μας την δώσει κανείς: θα πρέπει να τη βρούμε μόνοι μας!

* Το κείμενο αυτό αποτελεί σημαντικά αναθεωρημένη μορφή ενός άρθρου μου που δημοσιεύθηκε στις 29-10-2011 στην «Ελευθεροτυπία». Τότε ίσως και να ‘μασταν ακόμα κάπως αισιόδοξοι...

ΤΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΒΗΜΑ - Όχι, δεν θα ξεκρεμάσω τη σημαία της ΑΕΚ!

Στην Αμερική –και κόντρα στη συντηρητική τοπική κουλτούρα- παρακολουθούσα φανατικά το “Dallas”. Θυμάμαι το τελευταίο επεισόδιο μιας τηλεοπτικής σεζόν, όπου οι εχθροί του J.R. Ewing κατορθώνουν τελικά να του κατασχέσουν το φετίχ του, την εταιρεία πετρελαίων “Ewing Oil”. Το μόνο αντικείμενο που απέμενε στο άδειο πια γραφείο του ήταν το κάδρο με τη φωτογραφία του πατέρα του, ιδρυτή της εταιρείας.

Στη μελαγχολική παρατήρηση του γιου του, John Ross, ότι η οικογενειακή επιχείρηση χάθηκε για πάντα, ο J.R., με εμφανή συγκίνηση στη φωνή και δείχνοντας προς το κάδρο, είπε στο γιο του: «Όχι, αγόρι μου, ΑΥΤΗ είναι η Ewing Oil!» Φέρνω συχνά στο μυαλό μου εκείνο το επεισόδιο του “Dallas” αυτές τις μέρες, καθώς συνάδελφοι αλλά και φοιτητές μου με κοροϊδεύουν που έχω ακόμα αναρτημένη στο γραφείο μου τη σημαία της ΑΕΚ.

Κι εγώ, σαν άλλος J.R., δείχνοντας προς το σύμβολο μιας μεγάλης ιδέας (που όλως συγκυριακά απέκτησε αιτιώδη συνάφεια με μια αξιοθρήνητη, χρεοκοπημένη ΠΑΕ του επαγγελματικού ποδοσφαίρου), τους απαντώ: «Όχι, φίλοι μου, ΑΥΤΗ είναι η ΑΕΚ!» Αφιερωμένο εξαιρετικά σε ερασιτέχνες γιαλαντζί «επενδυτές», σε νοσηρά εγωκεντρικούς «οργανωμένους οπαδούς», και σε τενεκέδες δήθεν «υποψήφιους αγοραστές» που κάνουν εσχάτως ανέξοδη ρεκλάμα στην πλάτη της!

ΤΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΒΗΜΑ - Ο θείος Νικήτας, το «Βήμα» και το τέλος της πολιτικής αθωότητας

Ας μου συγχωρήσει ο αναγνώστης τον ιδιαίτερα προσωπικό χαρακτήρα του σημερινού κειμένου. Είναι ένα μικρό αφιέρωμα στον άνθρωπο χάρις στον οποίο επέλεξα να ταλαιπωρώ κάθε λίγο το πανελλήνιο μέσα από τις ηλεκτρονικές «στήλες» αυτής εδώ της εφημερίδας. Χωρίς την παραμικρή διάθεση κομπασμού, λοιπόν, ισχυρίζομαι ότι γνωρίζω προσωπικά τον φανατικότερο και πιο παλιό αναγνώστη του «Βήματος»!

Ξεκινώ τις απαραίτητες συστάσεις με λίγα αποσπάσματα από το βιογραφικό του. Ο θείος μου ο Νικήτας κλείνει τούτο τον Δεκέμβρη τα 93. Μέσα στα χρόνια της Κατοχής κατάφερε να πάρει δύο πτυχία, του Πολυτεχνείου και της Παντείου. Οι σπουδές του τού άνοιξαν επίσης δύο δρόμους: μια μόνιμη θέση στο Δημόσιο και μια θέση μηχανικού σε μεγάλο εργοστάσιο χαλυβουργίας. Παρά τη μονιμότητα που εξασφάλιζε η πρώτη θέση, ο μισθός ήταν μικρός. Έτσι, χωρίς καν την αίσθηση του ρίσκου (αφού οι μηχανικοί ήταν τότε περιζήτητοι στην αναπτυσσόμενη βιομηχανία) επέλεξε τη θέση στο εργοστάσιο, όπου έκανε λαμπρή καριέρα. Δεν το μετάνιωσε ποτέ!

Σ’ εμάς τους σημερινούς, η τότε επιλογή του θείου μου φαντάζει σχεδόν παρανοϊκή. Μιλάμε όμως για μια εποχή πολύ διαφορετική απ’ τη δική μας, όπου η ανάπτυξη της χώρας διψούσε για νέους με μόρφωση και τεχνογνωσία. Και η απόκτηση τέτοιων προσόντων δεν ήταν τότε όσο εύκολη υπόθεση είναι σήμερα, αφού δεν είχε ακόμα θεσπιστεί το κοινωνικό ευεργέτημα της δωρεάν παιδείας, και το υψηλό κόστος των σπουδών λειτουργούσε αποθαρρυντικά (ή και απαγορευτικά) στις φιλοδοξίες και τα όνειρα πολλών νέων παιδιών με δυνατότητες. (Ναι, μιλώ για εκείνη τη δωρεάν παιδεία προς την οποία ορισμένοι απ' τους σημερινούς «προοδευτικούς» φοιτητές εκφράζουν την «ευγνωμοσύνη» τους σπάζοντας γραφεία και υπολογιστές καθηγητών, καταστρέφοντας κτίρια χτισμένα απ’ το υστέρημα του Ελληνικού λαού, απαιτώντας από την πολιτεία την αναγνώριση της «κατάληψης» ως διδαχθέντος μαθήματος, κλπ.)

Ο θείος Νικήτας, που λέτε, διαβάζει ανελλιπώς και αποκλειστικά το «Βήμα» από τόσο παλιά που δεν μπορεί κι ο ίδιος πια να θυμηθεί. Και όταν λέω «διαβάζει», εννοώ ξεκοκαλίζει! Ακόμα και τα κοινωνικά, και τις διαφημίσεις, τα πάντα. Με ιερό φανατισμό που θα ζήλευε και η θρησκόληπτη γιαγιά μου που μελετούσε πρωί-βράδυ τη «Σύνοψη». Και με μια ακρίβεια προγραμματισμού που σε αφήνει έκπληκτο: Φροντίζει ώστε η ανάγνωση του φύλλου της προηγούμενης Κυριακής να τελειώνει ακριβώς πριν πάει για ύπνο το Σάββατο το βράδυ, ώστε πρωί-πρωί την Κυριακή να ξεκινήσει την ανάγνωση της νέας έκδοσης της εφημερίδας!

Το παρακάτω περιστατικό μπορεί να ακούγεται απίστευτο, είναι όμως πέρα ως πέρα αληθινό: Τηλεφωνώ κάποια Παρασκευή βράδυ για καλησπέρα. Ακούω στην άλλη άκρη της γραμμής το θείο Νικήτα αγχωμένο: «Μην τα ρωτάς τι έπαθα σήμερα!» Προς στιγμήν τρόμαξα: «Που λες, μας ήρθε άξαφνα η γειτόνισσα από δίπλα και δεν έλεγε να φύγει. Θα κάθισε ίσαμε τρεις ώρες. Και το κακό είναι ότι με καθυστέρησε και έμεινα πίσω στο διάβασμα του ‘Βήματος’. Τώρα δεν θα το έχω τελειώσει ως την Κυριακή το πρωί που θα πάρω το καινούργιο!» Το διηγούμαι όπου βρεθώ σαν ανέκδοτο...

Ο θείος μου διαβάζει κάθε βδομάδα και τα δικά μου κείμενα στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας. Καθώς δεν χειρίζεται υπολογιστή, τα τυπώνω και του τα πηγαίνω στο σπίτι. Στο τέλος της ανάγνωσης, ακούω πάντα το στερεότυπο μονολεκτικό σχόλιο: «Μάλιστα...» Αν ζητήσω πιο πολλές εξηγήσεις, μπορεί και να δευτερολογήσει αναλυτικότερα: «Τι τα θέλεις τώρα και τα γράφεις αυτά;» Χωρίς να το ξέρει, συμφωνεί με την άποψη των 99 από τους 100 αναγνώστες. (Ο 100ός είναι ο ίδιος ο αρθρογράφος... αν και ούτε γι’ αυτόν παίρνω όρκο!)

Ο θείος Νικήτας είχε πάντα προσδιορισμένο και συνεπές πολιτικό στίγμα. Τελευταία, όμως, δεν ξέρει πια σε τι να πιστέψει. Μοιράζεται, θα έλεγα, την ιδεολογική αμηχανία στην οποία βρίσκεται και η αγαπημένη του εφημερίδα. Έχοντας βιώσει τις εμπειρίες ενός εμφύλιου, ασπάστηκε καλοπροαίρετα από νωρίς την μανιχαϊκή διάκριση ανάμεσα στο απόλυτα «καλό» και το απόλυτα «κακό» της πολιτικής, χωρίς εξαιρέσεις και «υποσημειώσεις». Κι έμεινε σταθερός στις επιλογές του, ώσπου μια μέρα τις είδε να καταρρέουν κάτω από το βάρος των ίδιων τους των λαθών. Λάθη που επιμελώς του είχαν αποκρύψει για χρόνια, μιλώντας του με στόμφο για δήθεν ευημερία και εθνική υπερηφάνεια...

Σε ένα πράγμα, όμως, παραμένει σταθερός: στη βόλτα ως το περίπτερο τα πρωινά της Κυριακής. Ελπίζοντας κάθε φορά ν’ ανακαλύψει, επιτέλους, κρυμμένο κάπου στα βάθη της πολυσέλιδης έκδοσης έναν -έστω και ψεύτικο- λόγο για να συνεχίσει να αισθάνεται αισιόδοξος...

ΤΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΒΗΜΑ - Το φαινόμενο της πεταλούδας και οι παράλληλοι κόσμοι του «Αν...»

Στο βιβλίο του «Μουσική και Λόγος», ο διάσημος μαέστρος Wilhelm Furtwängler δεν κρύβει την αντιπάθειά του για τους κριτικούς Τέχνης. Παρομοιάζει τον δημιουργό με τον Φάουστ και τον κριτικό με τον Μεφιστοφελή, λέγοντας για τον δεύτερο πως ό,τι γεννιέται από αγάπη το θεωρεί άξιο ν’ αφανιστεί! Κάπου παρακάτω γράφει πως η κύρια μέριμνα του κριτικού είναι ο εντοπισμός και η επισήμανση των «λαθών» στο έργο Τέχνης, ενώ ο ίδιος συχνά αδυνατεί να δει τη δύναμη και το μεγαλείο ενός αληθινού αριστουργήματος.

Οι σκέψεις του Furtwängler μου ήρθαν στο νου καθώς παρατηρούσα την εναγώνια προσπάθεια των κριτικών κινηματογράφου να εντοπίσουν τα «λάθη» στο «Αν...», την πρώτη κινηματογραφική απόπειρα του Χριστόφορου Παπακαλιάτη (Ελλάδα, 2012). Ομολογώ πως κι εμείς μπήκαμε στην αίθουσα όχι χωρίς κάποια μικρή δόση προκατάληψης. Θα ήταν κι αυτό, άραγε, ένα κινηματογραφικό πείραμα από άλλον ένα τηλεοπτικό σκηνοθέτη που αδυνατεί να κάνει την υπέρβαση από τον επίπεδο χώρο της τηλεσκηνοθεσίας στον σύνθετο χωροχρόνο του κινηματογράφου;

Το αποτέλεσμα μας εξέπληξε ευχάριστα! Είδαμε μια αυθεντική κινηματογραφική δημιουργία σκηνοθετημένη με μαεστρία που υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια της νεοελληνικής μετριότητας, με ένα σενάριο ιδιοφυώς αυτοσυνεπές (έστω κι αν όχι πρωτότυπο) δουλεμένο καλά στις λεπτομέρειες. Μοναδικό, ίσως, αδύνατο σημείο της ταινίας, η σκηνοθετική καθοδήγηση στην πρωταγωνίστρια που είχε ως αποτέλεσμα μια ερμηνεία που θα χαρακτηρίζαμε ως υπερβολικά «θεατρική» (αν και σε καμία περίπτωση κακή).

Ως προς την κεντρική ιδέα του έργου, είναι εμφανείς οι αναφορές στο κλασικό, πλέον, “Sliding Doors” (1998). Μια κινηματογραφική σπουδή πάνω στο «φαινόμενο της πεταλούδας», πώς δηλαδή μια φαινομενικά ασήμαντη λεπτομέρεια μπορεί να αλλάξει δραματικά την τάξη των πραγμάτων και τη μοίρα των ανθρώπων. Παρακολουθούμε, έτσι, δύο εναλλακτικές εκδοχές της πραγματικότητας να εξελίσσονται παράλληλα στο χρόνο, μέσα από δύο διαφορετικά ντόμινο της αιτιότητας.

Βασικό θέμα, οι ερωτικές σχέσεις και η δοκιμασία τους απέναντι στη φθορά που επιφέρει η καθημερινότητα. Δεν θα μπορούσαν, φυσικά, να λείπουν και κάποιες επίκαιρες αναφορές στην οικονομική κρίση, έναν από τους παράγοντες που επιδρούν καταλυτικά στη σχέση των ζευγαριών τα τελευταία χρόνια. Ο σκηνοθέτης αφήνει τελικά τον θεατή να διαλέξει ποια πραγματικότητα του ταιριάζει καλύτερα, κλείνοντας όμως υπαινικτικά το μάτι προς την κατεύθυνση μιας πιο αισιόδοξης επιλογής...

Δεν θα πούμε, όμως, περισσότερα, για να μην κολλήσει σ’ αυτή την ανάλυση η ρετσινιά του “spoiler”! Φύγαμε από τον κινηματογράφο με αισθήματα εσωτερικής κάθαρσης, τέτοια που πρέπει να αφήνει κάθε αληθινό έργο Τέχνης. Και ξεχάσαμε μονομιάς το ανηλεές (αν και σκηνοθετικά αριστουργηματικό) “Amour” που δείχνει απλά την ωμή πραγματικότητα, δίχως την αναγκαία ψυχολογική εξισορρόπηση που προσφέρει το εν δυνάμει εναλλακτικό...

ΤΟ ΒΗΜΑ