Αναμένοντας τους πρόσφυγες...

Γράφει: Κώστας Παπαχρήστου

Συζήτηση πολλή γίνεται τούτες τις μέρες για το αναμενόμενο(;) κύμα προσφύγων από το Αφγανιστάν, μετά την κατάληψη της εξουσίας στη χώρα εκείνη από ένα από τα πλέον σκοταδιστικά, οπισθοδρομικά και βίαια καθεστώτα που έχει ως τώρα να επιδείξει αυτός ο αιώνας.

Το ζήτημα για την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα λεπτό. Αυτοί που αναμένεται να περάσουν απρόσκλητοι τα σύνορα της χώρας δεν θα το πράξουν ως οικονομικοί μετανάστες – πράγμα που θα δικαιολογούσε, ηθικά, την άρνηση φιλοξενίας τους – αλλά ως πρόσφυγες που άφησαν τη χώρα τους για να σώσουν τις ζωές τους από ένα βάναυσο καθεστώς. Από την άλλη, όμως, πόσες ακόμα μεταναστευτικές ροές είναι σε θέση να αντέξει μία μικρή χώρα με υποτυπώδεις δομές φιλοξενίας, και μάλιστα εν μέσω μίας πανδημίας που τείνει να φέρει ξανά στα όριά του το σύστημα υγείας;

Μία ενδιαφέρουσα τοποθέτηση πάνω στο ζήτημα αυτό, διατυπωμένη στη μορφή εύστοχων ρητορικών ερωτήσεων, διάβασα πρόσφατα σε ανάρτηση καλού φίλου σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Παίρνοντας ιδέες από την ανάρτηση, παραθέτω κάποιες σκέψεις προς προβληματισμό (δικό μας και των κυβερνώντων):

Είναι ιστορικά διαπιστωμένο ότι πολύ δύσκολα μία μειοψηφική ανταρτική ομάδα θα μπορούσε να πάρει δια της βίας την εξουσία από την εντεταλμένη κυβέρνηση μιας χώρας, αν πρώτα δεν είχε εξασφαλίσει την αποδοχή και την υποστήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού της χώρας αυτής. (Αυτό διαφέρει από την περίπτωση ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος, και μάλιστα με την υποστήριξη μιας άλλης, ισχυρής χώρας, όπως συνέβη στην Ελλάδα το 1967 και στη Χιλή το 1973.)

Στην περίπτωση του Αφγανιστάν, τούτο σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να βγάλουμε εντελώς τον ίδιο τον λαό από το κάδρο της ευθύνης για την αλλαγή του πολιτικού συστήματος. Για να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, η «επιστροφή στον Μεσαίωνα» δεν οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην πολεμική δράση των Ταλιμπάν αλλά, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αντανακλά ταυτόχρονα τη βούληση μίας σημαντικής πλειοψηφίας των Αφγανών (ιδίως, φυσικά, του ανδρικού πληθυσμού).

Τώρα, επειδή μας αρέσει να παραβάλλουμε τους κάθε λογής πρόσφυγες της σύγχρονης εποχής με τους Έλληνες πρόσφυγες που ήρθαν εδώ μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει μία σημαντική λεπτομέρεια: Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες (μεταξύ αυτών η γιαγιά και ο παππούς μου) έφυγαν κυνηγημένοι από τους Τούρκους και ζήτησαν καταφύγιο σε μία χώρα όμορη της Τουρκίας. Και ήταν ακριβώς η χώρα εκείνη που τους όφειλε προστασία, δεδομένου ότι οι άνθρωποι αυτοί αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν από τον τόπο τους εξαιτίας του τυχοδιωκτικού μεγαλοϊδεατισμού των αλληλοσπαρασσόμενων, τότε, ελληνικών κυβερνήσεων.

Η Ελλάδα, εν τούτοις, ούτε συνορεύει με το Αφγανιστάν (μέτρησε κανείς πόσες χώρες μεσολαβούν ανάμεσα;) ούτε, φυσικά, φέρει την πολιτική ευθύνη για το προσφυγικό πρόβλημα που πιθανώς θα ανακύψει μετά τα πρόσφατα γεγονότα στη χώρα εκείνη. Γιατί, λοιπόν, θα πρέπει η χώρα μας να αναλάβει μόνη της το βάρος της απορρόφησης ενός ακόμα κύματος προσφύγων; (Δεν συζητώ, βέβαια, για μεμονωμένες περιπτώσεις ανθρώπων που θα ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα, ειδικά αν ανήκουν σε ευαίσθητες ομάδες όπως, π.χ., πολιτικοί αντίπαλοι του νέου καθεστώτος, ή, γυναίκες που επιθυμούν να σπουδάσουν σε μία φιλελεύθερη χώρα της Δύσης.)

Ένα ζήτημα που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή είναι το κατά πόσον οι πρόσφυγες που τυχόν θα φιλοξενηθούν θα είναι εξαρχής συμφιλιωμένοι με την ιδέα του κοσμικού κράτους – ή, τουλάχιστον, θα προσπαθήσουν να ενταχθούν ομαλά σε αυτό. Όπως επισημαίνει ο φίλος στην ανάρτησή του, σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (ίσως μεταξύ αυτών και η Αθήνα) παρατηρείται η εμφάνιση μίας άτυπης «θρησκευτικής αστυνομίας» με αποστολή να ελέγχει την εφαρμογή της Σαρίας σε γειτονιές μουσουλμανικών πληθυσμών. Αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι το ενδεχόμενο ενίσχυσης του παράνομου αυτού φαινομένου με την έλευση νέων πληθυσμών με υπερσυντηρητικές ιδέες και ριζοσπαστικές διαθέσεις.

Τούτο σημαίνει ότι θα πρέπει, μεν, να επιδείξουμε αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες, όχι όμως εν είδει λευκής επιταγής αλλά ως προνόμιο που προσφέρεται κάτω από πολύ συγκεκριμένες και μη - διαπραγματεύσιμες προϋποθέσεις. Όπως γράφει ο φίλος:

«Ναι στην αλληλεγγύη, αλλά μόνο σε εκείνους που αποδέχονται τον τρόπο ζωής μας και τις αξίες μας!»

Διαφορετικά, όχι μόνο η Ελλάδα αλλά ολόκληρη η φιλελεύθερη Δύση των αρχών και ιδεών του Διαφωτισμού θα κινδυνεύσει να σβήσει σιγά - σιγά από μία εισαγόμενη πανδημία πιο ύπουλη και πιο θανατηφόρα από τον Covid-19...